Przejęcie urlopu macierzyńskiego przez ojca - zmiany w 2016 r.

Ustawa nowelizująca Kodeks pracy w zakresie uprawnień rodzicielskich zwiększyła uprawnienia ojca związane z opieką nad dzieckiem w okresie pierwszych miesięcy po jego urodzeniu. Z przyczyn naturalnych, co do zasady, uprawnienia takie jak urlop macierzyński czy prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługują matce, ubezpieczonej na wypadek choroby i macierzyństwa jako pracownik czy z innych tytułów. Jednak w pewnych sytuacjach ojciec dziecka może przejąć te uprawnienia. Od 2 stycznia 2016 katalog tych sytuacji poszerzył się. 

Rezygnacja z urlopu macierzyńskiego przez matkę

Urlop macierzyński jest urlopem obowiązkowym dla matki będącej pracownikiem. Nie może się go zrzec. Pewne okoliczności umożliwiają jej jednak rezygnację z jego części. Do tej pory matka mogła to uczynić po upływie 14 tygodni po porodzie, gdy na pozostałą część urlopu macierzyńskiego opiekę nad dzieckiem przejmował ojciec będący pracownikiem, wykorzystujący w tym celu w swoim zakładzie pracy pozostałą część tego urlopu.

Polecamy produkt: Zasiłki, urlopy, zwolnienia – nowe prawa rodziców (książka)

Od stycznia 2016 roku matka dziecka może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego także gdy opiekę nad dzieckiem przejmie ojciec, który nie jest pracownikiem, ale jest ubezpieczony z innego tytułu, np. prowadzi własną działalność gospodarczą. Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest przerwanie przez niego działalności zarobkowej i sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. W wypadku przedsiębiorców, wiąże się to z reguły z koniecznością zawieszenia działalności gospodarczej. Choć zauważa się niekiedy, że nie będzie to konieczne, jeśli przedsiębiorca sam nie będzie wykonywał pracy w swoim przedsiębiorstwie.

Ojciec dziecka może przejąć opiekę nad dzieckiem, przechodząc na urlop macierzyński (pracownik) lub rezygnując z działalności zarobkowej (ubezpieczony z innego tytułu), w szczególnych sytuacjach już na wcześniejszym etapie niż 14 tygodni po porodzie. Sytuacją taką jest śmierć matki, gdy ojciec uzyskuje prawo do urlopu macierzyńskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego po dniu zgonu matki. Analogiczne uprawnienia przysługują ojcu, gdy matka porzuci dziecko, a także gdy przebywa w szpitalu lub legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. W tych okolicznościach matka może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego po 8 tygodniach.

Od stycznia 2016 roku w tych szczególnych okolicznościach opiekę nad dzieckiem mogą przejąć także inne osoby z najbliższej rodziny matki, np. jej rodzic, czyli dziadek albo babcia dziecka, pod warunkiem że są objęci ubezpieczeniem społecznym w razie choroby lub macierzyństwa, jako pracownicy czy z innych tytułów.