Organizacje pracodawców

Procedura tworzenia organizacji pracodawców nie jest skomplikowana, szczególnie biorąc pod uwagę to, że będą je tworzyć prawdopodobnie podmioty profesjonalne. Jednak ważne jest, aby dana organizacja była reprezentatywna – tylko wtedy przysługują jej szerokie uprawnienia, o których poniżej. Pracodawcy powinni coraz chętniej przystępować do organizacji pracodawców jako do podmiotów dbających o dobro swoich członków. Poza tym organizacje te stanowią swojego rodzaju przeciwwagę dla działań związków zawodowych pracowników.

Podmioty i formy zrzeszania się

Pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki według swojego uznania, jak również przystępować do tych organizacji, z zastrzeżeniem stosowania się do ich statutów (art. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców, zwanej dalej ustawą). Co istotne, pracodawcą jest tu każdy podmiot, o którym mowa w art. 3 k.p. A zatem również jednostka nieposiadająca zdolności prawnej może wstąpić do związku pracodawców.

Zakład czy oddział - kto jest pracodawcą >>

Związki pracodawców są samorządne i niezależne w swojej działalności statutowej (art. 3 ustawy). Mogą tworzyć federacje i konfederacje. Podstawowym zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów, w tym gospodarczych, zrzeszonych członków wobec związków zawodowych, organów władzy i administracji rządowej oraz organów samorządu terytorialnego (art. 5 ustawy). Związki pracodawców, ich federacje i konfederacje nie mogą jednak podejmować działań zmierzających do ograniczenia praw pracowników do zrzeszania się w związki zawodowe oraz działań mających na celu sprawowanie kontroli nad związkami pracowników (art. 4 ustawy).

Tworzenie związku i statut

Związek pracodawców powstaje na mocy uchwały założycielskiej podejmowanej przez co najmniej 10 podmiotów. Wymóg 10 członków (3 członków w przypadku federacji i konfederacji) obowiązuje przez cały czas trwania organizacji, a w razie spadku liczby członków poniżej tego pułapu na okres dłuższy niż 3 miesiące sąd wykreśla organizację z rejestru (art. 12 i 14 ustawy).

Do złożenia oświadczenia, o którym mowa powyżej, stosuje się ogólne zasady o reprezentacji podmiotów w obrocie handlowym. Zgromadzenie założycieli przyjmuje ponadto statut i wybiera komitet założycielski, w którego skład wchodzą co najmniej 3 podmioty (art. 7 ustawy).

Statut związku pracodawców powinien zawierać w szczególności:

• nazwę związku, siedzibę oraz terytorialny zakres działania,
• organy związku, zakres ich uprawnień, tryb ich wyboru i odwołania oraz okres kadencji,
• podstawowe cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
• sposób nabywania i utraty członkostwa,
• prawa i obowiązki członków,
• sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu związku,
• zasady dokonywania zmian statutu, rozwiązywania związku i przeznaczenia jego majątku w razie likwidacji,
• sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich (art. 8 ustawy).

Każda zmiana statutu wymaga dla swojej ważności zgłoszenia do sądu rejestrowego i zaczyna obowiązywać w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia, pod warunkiem że sąd nie zgłosi sprzeciwu (art. 11 ust. 1 ustawy). W razie wniesienia sprzeciwu sąd wyznacza rozprawę w przedmiocie zmiany statutu.

Związki zawodowe w firmie >>

Organizacja pracodawców podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (zwanego dalej KRS). Komitet założycielski ma obowiązek dokonać zgłoszenia organizacji w Rejestrze w ciągu 30 dni od dnia powzięcia uchwały założycielskiej. W przeciwnym razie uchwała ta traci moc (art. 9 ustawy). Z chwilą wpisania do KRS organizacja pracodawców nabywa osobowość prawną (art. 10 ustawy).

Najważniejsze uprawnienia

Ważne jest, aby organizacja pracodawców była reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego.

Organizacjami reprezentatywnymi w rozumieniu ww. ustawy są organizacje, które:

• zrzeszają pracodawców zatrudniających więcej niż 300 tys. pracowników (z zastrzeżeniem art. 7 ust. 4 ustawy o Trójstronnej Komisji),
• mają zasięg ogólnokrajowy,
• działają w podmiotach gospodarki narodowej, których podstawowy rodzaj działalności określony jest w więcej niż w połowie sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), o której mowa w przepisach o statystyce publicznej (art. 7 ust. 3 ustawy o Trójstronnej Komisji).

---

Jeżeli organizacja jest reprezentatywna, wówczas ma prawo:

• występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objętych zadaniami organizacji pracodawców (art. 16² ustawy),
• opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie praw i interesów związków pracodawców; nie dotyczy to jednak założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej, których opiniowanie regulują odrębne przepisy (art. 16 ustawy)
• opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i komunikatów oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie objętym zadaniami związków pracodawców (art. 16¹ ustawy ).

Niezależnie od spełnienia wymogu reprezentatywności organizacje pracodawców mogą negocjować i zawierać układy zbiorowe, a także podejmować inne działania statutowe. Co ważne, dochód z działalności gospodarczej organizacji pracodawców może być przeznaczony tylko na jej cele statutowe.

Nadzór nad organizacjami pracodawców

W razie stwierdzenia, że dany organ związku pracodawców prowadzi działalność sprzeczną z ustawą, sąd rejestrowy wyznacza termin co najmniej 14 dni na dostosowanie działalności tego organu do obowiązującego prawa.

W razie bezskutecznego upływu 14-dniowego terminu sąd może:

• orzec grzywnę indywidualnie nakładaną na członków danego organu związku,
• wyznaczyć władzom związku termin przeprowadzenia nowych wyborów do organu związku, pod rygorem zawieszenia działalności tego organu.

Jeżeli powyższe środki okażą się bezskuteczne, sąd rejestrowy na wniosek Ministra Sprawiedliwości orzeka o skreśleniu związku pracodawców z KRS. Od tego orzeczenia przysługuje apelacja.

Związek skreślony z KRS prawomocnym orzeczeniem jest zobowiązany niezwłocznie zaprzestać swojej działalności, a w terminie najpóźniej 3 miesięcy od uprawomocnienia się tego orzeczenia dokonać swojej likwidacji w sposób przewidziany w statucie (art. 19 ustawy).

Podstawa prawna:

• ustawa z 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (DzU nr 55, poz. 235 ze zm.),
• ustawa z 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (DzU nr 100, poz. 1080 ze zm.).