Jak prawidłowo powierzyć pracownikowi inną pracę

Pracodawcy nierzadko stają przed koniecznością zmiany pracownikowi warunków pracy. Prawo pracy przewiduje kilka sposobów, aby powierzyć pracownikowi inną pracę niż ta określona w łączącej strony umowie o pracę.

Autopromocja

Ustawowe przesłanki powierzenia

Ustawodawca gwarantuje, że wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę. Kodeks pracy w art. 42 § 4 stanowi, kiedy i na jaki czas inna praca może być powierzona oraz jakie dodatkowe warunki stawia się przed pracodawcą, aby mógł skorzystać z kodeksowego udogodnienia.

Powierzenie innej pracy musi zostać poprzedzone spełnieniem łącznie kilku przesłanek:

• należy obiektywnie udokumentować potrzeby pracodawcy,
• powierzenie może nastąpić na okres maksymalnie 3 miesięcy w ramach danego roku kalendarzowego,
• powierzenie nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia,
• tymczasowo powierzana praca powinna odpowiadać kwalifikacjom pracownika.

Należy podkreślić, że pracownik może kwestionować zasadność czasowego powierzenia mu innej pracy. Podobnie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 sierpnia 1976 r., uznając, że pracownik ma prawo kwestionować twierdzenie, że powierzenie mu okresowo innej pracy niż określona w umowie o pracę jest podyktowane uzasadnionymi potrzebami zakładu pracy i okoliczność ta podlega ocenie sądu (I PR 103/76).

Konsekwencje odmowy wykonania polecenia pracodawcy >>

W przypadku gdyby pracownik odmówił wykonywania pracy powierzonej mu tymczasowo przez pracodawcę, może liczyć się z zagrożeniem rozwiązania stosunku pracy w trybie natychmiastowym z jego winy, a powodem będzie wtedy niewykonanie polecenia służbowego.

Przykład

Pracownica pracująca na stanowisku asystentki zarządu otrzymała wyraźne polecenie od pracodawcy rozpoczęcia pracy tymczasowo na okres 3 miesięcy na stanowisku młodszego specjalisty ds. kadr. Praca nie była skomplikowana i polegała na pomocy w porządkowaniu akt osobowych pracowników firmy przed zapowiedzianą kontrolą PIP. Stanowisko to było jednak inne niż określone w umowie o pracę i pracownica odmówiła wykonywania nowych obowiązków. W takiej sytuacji pracodawca wobec oczywistego i ciężkiego naruszenia podstawowego obowiązku pracownika, jakim jest wykonywanie poleceń przełożonego, może rozwiązać stosunek pracy z tą osobą na podstawie art. 52 k.p.

Potrzeby pracodawcy a sankcje za odmowę

W razie odmowy pracownika podjęcia innej pracy niż określona w umowie o pracę oraz rozwiązania z tej przyczyny przez zakład pracy umowy o pracę na podstawie art. 52 k.p. do kompetencji organów rozpatrujących sprawy o roszczenia pracowników ze stosunku pracy należy ocena, czy potrzeby zakładu pracy rzeczywiście uzasadniały skorzystanie z tego trybu zmiany warunków pracy i czy wobec tego odmowa przez pracownika podjęcia innej pracy mogła uzasadniać jego zwolnienie z pracy (wyrok SN z 26 września 1976 r., I PRN 54/78).

Ponadto w wyroku z 8 sierpnia 1978 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że określenie „uzasadnione potrzeby zakładu pracy” oznacza uzasadnione potrzeby zakładu pracy jako całości, a nie tylko jednostki (komórki) organizacyjnej zakładu pracy, do której pracownik został skierowany do pracy (I PR 55/79).

Przykład

Pracownik zgodnie z umową o pracę pracuje na stanowisku księgowego. Pracodawca kieruje go do pracy na stanowisku kontrolera finansowego na okres 2 miesięcy. Pracodawca, mimo prośby pracownika, nie uzasadnił, jakie obiektywne potrzeby zakładu pracy spowodowały takie tymczasowe przeniesienie. W takim przypadku sąd pracy na wniosek pracownika może uznać, że pracodawca nie miał prawa przenieść pracownika tymczasowo do innej pracy.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 13 października 1999 r. wyjątkowo pojęcie potrzeby pracodawcy nie obejmuje zmiany zakresu obowiązków pracownika z powodu stanu jego zdrowia (I PKN 293/99).

Decydują również kwalifikacje pracownika

Powierzana pracownikowi praca musi odpowiadać jego kwalifikacjom zawodowym. Dlatego też powierzenie pracownikowi (np. technikowi chemikowi) pracy niewymagającej żadnych kwalifikacji zawodowych (np. sprzątanie) w okresie biegnącego wypowiedzenia warunków pracy i płacy stanowi naruszenie art. 42 § 4 k.p. Odmowa wykonywania takiej pracy nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 k.p. (wyrok SN z 8 maja 1997 r., I PKN 131/97).

Powierzenie innej pracy w okresie wypowiedzenia >>

Ponadto za pracę o odpowiednich kwalifikacjach uznaje się pracę, która nie przekracza kwalifikacji pracownika i przy której te kwalifikacje znajdą choćby częściowe zastosowanie. A zatem zakres obowiązków na tymczasowym stanowisku nie powinien także wymagać kwalifikacji wyższych niż te, które ma pracownik.

Forma pisemna

Należy podkreślić, że – odmiennie niż w przypadku zastosowania wypowiedzenia zmieniającego – przy czasowym powierzeniu pracownikowi innej pracy nie jest wymagana forma pisemna. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 13 marca 1979 r. powierzenie pracownikowi pracy, które: dotyczy innej pracy niż określona w umowie o pracę; podyktowane jest uzasadnionymi potrzebami zakładu pracy; obowiązuje na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, nie powoduje obniżenia wynagrodzenia oraz odpowiada kwalifikacjom pracownika – mimo braku wyraźnego obowiązku zachowania formy pisemnej – z przyczyn dowodowych powinno być dokonane na piśmie (I PRN 18/79).

Opis stanowiska pracy a zakres obowiązków >>

Sąd nie przyzna odszkodowania

W odniesieniu do spraw z zakresu tymczasowego powierzenia innej pracy nierzadko pojawiających się na wokandach sądu pracy należy przywołać wyrok z 25 lipca 2003 r., zgodnie z którym pracownikowi, któremu pracodawca powierzył inną pracę, nie przysługują roszczenia przewidziane w razie nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia umowy o pracę albo jej warunków (I PK 269/02). Oznacza to, że pracownik przykładowo nie będzie mógł żądać od pracodawcy odszkodowania w przypadku tymczasowego powierzenia innej pracy, które nastąpiło niezgodnie z ww. wymogami ustawowymi.

Podstawa prawna:

• art. 42 § 4, art. 52 Kodeksu pracy.

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 18 sierpnia 1976 r. (I PR 103/76, OSP 1978/3/44),
• wyrok SN z 26 września 1978 r. (I PRN 54/78, OSNC 1979/3/60),
• wyrok SN z 13 marca 1979 r. (I PRN 18/79, niepubl.),
• wyrok SN z 8 sierpnia 1979 r. (I PR 55/79, OSNC 1980/1–2/30),
• wyrok SN z 8 maja 1997 r. (I PKN 131/97, OSNP 1998/6/178),
• wyrok SN z 13 października 1999 r. (I PKN 293/99, OSNP 2001/4/113),
• wyrok SN z 25 lipca 2003 r. (I PK 269/02, OSNP 2004/16/280).