REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy umowa zlecenia może okazać się umową o pracę

Ryszard Sadlik
Ryszard Sadlik

REKLAMA

W razie wątpliwości co do istnienia stosunku pracy pracownik lub inspektor Państwowej Inspekcji Pracy mogą żądać przed sądem ustalenia, że dana osoba była zatrudniona nie na podstawie umowy cywilnoprawnej, lecz umowy o pracę.

Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny (art. 189 k.p.c.). A zatem podstawową przesłanką takiego roszczenia jest istnienie interesu prawnego. Powszechnie uznaje się, że pracownik ma zawsze interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia stosunku pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 r. wskazał, że interes prawny pracownika w ustaleniu istnienia stosunku pracy (art. 189 k.p.c.) z reguły nie wyczerpuje się w możliwości dochodzenia świadczeń należnych z tego stosunku prawnego (I PKN 333/00). Podobnie wypowiedział się w wyroku z 5 grudnia 2002 r., stwierdzając, że pracownik ma interes prawny w ustaleniu rzeczywistej treści stosunku pracy, jeżeli wynikające z niego roszczenia majątkowe mogą powstać dopiero w przyszłości (I PKN 629/01). Interes prawny pracownika, który żąda ustalenia istnienia stosunku pracy, nie wyczerpuje się przez żądanie zapłaty świadczeń należnych mu z tego stosunku.

Autopromocja

Kto może wystąpić z powództwem

Z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy może wystąpić nie tylko osoba, która twierdzi, że była stroną stosunku pracy, ale także inspektor Państwowej Inspekcji Pracy. W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium (art. 631 k.p.c.).

Praca na podstawie umowy zlecenia w trakcie urlopu wypoczynkowego >>

Przykład

Agnieszka P. pracowała w spółce X jako sprzedawca. Strony nie zawarły umowy w formie pisemnej. Po upływie 3 miesięcy prezes spółki X poinformował Agnieszkę P., że rezygnuje z jej dalszej pracy. Agnieszka P. zażądała wówczas wydania jej świadectwa pracy. Spółka X odmówiła, twierdząc, że pracownica nie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę, świadczyła tylko usługi na podstawie umowy-zlecenia. Agnieszka P. zwróciła się wówczas do Państwowej Inspekcji Pracy, której inspektor wystąpił do sądu pracy z pozwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sąd po przeprowadzeniu postępowania ustalił, że Agnieszka P. była zatrudniona na mocy umowy o pracę.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Istotne jest także, że inspektor pracy może wystąpić z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy także bez zgody osoby, która miała być tak zatrudniona. Przy czym nie ma tu znaczenia nawet jej sprzeciw. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 29 grudnia 1998 r. stwierdził, że zgoda pracownika jest wymagana tylko na wstąpienie inspektora pracy do postępowania w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy, nie zaś do wytoczenia powództwa przez inspektora na rzecz pracownika (I PKN 494/98).

Z powództwem tym mogłyby wystąpić także inne osoby, które mają interes prawny w ustaleniu istnienia stosunku pracy. Mogą to być np. członkowie rodziny zmarłego, który w ich przekonaniu był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Muszą jednak wykazać, że mają interes prawny w żądaniu tego ustalenia, który nie może być chroniony w ramach innego postępowania (np. postępowania o zapłatę zaległego wynagrodzenia).


Jak ustala się istnienie stosunku pracy

W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy sąd na ogół staje przed koniecznością rozstrzygnięcia, czy łącząca strony umowa miała cechy umowy o pracę, czy też była to umowa-zlecenie lub umowa o dzieło. Wymaga to przede wszystkim zbadania woli stron zawierających umowę oraz przeważających cech łączącego je stosunku prawnego. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 2010 r. stwierdził, że jeśli zawarta przez strony umowa zawiera cechy (elementy) umowy o pracę oraz umowy cywilnej (w szczególności dotyczy to umowy–zlecenia), to dla oceny uzgodnionego przez jej strony rodzaju stosunku prawnego decydujące jest ustalenie, które z tych cech mają charakter przeważający. W świetle art. 22 § 11 k.p. oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania (I PK 8/10).

A zatem w zależności od tego, czy w danym zatrudnieniu przeważają cechy typowe dla umowy o pracę czy też dla umowy cywilnoprawnej, sąd albo uwzględni powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy, albo go oddali.

Kiedy nie jest dopuszczalne zawarcie dodatkowej umowy cywilnoprawnej z własnym pracownikiem >>

Do ustalenia, czy strony łączył stosunek pracy, często decydujące są okoliczności, w których praca była świadczona. Istotne jest to, czy praca była wykonywana w warunkach umowy o pracę wskazanych w art. 22 § 1 k.p., czy miała charakter ciągły, co jest typowe dla umowy o pracę, czy też dotyczyła tylko wykonania konkretnego dzieła, co jest charakterystyczne dla umowy o dzieło lub czy praca obejmowała realizację doraźnej czynności lub usługi, co z kolei jest charakterystyczne dla umowy-zlecenia.

Ustalenie stosunku pracy a jego definicja

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przy czym zatrudnienie w ww. warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy (art. 22 § 1 i 11 k.p.). Oznacza to, że w razie nawiązania przez strony umowy, na podstawie której osoba fizyczna zobowiązuje się do wykonywania osobiście pracy, w sposób ciągły i podporządkowany poleceniom pracodawcy lub przełożonego oraz gdy praca ma być wykonywana w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę, to umowa ta ma cechy umowy o pracę. Bez znaczenia jest natomiast to, że strony nazwały ją umową-zlecenia lub umową o dzieło. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy w ramach stosunku pracy (art. 22 § 12 k.p.).

