Kwoty wolne od potrąceń - zestawienie w 2018 r.

Jak zmieni się wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2018 r.

Od 1 stycznia 2018 r. wzrośnie minimalne wynagrodzenie za pracę do poziomu 2100 zł brutto. Spowoduje to zmianę kwot wolnych od potrąceń. W przypadku wynagrodzenia w wysokości 100% minimalnej pensji, przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych, kwota wolna od potrąceń wyniesie 1530 zł.

Przepisy Kodeksu pracy w zakresie potrącania wynagrodzenia za pracę ustanawiają przede wszystkim:

• rodzaje należności, które można egzekwować bez potrzeby uzyskiwania na to zgody zatrudnionego,
• kolejność, w jakiej należy dokonywać potrąceń,
• ograniczenia dotyczące wysokości potrąceń w postaci maksymalnego pułapu potrąceń i kwoty wolnej od potrąceń.

Wyznaczanie kwot wolnych

Ustalając kwotę wolną od potrąceń uwzględniać należy nie tylko ustawową płacę minimalną, ale także rodzaj potrącenia, wymiar etatu, koszty uzyskania przychodu oraz fakt, czy pracownik ma prawo do kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki podatkowe czy też nie.

Polecamy: Dokumentacja kadrowa. Nowe zasady prowadzenia i przechowywania.

Czynniki wpływające na wysokość kwoty wolnej od potrąceń

Kwestie mające wpływ na wysokość kwoty wolnej od potrąceń
Minimalne wynagrodzenie za pracę	W 2018 r. dla pracowników pełnoetatowych płaca minimalna wyniesie 2100 zł brutto.
Rodzaj potrącenia	Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości: minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach należności na rzecz pracodawcy, 80% ww. wynagrodzenia - przy dobrowolnych potrąceniach należności na rzecz podmiotów innych niż pracodawca, 75% ww. wynagrodzenia - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi, 90% ww. wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych z odpowiedzialności porządkowej.
Zryczałtowane koszty uzyskania przychodu i kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki na podatek	W zależności od tego, w jakiej wysokości koszty zastosujemy przy liczeniu zaliczki podatkowej (111,25 zł lub 139,06 zł) i czy uwzględnimy kwotę zmniejszającą miesięczny podatek (46,33 zł), różne otrzymamy kwoty wolne od potrąceń.
Wymiar etatu pracownika Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź	W przypadku pracownika niepełnoetatowego kwotę wolną zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to także potrąceń dobrowolnych, przy których wymagana jest zgoda pracownika (stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 22 lutego 2011 r., GPP-364-4560- 8-1/11/PE/RP). Aby obliczyć kwotę wolną od potrąceń dla niepełnoetatowca należy: ustalić wysokość minimalnego wynagrodzenia w proporcji do etatu (np. dla półetatowca w 2018 r. będzie to kwota 1050 zł, tj.: 2100 zł x ½), od otrzymanego wyniku odliczyć składki ZUS i zaliczkę na podatek.

Ustalenie kwoty wolnej od potrąceń w wysokości 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych, w 2018 r. - przy podstawowych kosztach uzyskania przychodu i kwocie zmniejszającej zaliczkę podatkową (46,33 zł) - powinno przebiegać następująco:

Lp.	Składniki	Wartości (w zł)
1.	Wynagrodzenie za pracę	2 100,00
2.	Podstawa składek na ub. społeczne	2 100,00
3.	Składka na ub. emerytalne (poz. 2 × 9,76%)	204,96
4.	Składka na ub. rentowe (poz. 2 × 1,5%)	31,50
5.	Składka na ub. chorobowe (poz. 2 × 2,45%)	51,45
6.	Suma składek na ub. społeczne (poz. 3 + poz. 4 + poz. 5)	287,91
7.	Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne (poz. 2 - poz. 6)	1812,09
8.	Składka na ub. zdrowotne naliczona (poz. 7 × 9%)	163,09
9.	Składka na ub. zdrowotne do odliczenia od podatku (poz. 7 × 7,75%)	140,44
10.	Koszty uzyskania przychodu	111,25
11.	Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 1 - poz. 6 - poz. 10)	1701,00
12.	Zaliczka na podatek (poz. 11 × 18% - 46,33 zł)	259,85
13.	Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 12 - poz. 9)	119,00
14.	Kwota netto (poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 13)	1530,00

Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2018 r. (w zł) dla pracowników pełnoetatowych

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach na rzecz pracodawcy
Podstawowe koszty + PIT-2	Podstawowe koszty; bez PIT-2	Podwyższone koszty + PIT-2	Podwyższone koszty; bez PIT-2
1530,00	1483,00	1535,00	1488,00
Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% minimalnej płacy)
Podstawowe koszty + PIT-2	Podstawowe koszty; bez PIT-2	Podwyższone koszty + PIT-2	Podwyższone koszty; bez PIT-2
1147,50	1112,25	1151,25	1116,00
Przy potrącaniu kar pieniężnych (90% minimalnej płacy)
Podstawowe koszty + PIT-2	Podstawowe koszty; bez PIT-2	Podwyższone koszty + PIT-2	Podwyższone koszty; bez PIT-2
1377,00	1334,70	1381,50	1339,20
Przy dobrowolnych potrąceniach innych niż te na rzecz pracodawcy (80% minimalnej płacy)
Podstawowe koszty + PIT-2	Podstawowe koszty; bez PIT-2	Podwyższone koszty + PIT-2	Podwyższone koszty; bez PIT-2
1224,00	1186,40	1228,00	1190,40

Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2018 r. (w zł) dla pracowników pracujących na część etatu

Wymiar etatu	Podstawowe koszty + PIT-2	Podstawowe koszty; bez PIT-2	Podwyższone koszty + PIT-2	Podwyższone koszty; bez PIT-2
Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach na rzecz pracodawcy
1/4	437,79	386,25	442,83	391,25
1/3	561,62	507,67	566,66	512,67
1/2	797,50	751,50	802,50	756,50
3/4	1163,74	1117,74	1168,74	1122,74
Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi (75% płacy minimalnej)
1/4	328,34	289,69	332,12	293,44
1/3	421,22	380,75	425,00	384,50
1/2	598,13	563,63	601,88	567,38
3/4	872,81	838,31	876,56	842,06
Przy potrącaniu kar pieniężnych (90% płacy minimalnej)
1/4	394,01	347,63	398,55	352,13
1/3	505,46	456,90	509,99	461,40
1/2	717,75	676,35	722,25	680,85
3/4	1047,37	1005,97	1051,87	1010,47
Przy dobrowolnych potrąceniach innych niż te na rzecz pracodawcy (80% płacy minimalnej)
1/4	350,23	309,00	354,26	313,00
1/3	449,30	406,14	453,33	410,14
1/2	638,00	601,20	642,00	605,20
3/4	930,99	894,19	934,99	898,19

Kwota wolna na przełomie roku

Częstą wątpliwością pojawiającą się wśród pracodawców jest to, czy przy potrąceniach dokonywanych z wynagrodzenia grudniowego wypłacanego w styczniu, stosować "nowe" czy też "stare" kwoty wolne.

---

Zgodnie z poglądem Biura Krajowej Rady Komorniczej wyrażonym w piśmie z 18 stycznia 2011 r. (KRK/IV/117/11), kwota wolna od zajęć powinna być obliczana na bazie płacy minimalnej obowiązującej w miesiącu, za który pensja jest należna.

Inne stanowisko w tej sprawie prezentuje Państwowa Inspekcja Pracy w piśmie z 26 stycznia 2011 r. (GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP). Wyjaśniono w nim, że podczas dokonywania potrąceń z należności za pracę pracodawca ma uwzględniać kwotę wolną obliczoną od ustawowego minimum obowiązującego w dacie wypłaty pensji. A przy realizowaniu potrąceń z pracowniczego wynagrodzenia na przełomie roku, od 1 stycznia powinniśmy stosować kwotę wolną ustaloną od nowej płacy minimalnej.

Mając na względzie przeznaczenie kwoty wolnej, mającej być gwarantem pewnego minimum bytowego w miesiącu wypłaty wynagrodzenia, słuszne wydaje się drugi z przedstawionych poglądów.

Przykład

Spółka z o.o. wypłaca swoim pracownikom wynagrodzenie za dany miesiąc zawsze w pierwszych dniach roboczych następnego miesiąca. Wynagrodzenie jednego z jej pełnoetatowych pracowników jest zajęte przez komornika na kwotę kilku tysięcy złotych z powodu niespłacanego kredytu konsumenckiego. Zadłużony pracownik uprawniony jest:

• do stałej miesięcznej płacy wynoszącej 2800 zł brutto,

• do podstawowych kosztów uzyskania przychodów (111,25 zł) oraz kwoty zmniejszającej miesięczną zaliczkę podatkową (46,33 zł).

Spółka realizując zajęcie komornicze z jego grudniowej pensji wypłaconej mu 4 stycznia 2018 r., powinna uwzględnić kwotę wolną od potrąceń ustaloną na bazie płacy minimalnej z 2018 r. wynoszącą 1530,00 zł.

