Odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia

Ustawodawca przewidział możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia tylko dla okresów trzymiesięcznych (art. 36¹ k.p.). Skrócenia okresu wypowiedzenia pracodawca może dokonać dowolnie, z tym że nie może on być krótszy niż miesiąc. Oświadczenie woli pracodawcy o zastosowaniu skróconego okresu wypowiedzenia musi być złożone razem z wypowiedzeniem umowy o pracę.

Nie jest dopuszczalne dokonanie takiego oświadczenia w terminie późniejszym (wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1990 r., sygn. akt I PR 391/90, OSNC 1992/11/206). W każdym razie skrócenie przez pracodawcę okresu wypowiedzenia na podstawie art. 36¹ § 1 kodeksu pracy powoduje rozwiązanie umowy o pracę z upływem skróconego okresu wypowiedzenia – podkreślił Sąd Najwyższy (uchwała siedmiu sędziów SN z 9 lipca 1992 r., sygn. akt I PZP 20/92, OSNC 1993/1-2/2).

Jeżeli pracodawca chciałby rozwiązać umowę z pracownikiem, któremu przysługuje okres wypowiedzenia krótszy niż trzy miesiące, wtedy musi zawrzeć z nim porozumienie stron w tej sprawie w trybie art. 36 § 6 kodeksu pracy. Nie może to być decyzja jednostronna (przykład 1).

Odszkodowanie za krótsze wypowiedzenie

Jeżeli skrócenie okresu wypowiedzenia jest dokonane jednostronnym oświadczeniem pracodawcy, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 36¹ § 1 kodeksu pracy). Przysługuje ono bez względu na to, czy pracownik po ustaniu stosunku pracy podjął pracę u kolejnego pracodawcy. Wysokość odszkodowania oblicza się, stosując takie same zasady co przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jeżeli do skrócenia wypowiedzenia dojdzie na podstawie porozumienia pracodawcy i pracownika, wówczas pracodawca nie musi wypłacać odszkodowania (przykład 2).

Informacje w świadectwie pracy

W trakcie przygotowywania świadectwa pracy dla pracownika, wobec którego zastosowano skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę, czasem nasuwają się wątpliwości, jak prawidłowo je sporządzić. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Będzie on jednak brany pod uwagę przy ustalaniu stażu pracy pracownika już u kolejnego pracodawcy lub w urzędzie pracy. Informację o skróceniu okresu wypowiedzenia zamieszcza się w świadectwie pracy w ust. 4 pkt 6 (przykład 3).

Wypowiedzenie z winy pracownika

Możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia jest jednak dopuszczalna tylko w sytuacji, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje bez winy pracownika – wynika z przywoływanego tu art. 36¹ § 1 kodeksu pracy. Oznacza to, że jeżeli pracodawca będzie chciał rozwiązać umowę o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia z winy pracownika, nie będzie mógł zastosować tego przepisu. Artykuł ten bowiem można stosować, w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje bez winy pracownika, z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy (przykład 4).

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli niezdolność do pracy trwa nadal po rozwiązaniu umowy o pracę, zasiłek chorobowy przysługuje po ustaniu zatrudnienia bez konieczności wyczekiwania 30 dni (przykład 5).

Należy pamiętać, że były pracownik może nie nabyć prawa do zasiłku chorobowego, jeżeli zajdą okoliczności określone w art. 13 ustawy zasiłkowej, tj. w sytuacji gdy osoba niezdolna do pracy:

• ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
• kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
• nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z uwagi na okres wyczekiwania na to prawo,
• jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Składki i PIT od odszkodowania

Dla pracowników podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych stanowi przychód, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof), osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Przy czym do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych nie wlicza się m.in. przychodów wymienionych w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Z tego aktu wynika, że m.in. odszkodowania wypłacone pracownikom z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia nie są wliczane do podstawy naliczenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W związku z tym od takiego odszkodowania nie należy naliczać składek na ubezpieczenia społeczne, a tym samym na ubezpieczenie zdrowotne.

