REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy umowa zlecenia może okazać się umową o pracę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ryszard Sadlik
Ryszard Sadlik

REKLAMA

W razie wątpliwości co do istnienia stosunku pracy pracownik lub inspektor Państwowej Inspekcji Pracy mogą żądać przed sądem ustalenia, że dana osoba była zatrudniona nie na podstawie umowy cywilnoprawnej, lecz umowy o pracę.

Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny (art. 189 k.p.c.). A zatem podstawową przesłanką takiego roszczenia jest istnienie interesu prawnego. Powszechnie uznaje się, że pracownik ma zawsze interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia stosunku pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 r. wskazał, że interes prawny pracownika w ustaleniu istnienia stosunku pracy (art. 189 k.p.c.) z reguły nie wyczerpuje się w możliwości dochodzenia świadczeń należnych z tego stosunku prawnego (I PKN 333/00). Podobnie wypowiedział się w wyroku z 5 grudnia 2002 r., stwierdzając, że pracownik ma interes prawny w ustaleniu rzeczywistej treści stosunku pracy, jeżeli wynikające z niego roszczenia majątkowe mogą powstać dopiero w przyszłości (I PKN 629/01). Interes prawny pracownika, który żąda ustalenia istnienia stosunku pracy, nie wyczerpuje się przez żądanie zapłaty świadczeń należnych mu z tego stosunku.

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Kto może wystąpić z powództwem

Z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy może wystąpić nie tylko osoba, która twierdzi, że była stroną stosunku pracy, ale także inspektor Państwowej Inspekcji Pracy. W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium (art. 631 k.p.c.).

Praca na podstawie umowy zlecenia w trakcie urlopu wypoczynkowego >>

Przykład

REKLAMA

Agnieszka P. pracowała w spółce X jako sprzedawca. Strony nie zawarły umowy w formie pisemnej. Po upływie 3 miesięcy prezes spółki X poinformował Agnieszkę P., że rezygnuje z jej dalszej pracy. Agnieszka P. zażądała wówczas wydania jej świadectwa pracy. Spółka X odmówiła, twierdząc, że pracownica nie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, świadczyła tylko usługi na podstawie umowy-zlecenia. Agnieszka P. zwróciła się wówczas do Państwowej Inspekcji Pracy, której inspektor wystąpił do sądu pracy z pozwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sąd po przeprowadzeniu postępowania ustalił, że Agnieszka P. była zatrudniona na mocy umowy o pracę.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Istotne jest także, że inspektor pracy może wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy także bez zgody osoby, która miała być tak zatrudniona. Przy czym nie ma tu znaczenia nawet jej sprzeciw. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 29 grudnia 1998 r. stwierdził, że zgoda pracownika jest wymagana tylko na wstąpienie inspektora pracy do postępowania w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy, nie zaś do wytoczenia powództwa przez inspektora na rzecz pracownika (I PKN 494/98).

Z powództwem tym mogłyby wystąpić także inne osoby, które mają interes prawny w ustaleniu istnienia stosunku pracy. Mogą to być np. członkowie rodziny zmarłego, który w ich przekonaniu był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Muszą jednak wykazać, że mają interes prawny w żądaniu tego ustalenia, który nie może być chroniony w ramach innego postępowania (np. postępowania o zapłatę zaległego wynagrodzenia).


Jak ustala się istnienie stosunku pracy

W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy sąd na ogół staje przed koniecznością rozstrzygnięcia, czy łącząca strony umowa miała cechy umowy o pracę, czy też była to umowa-zlecenie lub umowa o dzieło. Wymaga to przede wszystkim zbadania woli stron zawierających umowę oraz przeważających cech łączącego je stosunku prawnego. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 2010 r. stwierdził, że jeśli zawarta przez strony umowa zawiera cechy (elementy) umowy o pracę oraz umowy cywilnej (w szczególności dotyczy to umowy–zlecenia), to dla oceny uzgodnionego przez jej strony rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający. W świetle art. 22 § 11 k.p. oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania (I PK 8/10).

A zatem w zależności od tego, czy w danym zatrudnieniu przeważają cechy typowe dla umowy o pracę czy też dla umowy cywilnoprawnej, sąd albo uwzględni powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy, albo go oddali.

Kiedy nie jest dopuszczalne zawarcie dodatkowej umowy cywilnoprawnej z własnym pracownikiem >>

Do ustalenia, czy strony łączył stosunek pracy, często decydujące są okoliczności, w których praca była świadczona. Istotne jest to, czy praca była wykonywana w warunkach umowy o pracę wskazanych w art. 22 § 1 k.p., czy miała charakter ciągły, co jest typowe dla umowy o pracę, czy też dotyczyła tylko wykonania konkretnego dzieła, co jest charakterystyczne dla umowy o dzieło lub czy praca obejmowała realizację doraźnej czynności lub usługi, co z kolei jest charakterystyczne dla umowy-zlecenia.

Ustalenie stosunku pracy a jego definicja

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przy czym zatrudnienie w ww. warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 11 k.p.). Oznacza to, że w razie nawiązania przez strony umowy, na podstawie której osoba fizyczna zobowiązuje się do wykonywania osobiście pracy, w sposób ciągły i podporządkowany poleceniom pracodawcy lub przełożonego oraz gdy praca ma być wykonywana w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę, to umowa ta ma cechy umowy o pracę. Bez znaczenia jest natomiast to, że strony nazwały ją umową-zlecenia lub umową o dzieło. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy w ramach stosunku pracy (art. 22 § 12 k.p.).

