Obowiązkowe diety dla wszystkich sołtysów oraz zapewnienie im przez gminę ubezpieczenia. Posłowie mają pomysł

Obecnie jedynie część gmin przyjmuje przepisy regulujące tę kwestię, co powoduje nierówność uprawnień sołtysów i przewodniczących zarządów osiedli, którzy z poświęceniem wykonują swoje obowiązki” – podkreślono w uzasadnieniu.

Powyższe uprawnienie ("może ustanowić") daje możliwość lokalnemu prawodawcy na swobodę oceny, czy istnieje potrzeba przyznania diety i zwrotu kosztów podróży, a jeśli tak, to na jakich zasadach, uwzględniając specyfikę lokalną. Nawet nieprzyznanie diety sołtysom nie powoduje naruszenia cytowanego przepisu. Rada uprawniona jest jedynie do określenia zasad, na jakich diety będą sołtysom przysługiwały, a nie do określenia sposobu ich wypłacania. Zasady na jakich przyznaje się dietę i (lub) zwrot kosztów podróży mogą być regulowane statutem gminy. Rada gminy może także podjąć odrębną uchwałę w tym zakresie.

Fundusz sołecki w każdej gminie wiejskiej i miejsko-wiejskiej

Proponuje się wprowadzenie funduszu sołeckiego w każdej gminie wiejskiej i miejsko-wiejskiej. Czym jest to uzasadnione? Jak podkreśla projektodawca: „Biorąc pod uwagę, że wg danych rządowych za rok 2023 na 2173 gmin, w których były sołectwa jako jednostki pomocnicze, fundusz sołecki powstał w 1522 gminach, zasadne jest jego obligatoryjne rozszerzenie na wszystkie gminy. Da to równe prawa mieszkańcom wszystkich sołectw i znacząco wpłynie na rozwój partycypacji obywatelskiej w wykonywaniu zadań publicznych na najniższym szczeblu organizacyjnym”.

Ubezpieczenie dla sołtysów

Autorzy projektu proponują większe zabezpieczenie dla sołtysów, ponieważ teraz ich ochrona prawna nie jest wystarczająca, chodzi konkretnie o ubezpieczenie. Proponuje się dodać art. 37c w ustawie o samorządzie gminnym, który brzmiałby tak: Gmina zapewnia ubezpieczenie przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania zadań. Istotne jest to, że ubezpieczenie ma być związane z wykonywaniem zadań, nie obowiązywałoby np. w sprawach życia codziennego czy np. w pracach w gospodarstwie sołtysa-rolnika.

W polskich gminach brak w tym zakresie jednolitości, ponieważ część z nich ubezpiecza dodatkowo sołtysów, ale większa część nie. Słusznie uzasadnia to projektodawca, ponieważ podkreśla, że sołtysi wykonując w terenie swoje zadania (np. pobór podatku czy dostarczanie dokumentacji z tym związanej) narażeni są na niebezpieczeństwo uszczerbku na zdrowiu, a w sytuacjach wypadków z tym związanych pozostają bez odszkodowania. 

Kiedy wchodzą w życie nowe przepisy: świadczenia i uprawnienia dla sołtysów?

Trzeba mieć na uwadze, że to dopiero projekt. Przed ewentualną nowelizacją przepisów jeszcze długa droga. Niemniej jednak, na chwilę obecną projekt trafił do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Sejmu oraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu. Zgodnie z projektem ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., z zastrzeżeniem przepisów co do funduszu sołeckiego, bo ten mógłby obowiązywać niekiedy dopiero przy budżecie na 2026 r.