Obliczanie dodatków za nadgodziny

Dodatki do wynagrodzenia za nadgodziny

Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną (art. 80 k.p.). Natomiast praca wykonywana w godzinach nadliczbowych powinna być tak samo opłacona, jak praca wykonana w normalnych godzinach. Ponadto pracownikowi w przypadku nadgodzin przysługuje dodatek lub czas wolny udzielany na wniosek pracownika (w proporcji 1 : 1) lub z inicjatywny pracodawcy (w proporcji 1 : 1,5). Natomiast udzielenie przez pracodawcę czasu wolnego skutkuje tylko tym, że pracownikowi nie przysługują dodatki za pracę w nadgodzinach (stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z 2005 r., nr GNP-367-4560/05/PE).

Jak ustalić podstawę obliczenia dodatku

Co do zasady podstawę obliczenia dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli takiego składnika nie określono, przyjmuje się wówczas kwotę 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 k.p.).

Przepisy kodeksowe nie definiują pojęcia stawki osobistego zaszeregowania. Należy jednak zauważyć, że wprowadzenie takiego pojęcia i odróżnienie go od „normalnego wynagrodzenia za pracę” powoduje, że będzie to część wynagrodzenia ustalana w inny sposób.

Polecamy produkt: PITY 2015 z płytą CD

Na rozróżnienie to zwrócił uwagę już Sąd Najwyższy w wyroku z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86), w którym stwierdził, że przez „normalne wynagrodzenie” należy rozumieć takie wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, a więc obejmujące zarówno wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania, jak i dodatkowe składniki wynagrodzenia o charakterze stałym, jeżeli na podstawie obowiązujących w zakładzie pracy przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych składników.

Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe

Stosunkowo łatwo jest ustalić należność za godziny nadliczbowe, gdy pracownikowi przysługuje jedynie wynagrodzenie zasadnicze. W takim wypadku wystarczy ustalić stawkę godzinową wynagrodzenia i dokonać stosownego przeliczenia tej stawki na określony dodatek.

Praca w godzinach nadliczbowych

Aby obliczyć należność za 1 godzinę, gdy składniki wynagrodzenia są:

• określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości - należy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu,

• zmienne - wynagrodzenie dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.

Pracownik jest zatrudniony w spółce S. Otrzymuje wynagrodzenie miesięczne w stałej stawce w wysokości 4500 zł. W regulaminie wynagradzania dla jego stanowiska nie określono innych składników wynagrodzenia. Ma ustalony podstawowy system czasu pracy. W dniach 11 i 12 czerwca 2009 r. został zobowiązany do pracy po godzinach. W obydwu dniach przepracował po 13 godzin (od 8.00 do 21.00). Łącznie wypracował więc 10 godzin nadliczbowych.

W czerwcu 2009 r. liczba godzin do przepracowania w podstawowym systemie czasu pracy wynosi 168 godz. Stawka za 1 godz. pracy wynosi więc w tym miesiącu 26,78. Za 1 godzinę nadliczbową otrzyma on dodatek równy 50% stawki godzinowej, czyli 13,39 zł, tj. łącznie 40,17 zł. Za 10 godzin nadliczbowych wynagrodzenie wyniesie zatem 401,70 zł.

Stawka osobistego zaszeregowania

Trudniejszą sprawą jest ustalenie podstawy wymiaru dodatku za pracę w nadgodzinach, kiedy pracownikowi należy się wynagrodzenie wieloskładnikowe. Pierwszą wskazówkę do ustalenia podstawy wymiaru dodatku za nadgodziny można odnaleźć w dwóch wcześniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego - w wyroku z 25 kwietnia 1985 r. (I PRN 28/85) oraz w uchwale z 30 grudnia 1986 r. (III PZP 42/86). Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że występujące w przepisach prawa pracy określenie „wynagrodzenie pracownika wynikające z osobistego zaszeregowania” obejmuje oprócz wynagrodzenia zasadniczego również dodatek funkcyjny.

W wielu zakładach pracy utrwaliła się natomiast praktyka ustalania dodatku za nadgodziny od pełnej kwoty wynagrodzenia, obejmującej nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również wszystkie pozostałe składniki wynagrodzenia, wynikające z przepisów płacowych (np. dodatki stażowe, za trudne warunki pracy, różnego typu dodatki specjalne, a nawet premie regulaminowe). Pracodawca nie musi jednak stosować się do takiej metody ustalania stawki osobistego zaszeregowania. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07) stwierdził, że pojęcie wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, odnosi się do stawki wynagrodzenia zasadniczego ustalonej przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy, wskazując zarazem, że zasadne jest dalsze wliczanie do stawki osobistego zaszeregowania także dodatku funkcyjnego.

Forum Kadry - ZUS i Płace

Pracownica jest zatrudniona w Urzędzie Miasta K. na stanowisku głównego specjalisty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami o wynagradzaniu pracowników samorządowych przysługuje jej wynagrodzenie zasadnicze, dodatki: stażowy, funkcyjny, a także od stycznia 2009 r. - dodatek specjalny w związku z przejęciem części obowiązków w zastępstwie koleżanki, która przebywa na urlopie macierzyńskim.

Jej płaca zasadnicza wynosi 3000 zł, dodatek stażowy za 10 lat pracy (10% wynagrodzenia zasadniczego) - 300 zł, dodatek funkcyjny - 500 zł, dodatek specjalny (30% sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego) - 1050 zł. Łącznie pobiera wynagrodzenie miesięczne w kwocie 4850 zł.

W dniach 24, 25 i 26 czerwca 2009 r. wykonywała pracę po godzinach urzędowania (8.00-16.00), odpowiednio do 19.30 (3,5 godz.), do 18.30 (2,5 godz.) i do 17.00 (1 godz.), przepracowując tym samym 7 godzin nadliczbowych.

Za tę pracę będzie przysługiwać normalne wynagrodzenie z dodatkiem 50%.

Normalne wynagrodzenie będzie liczone od pełnej kwoty płacy miesięcznej, tj. od 4850 zł, z uwzględnieniem liczby godzin do przepracowania w czerwcu, tj. 168, i wyniesie za 1 godz. pracy:

4850 zł : 168 godz. = 28,87 zł

Dodatek za nadgodziny powinien być obliczony co najmniej od sumy wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, tj. od kwoty 3500 zł i wyniesie za 1 godzinę:

(3500 zł : 168 godz.) × 50% = 10,42 zł

Za 1 godz. nadliczbową wynagrodzenie powinno wynieść 39,29 zł, a za 7 godz. nadliczbowych - łącznie 275,03 zł.

Podstawa prawna:

• art. 80, art. 151¹, 151² Kodeksu pracy,

• § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.),

• orzeczenia Sądu Najwyższego:

- z 3 czerwca 1986 r. (I PRN 40/86, OSNC 1987/9/140),

- z 25 kwietnia 1985 r. (I PRN 28/85, OSNC 1986/1/19),

- z 30 grudnia 1986 r. (III PZP 42/86, OSNC 1987/8/106),

- z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07, OSNP 2007/21-22/307),

- stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z 2005 r., nr GNP-367-4560/05/PE.

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po naszą publikację

Czas pracy 2021. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Tylko teraz

69,00 zł

Przejdź do sklepu