Rozpoczęcie prowadzenia pozarolniczej działalności lub zaprzestanie jej wykonywania?

Zgłoszenie płatnika składek

Osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność i będące płatnikami składek za siebie lub inne osoby, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej – wszyscy oni mają obowiązek zgłosić się w ZUS niezależnie od tego, jakie składki i za kogo będą rozliczać.

 W tym celu płatnicy składają w trybie zgłoszenia dokumenty: 

• ZUS ZPA (zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek) – w przypadku osoby prawnej lub jednostki nieposiadającej osobowości prawnej, zawierające następujące dane:
  • numery NIP i REGON,
  • nazwę skróconą płatnika,
  • nazwę zgodną z aktem prawnym konstytuującym płatnika,
  • nazwę organu założycielskiego płatnika,
  • występowanie obowiązku wpisu do rejestru lub ewidencji, nazwę organu rejestrowego lub ewidencyjnego,
  • datę i numer wpisu do rejestru lub ewidencji,
  • datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne,
  • wykaz rachunków bankowych,
  • adres siedziby i adres do korespondencji,
  • adres prowadzenia działalności.
• lub ZUS ZFA (zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek) w przypadku osoby fizycznej, zawiera ono w szczególności następujące dane:
  • numery NIP i REGON, a gdy płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
  • nazwisko, imię pierwsze i drugie,
  • datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo,
  • rodzaj i numer uprawnienia, na podstawie którego prowadzona jest pozarolnicza działalność,
  • nazwę organu wydającego uprawnienie oraz datę jego wydania,
  • nazwę skróconą firmy,
  • datę powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne,
  • wykaz rachunków bankowych,
  • adres siedziby, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres siedziby, adres do korespondencji,
  • adres prowadzenia działalności.

Zobacz: Do czego przydaje się RMUA?

Do zgłoszenia płatnika składek ZUS ZPA i ZUS ZFA należy dołączyć: kopie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.

W razie potrzeby należy dołączyć dokumenty:

• ZUS ZBA - informację o dodatkowych numerach rachunków bankowych płatnika składek,
• ZUS ZAA  – informację o adresach prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika składek.

Szczegółowe informacje na temat sposobu wypełniania dokumentów są zawarte w poradniku „Zasady wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych” zamieszczonym na stronach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Niektóre osoby zobowiązane do opłacania składek wyłącznie na własne ubezpieczenie, dokonują zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych odpowiednio na druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA, który jednocześnie jest traktowany jako zgłoszenie płatnika składek. Odrębnego zgłoszenia płatnika składek nie dokonują:

• duchowni sami opłacający składki na własne ubezpieczenia (obowiązkowe lub dobrowolne),
• osoby podlegające dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym (z wyłączeniem osób prowadzących pozarolniczą działalność) - same opłacające składki na własne ubezpieczenia,
• osoby kontynuujące ubezpieczenia emerytalne i rentowe, same opłacające składki na własne ubezpieczenia,
• osoby podlegające dobrowolnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu - same opłacające składki na własne ubezpieczenie,
• pracownicy najemni, którzy na podstawie umowy zawartej z pracodawcą zagranicznym przejęli obowiązki płatnika składek (tj. pracownicy lub osoby wykonujące umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług, opłacające składki na własne ubezpieczenia w przypadku określonym w art. 109 rozporządzenia nr 574/72/EWG z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.Urz. WE L 74 z 27 marca 1972 r. z późn. zm.)

Zobacz: Co musisz wiedzieć o raporcie ZUS RMUA?

Zgłoszenie płatnika składek wraz z załącznikami należy złożyć:

• w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na adres siedziby płatnika składek,
• w formie obowiązującej płatników rozliczających składki za nie więcej niż 5 ubezpieczonych, tj. w formie papierowej dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru (na oryginalnym formularzu pobranym w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS) lub w formie wydruku z aktualnego programu "Płatnik",
• w terminie 7 dni od:
  • daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi i/lub ubezpieczeniem zdrowotnym pierwszej osoby, 
  • daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego danej osoby prowadzącej działalność lub osoby z nią współpracującej - w przypadku osób fizycznych wyłącznie zobowiązanych do płacenia składek na własne ubezpieczenia.

Twórcy i artyści dokonują zgłoszenia płatnika składek (ZUS ZFA) - w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, ustalającej datę rozpoczęcia wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.