Zwolnione z podatku są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych. Od tej zasady jest jednak kilka wyjątków. Nie każde odszkodowanie objęte jest zwolnieniem podatkowym – podlegają mu jedynie odszkodowania spełniające określone warunki. Kwestie te uregulowano w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tymi przepisami wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem m.in. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a) updof). Tak więc od odszkodowania z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia należy naliczyć jedynie podatek dochodowy od osób fizycznych bez naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

PRZYKŁAD 1: Miesięczny okres wypowiedzenia

Pracodawca chciałby rozstać się szybciej (w ciągu dwóch tygodni) z pracownikiem, którego obowiązuje jednomiesięczny okres wypowiedzenia umowy o pracę. W takiej sytuacji dopuszczalne jest tylko zawarcie porozumienia stron z pracownikiem w zakresie skrócenia okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą wyrazić zgodę na skrócony okres wypowiedzenia.

PRZYKŁAD 2: Porozumienie zamiast wypowiedzenia

Pracownik wypowiedział umowę o pracę 17 grudnia 2010 r. Obowiązujące pracownika trzymiesięczne wypowiedzenie upłynęłoby 31 marca 2011 r. Pracownik nie chciał jednak czekać. Uzgodnił z pracodawcą, że zawrą porozumienie, w którym termin rozwiązania stosunku pracy będzie krótszy i wyniesie jeden miesiąc. W związku z tym umowa o pracę rozwiąże się 31 stycznia 2011 r. Pracownik w tej sytuacji nie nabędzie prawa do odszkodowania za pozostałą część przysługującego mu okresu wypowiedzenia.

PRZYKŁAD 3: Staż pracy

Pracodawca zatrudnił pracownika, który przedstawił świadectwo pracy z poprzedniego zakładu pracy. Znajduje się w nim informacja, że w poprzednim zakładzie pracy zastosowano skrócony okres z wypowiedzenia z trzech miesięcy do jednego miesiąca. Pracodawca będzie musiał zaliczyć pracownikowi dwa miesiące skróconego okresu wypowiedzenia do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze wynikające ze stosunku pracy. Tak więc, mimo skrócenia okresu wypowiedzenia i wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, pracownik nie traci swoich uprawnień, jakie by miał, gdyby pracodawca nie zastosował rozwiązania umowy o pracę ze skróconym okresem wypowiedzenia (art. 36¹ § 1 k.p.).

PRZYKŁAD 4: Zwolnienie – źle wykonywana praca

Pracodawca wypowiedział pracownikowi umowę o pracę, który nie wywiązywał się ze swoich obowiązków służbowych. Pracownika obowiązuje trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Pracodawca chciałby go jednak zwolnić wcześniej. W tej sytuacji jednak nie może on dokonać skrócenia okresu wypowiedzenia, ponieważ nie został spełniony żaden z warunków uprawniający pracodawcę do zastosowania art. 36¹ § 1 kodeksu pracy, tj. ogłoszenie likwidacji lub upadłość pracodawcy, lub inna przyczyna niedotycząca pracownika. Pracodawca mógłby w tym przypadku – zgodnie z art. 36 § 6 kodeksu pracy, zawrzeć z pracownikiem porozumienie stron, w którym obie strony wyraziłyby zgodę na skrócenie okresu wypowiedzenia. Czynność ta może być dokonana po złożeniu wypowiedzenia.

PRZYKŁAD 5: Wypłata zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę

Z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę, skracając trzymiesięczny okres wypowiedzenia do jednego miesiąca. Jeszcze podczas trwania stosunku pracy pracownik zachorował i nabył prawo do zasiłku chorobowego. Zwolnienie lekarskie, które przedstawił pracownik, obejmowało okres zatrudnienia oraz kilka dni po ustaniu zatrudnienia. Pracownikowi, w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia, wypłacono odszkodowanie w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia. W takim przypadku ZUS wypłaci byłemu pracownikowi zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu zatrudnienia. Przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego nie ma bowiem znaczenia fakt wypłaty odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia.

Podstawa prawna

• Art. 36¹ § 1 i § 2, art. 36 § 6 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 182, poz. 1228.
• Art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 4, art. 13 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 225, poz. 1463.
• Art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 226, poz. 1478.
• § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – Dz.U. z 1998 r. nr 161, poz. 1106; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 127, poz. 860.
• Załącznik do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania – Dz.U. nr 60, poz. 282; ost. zm. Dz.U. z 2003 r. nr 230, poz. 2289.

Poszerzaj swoją wiedzę, korzystając z naszego programu

INFORLEX Książki dla Firm

Tylko teraz

598,00 zł

798,00 zł

Przejdź do sklepu