Nie ma również znaczenia, czy strony w ogóle sporządziły umowę w formie pisemnej, czy też pozostawały na ustaleniach ustnych. Wskazywał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 21 listopada 2000 r. Stwierdził on, że skoro można dowodzić istnienia stosunku pracy mimo zawarcia umowy nienazwanej umową o pracę, lecz na przykład umową-zlecenia lub umową o dzieło, to tym bardziej można żądać ustalenia stosunku pracy, gdy w ogóle nie zawarto umowy pisemnej, ani jej na piśmie nie potwierdzono (I PKN 90/00). A zatem nawet jeśli strony zawarły umowę tylko w formie ustnej, można skutecznie żądać ustalenia, że łączył je stosunek pracy.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 21 listopada 2000 r. (I PKN 90/00, Pr. Pracy 2001/5/34),
  • wyrok SN z 29 marca 2001 r. (I PKN 333/00, OSNP 2003/1/12),
  • wyrok SN z 5 grudnia 2002 r. (I PKN 629/01, OSNP 2004/11/194),
  • wyrok SN z 5 maja 2010 r. (I PK 8/10, niepubl.),
  • postanowienie SN z 29 grudnia 1998 r. (I PKN 494/98, OSNP 2000/4/149).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
ZUS: Miała dług wobec ZUS ponad 300 000 zł. Opłaty dla ZUS 151 959 zł. Dług dalej nie spadł poniżej 300 000 zł

Taką historię przedstawiła dr Katarzyna Kalata. Osoba winna ZUS-owi sporo pieniędzy zapłaciła przez kilka lat ponad 60 000 zł, ale nie spłaciła ani złotówki kapitału. ZUS doliczył jej łącznie 151 959 zł opłat prolongacyjnych. Dziś nadal musi spłacić… ponad 328 000 zł. Tyle samo, co 4 lata temu.Dlaczego?Bo zgodnie z mechanizmem stosowanym przez ZUS, każda wpłata najpierw pokrywa odsetki i koszty egzekucyjne – dopiero potem zaliczana jest na należność główną.

PPK: czy można obniżyć wpłatę podstawową? Znaczenie ma kwota 5599,20 zł

Czy w programie Pracowniczych Planów Kapitałowych można obniżyć wpłatę podstawową? Okazuje się, że uczestnik PPK zatrudniony u kilku pracodawców sam musi sprawdzić, czy ma prawo do obniżenia wpłaty podstawowej.

ZUS tylko online? Sejm proceduje projekt ustawy ułatwiający życie przedsiębiorcom

Przedsiębiorcy mogą szykować się na duże ułatwienie. Do Sejmu trafił projekt ustawy, który znosi obowiązek przechowywania przez 5 lat papierowych kopii zgłoszeń do ZUS wysłanych drogą elektroniczną. Jeśli przepisy wejdą w życie, firmy zyskają mniej biurokracji, niższe koszty i pełną cyfryzację procesu.

Jakich informacji może żądać rada pracowników?

W wielu przypadkach pracodawcy zastanawiają się, czy i jakie informacje muszą, a jakie mogą być – jeżeli taką wolę wykaże zarząd – przekazane radzie pracowników. Artykuł prezentuje najważniejsze przepisy i przykłady dobrych praktyk.

REKLAMA

Pracownik nie przychodzi do pracy - co robić? Jak go zwolnić?

Jeśli pracownik nie przychodzi do pracy nie wywiązuje się ze swoich podstawowych obowiązków. Pracodawca może nałożyć na niego kary porządkowe. Jak go zwolnić? Znaczenie ma tutaj rodzaj nieobecności. Jeśli jest usprawiedliwiona, pracodawca posłuży się inną podstawą prawną, a jeśli jest nieusprawiedliwiona, może zwolnić go dyscyplinarnie.

Ostrzeżenie ZUS przed oszustami: wygląda jak oficjalna korespondencja z ZUS, ale to phishing

ZUS ostrzega ubezpieczonych przed oszustami, którzy wysyłają fałszywe wiadomości e-mail. Wygląda to jak oficjalna korespondencja z ZUS, ale to phishing. Może skutkować kradzieżą danych osobowych, haseł i przejęciem kontroli nad komputerem, także kont bankowych ofiary.

Nowy urlop w Kodeksie pracy. 105 dni wolnego płatnego w 100 proc. Sprawdź, komu przysługuje!

W 2025 roku wprowadzono do Kodeksu pracy nowy rodzaj urlopu, który przeznaczony jest dla rodziców wcześniaków oraz dzieci, które po urodzeniu wymagają dłuższego pobytu w szpitalu. Maksymalny czas jego trwania wynosi 15 tygodni. Oto szczegóły.

W okresie ochronnym przed emeryturą pracodawca może wręczyć wypowiedzenie zmieniające

Zasadą wynikającą z prawa pracy jest ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Pracodawca może jednak wręczyć mu wypowiedzenie zmieniające. Jeśli osoba zatrudniona nie zaakceptuje nowych warunków pracy, dochodzi wówczas do rozwiązania stosunku pracy. Kiedy dopuszcza się wypowiedzenie zmieniające w trakcie okresu ochronnego przed emeryturą?

REKLAMA

Reforma PIP: inspektor pracy sam wyda decyzję o przekształceniu umowy w umowę o pracę. Wykonalność będzie natychmiastowa

Reforma PIP przewiduje m.in. uprawnienie inspektora pracy do wydania decyzji o przekształceniu umowy cywilnej w umowę o pracę. Wykonalność takiej decyzji będzie natychmiastowa. Aktualnie inspektorzy PIP muszą kierować się w tej sprawie do sądu. Jakie jeszcze zmiany wprowadza Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw?

W końcu będzie ustawa o układach zbiorowych pracy. Rząd przyjął projekt

Projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych został opracowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Rząd przyjął propozycję nowych przepisów. Czym są układy zbiorowe? Co wprowadza ustawa?

REKLAMA