W opisanym przypadku rozliczenie grudniowej listy płac powinno wyglądać następująco:

Lp.	Składniki	Wartości (w zł)
1.	Wynagrodzenie za pracę	2800,00
2.	Podstawa składek na ub. społeczne	2800,00
3.	Składka na ub. emerytalne (poz. 2 × 9,76%)	273,28
4.	Składka na ub. rentowe (poz. 2 × 1,5%)	42,00
5.	Składka na ub. chorobowe (poz. 2 × 2,45%)	68,60
6.	Suma składek na ub. społeczne (poz. 3 + poz. 4 + poz. 5)	383,88
7.	Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne (poz. 2 - poz. 6)	2416,12
8.	Składka na ub. zdrowotne naliczona (poz. 7 × 9%)	217,45
9.	Składka na ub. zdrowotne do odliczenia od podatku (poz. 7 × 7,75%)	187,25
10.	Koszty uzyskania przychodu	111,25
11.	Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 1 - poz. 6 - poz. 10)	2305,00
12.	Zaliczka na podatek (poz. 11 × 18% - 46,33 zł)	368,57
13.	Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 12 - poz. 9)	181,00
14.	Kwota netto (poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 13)	2017,67
15.	Kwota wolna od potrąceń	1530,00
16.	Kwota możliwa do potrącenia przy zachowaniu kwoty wolnej (poz. 14 - poz. 15)	487,67
17.	Kwota do wypłaty (poz. 14 - poz. 16 )	1530,00

Zmiana wymiaru etatu a kwota wolna

Niekiedy pracodawcom przychodzi wyznaczać kwotę wolną od potrąceń w sytuacji, gdy w trakcie miesiąca pracownikowi zmieniany jest wymiar etatu. Przepisy niestety nie wskazują tu sposobu postępowania. Najwłaściwszym rozwiązaniem w opisanych okolicznościach wydaje się ustalenie wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego pracownika w okresie przed i po zmianie wymiaru czasu pracy. W tym celu należy pomnożyć stawkę godzinową wynikającą z płacy minimalnej wyznaczonej dla wymiaru etatu sprzed zmiany przez liczbę godzin nominalnie do przepracowania w okresie obowiązywania "starego" wymiaru czasu pracy. Analogicznych przeliczeń trzeba dokonać także po modyfikacji wymiaru etatu, przyjmując do obliczeń stawkę godzinową wynikającą z ustawowego wynagrodzenia minimalnego obowiązującego dla zmienionego wymiaru czasu pracy.

Przykład

Do 14 stycznia 2018 r. pracownik wykonywał obowiązki służbowe na pełny etat w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Po tym dniu świadczy pracę na pół etatu (po 4 godz. od poniedziałku do piątku). Pracownik ten jest uprawniony do podstawowych kosztów uzyskania przychodów, a przy ustalaniu jego zaliczek podatkowych pracodawca stosuje kwotę zmniejszającą podatek. W opisanych okolicznościach kwotę wolną od potrąceń należy obliczyć w następujący sposób:

Krok 1. Obliczamy stawkę godzinową

2100 zł : 168 godz. nominalnie do przepracowania w styczniu 2018 r. na pełnym etacie = 12,50 zł;

Krok 2. Obliczamy wynagrodzenie za okres, gdy pracownik pracował na cały etat

12,50 zł x 64 godz. pracujących z okresu od 1 do 14 stycznia (przyjmując, że pracownik 12 stycznia miał wolne z tytułu święta 6 stycznia przypadającego w sobotę) = 800 zł;

Krok 3. Obliczamy wynagrodzenie za okres, gdy pracownik pracował na pół etatu

(2100 zł x ½) : 84 godz. nominalnie do przepracowania w styczniu 2018 r. na pół etatu = 12,50 zł;

12,50 zł x 52 godz. pracujące po zmianie etatu z okresu od 15 do 31 stycznia = 650 zł;

Krok 4. Obliczamy wynagrodzenie za styczeń 2018 r.

800 zł + 650 zł = 1450 zł brutto;

Krok 5. Obliczamy kwotę wolną od potrąceń

1450 zł - (141,52 zł składki emerytalnej + 21,75 zł składki rentowej + 35,53 zł składki chorobowej + 112,61 zł składki zdrowotnej + 62 zł zaliczki podatkowej) = 1076,59 zł.

Różne świadczenia - jedna kwota wolna od potrąceń

Czasami zdarza się, że pracownik w tym samym miesiącu uzyskuje świadczenia pieniężne ze stosunku pracy z różnych tytułów prawnych, np. wynagrodzenie za pracę, a oprócz tego np. trzynastkę, ekwiwalent urlopowy lub odprawę (np. emerytalną). Gdy w takim przypadku pracodawca musi potrącić z jego pensji określone należności, wówczas powinien świadczenia przysługujące w ramach umowy o pracę zsumować i od łącznej kwoty dokonać ich stosownego pomniejszenia stosując jedną kwotę wolną od potrąceń. Słuszność ww. poglądu potwierdził Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 19 listopada 2012 r. (znak: GNP-364/306-072-43-1/12).

Podstawa prawna:

• art. 87-87¹, art. 91 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 962),
• § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 września 2017 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 r. (Dz.U. 2017 poz. 1747).