Nie ma również znaczenia, czy strony w ogóle sporządziły umowę w formie pisemnej, czy też pozostawały na ustaleniach ustnych. Wskazywał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 21 listopada 2000 r. Stwierdził on, że skoro można dowodzić istnienia stosunku pracy mimo zawarcia umowy nienazwanej umową o pracę, lecz na przykład umową-zlecenia lub umową o dzieło, to tym bardziej można żądać ustalenia stosunku pracy, gdy w ogóle nie zawarto umowy pisemnej, ani jej na piśmie nie potwierdzono (I PKN 90/00). A zatem nawet jeśli strony zawarły umowę tylko w formie ustnej, można skutecznie żądać ustalenia, że łączył je stosunek pracy.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 21 listopada 2000 r. (I PKN 90/00, Pr. Pracy 2001/5/34),
  • wyrok SN z 29 marca 2001 r. (I PKN 333/00, OSNP 2003/1/12),
  • wyrok SN z 5 grudnia 2002 r. (I PKN 629/01, OSNP 2004/11/194),
  • wyrok SN z 5 maja 2010 r. (I PK 8/10, niepubl.),
  • postanowienie SN z 29 grudnia 1998 r. (I PKN 494/98, OSNP 2000/4/149).
Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Pracownicy urzędów państwowych. Będą nowe przepisy o czasie pracy w urzędach

    Prezes Rady Ministrów określi w rozporządzeniu zasady ustalania przez kierowników urzędów czasu pracy urzędów, w których są zatrudnieni urzędnicy państwowi oraz inni pracownicy. Nowe przepisy mają m.in. na celu umożliwienie zastosowania bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie organizacji pracy urzędów.

    Decyzja o potrzebie wsparcia – kto wydaje i ile się czeka?

    Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia jest niezbędna dla osoby niepełnosprawnej do uzyskania świadczenia wspierającego. Kto wydaje decyzję o potrzebie wsparcia i ile się czeka? Gdzie złożyć wniosek?

    Pracownicy domowi i globalny kryzys opiekuńczy nad osobami niepełnosprawnymi i starszymi

    Rośnie globalne zapotrzebowanie na płatną opiekę, czy to nad osobami starszymi czy nad osobami niepełnosprawnymi. Coraz więcej państw na całym świecie, w tym szczególnie w UE boryka się z kryzysem opiekuńczym. Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) szacuje, że kobiety stanowią trzy czwarte z 75,6 miliona pracowników domowych na całym świecie. Konieczne jest zapewnienie im ochrony w zatrudnieniu, w tym ochrony ubezpieczeniowej. MOP alarmuje o implementację przepisów. Praca domowa jest w dalszym ciągu niedoceniana i niedostrzegana oraz że w znacznej części jest wykonywana przez kobiety i dziewczęta, z których wiele jest migrantkami lub członkami społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji i które są w szczególny sposób narażone na łamanie praw człowieka i pracownika, molestowanie seksualne czy dyskryminację. Czas to zmienić!

    Kolejne podwyżki w budżetówce. Jakie będą wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych?

    Wzrosną wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych. Minimalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego tych pracowników będą wynosiły od 4190 zł do 4640 zł. Natomiast maksymalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego będą wynosiły od 6000 zł do 12720 zł.

    REKLAMA

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie - przepis na sukces z 6 składników

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie nie mają łatwo. Mogą jednak przekuć swoją ponadprzeciętną wrażliwość w atut. Oto przepis na sukces dla osób wysoko wrażliwych od psycholog Aleksandry Kolińskiej. Potrzebujesz tylko 6 składników.

    Podwyżki w budżetówce. Nowelizacja przepisów o wynagradzaniu pracowników administracji rządowej i innych jednostek

    Szykują się podwyżki dla kolejnych grup pracowników budżetówki. Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów trafił zapis o kolejnym projekcie rozporządzenia. Chodzi o rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek.

    Zmotywowani do działania pracownicy to jeden z kluczowych sposobów budowania konkurencyjności na rynku
    Rozliczanie freelancera – praktyczne przykłady

    Rozliczanie freelancera przy umowie zlecenie i umowie o dzieło - jak to zrobić? Na co zwrócić uwagę przy corocznym rozliczeniu podatkowym? Jak rozliczać podatkowo freelancera z zagranicy?

    REKLAMA

    Nieobecność w pracy. Jak pracownik powinien usprawiedliwić nieobecność w pracy

    Pracownik, który nie stawi się do pracy, zobowiązany jest do usprawiedliwienia swojej nieobecności. Przepisy określają, jakie przyczyny usprawiedliwiają nieobecność w pracy. Jednak pracodawca może uznać także inne przyczyny wskazane przez pracownika i usprawiedliwić jego nieobecność w pracy.

    Czy będą zmiany w Kodeksie pracy? Trwają prace nad wydłużeniem urlopu macierzyńskiego

    Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, szefowa MRPiPS, zadeklarowała, że w maju ma być gotowy projekt ustawy wydłużającej urlop macierzyński. Powinien on być fakultatywny, nieprzymusowy, udzielany na wniosek i płatny w 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

    REKLAMA