Hanna N. rozpoczęła 14 listopada 2008r. prowadzenie działalności jako wspólnik jednoosobowej spółki  z ograniczona odpowiedzialnością. Nie podlega ubezpieczeniom z żadnego innego tytułu. W związku z powyższym w/wymieniona osoba powinna w ciągu 7 dni, a więc do 21 listopada 2008r. zgłosić się jako płatnik składek poprzez złożenie druku ZUS ZFA, dołączyć do niego kopię decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP, zaświadczenie urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON oraz zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA.

W dniu 10 października 2008 r. rozpoczęła działalność firma „X” Sp. z o.o. Pierwszą osobę, co do której istniał obowiązek ubezpieczenia spółka zatrudniła 2 listopada 2008 r. i był to zleceniobiorca podlegający jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu. W związku z tym, podmiot ten powinien dokonać zgłoszenia płatnika składek od 2 listopada 2008r., na druku ZUS ZPA, ma na to czas do 9 listopada 2008 r. W tym samym terminie Spółka „X” powinna zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego swojego zleceniobiorcę, na druku ZUS ZZA.

Zobacz serwis: Opłacanie składek

Zgłoszenie do ubezpieczeń

Dokonując zgłoszenia płatnika składek, osoby prowadzące działalność składają również zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i/lub do ubezpieczenia zdrowotnego (jeżeli im podlegają). Zgłoszenia takiego dokonuje się poprzez złożenie druków:

• ZUS ZUA - zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej - w przypadku zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego lub tylko do ubezpieczeń społecznych,
• ZUS ZZA - zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/zgłoszenie zmiany danych - w przypadku zgłoszenia tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.

Terminy zgłoszeń

UBEZPIECZENI	TERMIN ZGŁOSZENIA
Podlegający obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz zdrowotnemu	7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności.
Przystępujący dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego	razem ze zgłoszeniem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, od dnia wskazanego we wniosku, jeżeli zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych nastąpi terminowo (7 dni)
Przystępujący dobrowolnie do  ubezpieczeń emerytalnego i rentowego	w wybranym terminie, nie później jednak niż w dniu, od którego osoba chce podlegać
Przystępujący dobrowolnie do  ubezpieczenia zdrowotnego	w wybranym terminie, nie później jednak niż w dniu, od którego osoba chce podlegać Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź
Kontynuujący ubezpieczenia emerytalne i rentowe	w ciągu 30 dni od ustania obowiązkowych ubezpieczeń
Twórcy i artyści	w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, ustalającej datę rozpoczęcia wykonywania działalności

W przypadku zmiany danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń, dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania, płatnik składek zawiadamia ZUS poprzez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponowne zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, zawierającego prawidłowe dane.

Wyrejestrowanie płatnika składek i osoby ubezpieczonej

W przypadku zawieszenia lub zakończenia prowadzenia działalności, powinniśmy wyrejestrować wszystkich zgłoszonych ubezpieczonych, wywiązać się z rozliczenia należności oraz złożyć zgłoszenie wyrejestrowania płatnika składek na druku ZUS ZWPA.  Obowiązek ten ciąży na nas w terminie 14 dni od daty zakończenia działalności.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych (a więc jeżeli zawiesza lub kończy prowadzenie działalności, albo np. przestaje podlegać ubezpieczeniom społecznym), podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA. Zgłoszenie wyrejestrowania osoba prowadząca pozarolniczą działalność zobowiązana jest złożyć w terminie 7 dni od zaistnienia tego faktu.

Wyrejestrowaniu i ponownemu zgłoszeniu do ubezpieczeń podlega także osoba, w stosunku do której uległ zmianie tytuł ubezpieczenia, rodzaje ubezpieczeń i terminy ich powstania.

Jako datę wyrejestrowania należy wpisywać datę, od której ubezpieczony nie podlega już ubezpieczeniu. Jeśli na przykład podlegaliśmy ubezpieczeniom z tytułu pozarolniczej działalności do dnia 31 listopada 2008r. włącznie, to powinniśmy się wyrejestrować z datą 1 grudnia 2008r.

Tadeusz S. prowadzący pozarolniczą działalność w formie spółki cywilnej ze swoim bratem podjął jednocześnie pracę  w innej firmie od 13 grudnia 2008r., za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 4000 zł brutto. W ciągu 7 dni od zaistnienia tego faktu Tadeusz S. powinien więc wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA z datą 13 grudnia 2008r. Osoba ta, w związku ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności.  Tadeusz S. nie chce przystępować do dobrowolnych ubezpieczeń, a więc powinien dokonać zgłoszenia od 13 grudnia 2008r. do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność.