Wykonywanie pracy przez pracownicę podczas urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego

Uprawnieniom rodzicielskim został poświęcony cały dział VIII Kodeksu pracy. Pracownik – rodzic nowo narodzonego dziecka ma prawo skorzystać z wielu uprawnień w związku z pojawieniem się na świecie nowego członka rodziny. Urlopami umożliwiającymi pracownicy poświęcenie czasu na wychowywanie dziecka są: urlop macierzyński, urlop rodzicielski, urlop wychowawczy. Urlopy te udzielane są w celu regeneracji sił po porodzie ale głównym ich celem jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

W związku z długą nieobecnością w pracy i przerwą w świadczeniu pracy, przepisy prawa dają pracownikom możliwość pogodzenia roli rodzica poprzez umożliwienie mu podjęcia aktywności zawodowej jeśli tylko taka jest jego wola.

Polecamy produkt: Zasiłki, urlopy, zwolnienia – nowe prawa rodziców (książka)

Wykonywanie pracy podczas urlopu macierzyńskiego

Urlop macierzyński przysługuje pracownicy od dnia porodu lub może być udzielony na pisemny wniosek pracownicy jeszcze przed przewidywaną datą porodu i trwa od 20 do 37 tygodni w zależności od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie.

W obowiązującym do 1 stycznia 2016 r. stanie prawnym, gdy funkcjonowało pojęcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, Kodeks pracy wyraźnie umożliwiał pracownikom – rodzicom łączenie korzystania z tego urlopu z pracą. Przepis ten nie miał zastosowania do podstawowego urlopu macierzyńskiego. Mając na uwadze celowość tego urlopu, wydaje się, że ustawodawca wskazuje na konieczność wykorzystania tego uprawnienia w naturze. Jednak w związku z faktem, że przepisy Kodeksu pracy nie regulują kwestii związanej z łączeniem urlopu macierzyńskiego z pracą, można uznać, że jest to dozwolone.

Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają żadnej regulacji dotyczącej wykonywania pracy podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego i pobierania z tego tytułu zasiłku macierzyńskiego.

Na co warto zwrócić uwagę, to fakt, że ewentualne wykonywania pracy podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego, nie powoduje utraty zasiłku macierzyńskiego. Wypłata zasiłku macierzyńskiego następuje za każdy dzień udzielonego urlopu macierzyńskiego bez wyłączania dni wolnych od pracy. Przepisy ustawy zasiłkowej nie przewidują utraty prawa do tego świadczenia w sytuacji podjęcia przez pracownika zatrudnienia, co utwierdza w przekonaniu, że takie działanie nie jest zabronione.

Urlop rodzicielski

Przepisy Kodeksu pracy wyraźnie umożliwiają łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy, z pewnymi zastrzeżeniami.

Pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, u pracodawcy udzielającego tego urlopu.

Czy to oznacza, że praca ta nie może być wykonywana u innego pracodawcy?

Brak wyraźnej regulacji w tym zakresie daje pracownikom możliwość podejmowania pracy podczas korzystania z urlopu rodzicielskiego również u innego zatrudniającego. Bez znaczenia pozostaje forma zatrudnienia (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna).

Pracownik, który chciałby łączyć sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem z pracą, jest zobowiązany do złożenia stosownego wniosku do pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Pracodawca może nie wyrazić zgody na łączenie przez pracownika urlopu rodzicielskiego z pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy w przypadku gdy uzasadnia to organizacja pracy lub rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy.

Zobacz serwis: Urlop rodzicielski

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego

Jeśli pracownik zdecyduje się na łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą w niepełnym wymiarze, urlop rodzicielski zostaje wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

Wydłużony urlop rodzicielski ustalany jest jako iloczyn liczby tygodni urlopu rodzicielskiego, w trakcie którego pracownik wykonuje pracę w niepełnym wymiarze i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w czasie korzystania przez niego z tego urlopu.

W przypadku gdy powstała wydłużona część urlopu rodzicielskiego nie odpowiada wielokrotności tygodnia, część urlopu rodzicielskiego udziela się w dniach. Niepełny dzień należy pominąć.

Pracownik zdecydował się na łączenie 10 tygodni urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze połowy wymiaru etatu. Aby obliczyć długość wydłużonego urlopu rodzicielskiego należy dokonać następującego obliczenia: 10 tygodni x ½ etatu = 5 tygodni. Pracownikowi przysługuje 5 tygodni wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, w trakcie której pracownik nie zamierza wykonywać pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy.

W ten sposób wydłużony urlop rodzicielski nie może trwać dłużej niż:

64 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy porodzie,

68 tygodni przy urodzeniu większej liczby dzieci przy porodzie.

Natomiast jeśli pracownik zadeklaruje chęć świadczenia pracy w trakcie wydłużonej już części urlopu rodzicielskiego, to należy dokonać innego przeliczenia polegającego na podzieleniu długości wydłużonej części urlopu rodzicielskiego przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik chce wykonywać pracę w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

Pracownik w trakcie wydłużonej o 4 tygodnie części urlopu rodzicielskiego chce świadczyć pracę w wymiarze połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Aby obliczyć długość wydłużonej części urlopu rodzicielskiego należy dokonać następującego przeliczenia: 4 tygodnie / (1-1/2 wymiaru etatu) = 4 tygodnie / (1/2 etatu) = 4 x 2 = 8 tygodni wydłużonej części urlopu rodzicielskiego w trakcie, której pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Urlop wychowawczy

W związku z tym, że urlop wychowawczy jest urlopem niepłatnym, ustawodawca daje pracownikowi wyraźne zielone światło w podejmowaniu zatrudnienia w trakcie korzystania przez niego z tego uprawnienia.

W czasie korzystania z urlopu wychowawczego pracownik może nie tylko wykonywać pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu, ale może ją również wykonywać u innego pracodawcy lub może podjąć inną działalność. Pracownik korzystający z urlopu wychowawczego może również łączyć korzystanie z urlopu wychowawczego z nauką lub odbywaniem szkolenia, jeśli to nie wyłącza osobistej opieki nad dzieckiem.

Jeśli pracownik stale zaprzestaje sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem powinien zrezygnować z urlopu wychowawczego, jeśli tego nie zrobi pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Urlop wychowawczy jest urlopem mogącym trwać nawet do 36 miesięcy lub w pewnych przypadkach nawet do 72 miesięcy dlatego zrozumiałym jest możliwość podjęcia zatrudnienia w trakcie korzystania z tego uprawnienia. Ustawodawca nie wskazuje jednak w jakim wymiarze może być podejmowana praca przez pracownika i jaki wymiar wykonywanej pracy nie wpływa na możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Przyjmuje się, że praca wykonywana w granicach połowy etatu umożliwia jednoczesne sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, niezależnie od tego czy jest to zatrudnienie w ramach umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej.

Zasiłek macierzyński a wykonywanie pracy po ustaniu zatrudnienia

Umowa zawarta z pracownicą na czas określony, która rozwiązywałaby się po upływie 3 miesiąca ciąży, musi zostać przedłużona do dnia porodu i dzieje się to z mocy prawa. W takim przypadku umowa o pracę rozwiązuje się z dniem porodu.

Umowa o pracę zawarta na czas określony rozwiązuje się z upływem czasu, na który była zawarta również wtedy gdy pracownicy został udzielony urlop macierzyński lub urlop rodzicielski.

W obu przypadkach, pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia. Wypłatę zasiłku macierzyńskiego przejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wypłaca byłej już pracownicy zasiłek macierzyński aż do wyczerpania prawa do tych świadczeń.

Kobieta, która pobiera zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia może podjąć pracę zarobkową zarówno na podstawie umowy o pracę czy też umowy cywilnoprawnej.

W związku z tym, że praca wykonywana przez pracownika w trakcie urlopu rodzicielskiego i urlopu wychowawczego nie może być wykonywana w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, za stosowne należy uznać, że praca wykonywana w trakcie urlopu macierzyńskiego czy pobierania zasiłku macierzyńskiego również nie powinna przekraczać połowy etatu.

Dołącz do nas na Facebooku!

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502);

- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2016.372)