Gwarancje dla młodzieży - rezultaty

Czym jest „gwarancja dla młodzieży”?

W kwietniu 2013 r. państwa członkowskie UE zobowiązały się do konkretnych działań ułatwiających młodym ludziom wejście na rynek pracy poprzez tworzenie programów gwarancji dla młodzieży.

W ramach gwarancji dla młodzieży państwa członkowskie powinny zadbać, aby w ciągu czterech miesięcy od opuszczenia szkoły lub utraty pracy młodzi ludzie do 25 roku życia mogli znaleźć dobrą pracę dostosowaną do ich wykształcenia, umiejętności i doświadczenia albo zdobyć wykształcenie, umiejętności i doświadczenie niezbędne do znalezienia pracy w przyszłości dzięki programom przyuczania do zawodu, szkoleniom lub dalszej edukacji.

Gwarancja dla młodzieży stanowi nie tylko reformę strukturalną mającą zdecydowanie poprawić przejście od kształcenia do pracy, ale również natychmiastowy środek wspierania zatrudnienia młodych ludzi.

Redakcja poleca: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń

Gwarancja dla młodzieży opiera się na pozytywnych doświadczeniach w Austrii i Finlandii, które pokazują, że warto inwestować w usprawnienie przejścia od kształcenia do zatrudnienia. Wprowadzenie gwarancji dla młodzieży w Finlandii spowodowało zmniejszenie bezrobocia wśród młodych ludzi, a 83,5 proc. znalazło zatrudnienie, podjęło dalszą edukację lub szkolenie w formie przyuczenia się do zawodu lub stażu w ciągu trzech miesięcy od dnia rejestracji.

Zalecenie dotyczące gwarancji dla młodzieży zostało formalnie przyjęte przez Radę Ministrów UE w dniu 22 kwietnia 2013 r. (zob. MEMO/13/152) na podstawie wniosku przedstawionego przez Komisję w grudniu 2012 r. (zob. IP/12/1311 i MEMO/12/938) i zostało zatwierdzone przez Radę Europejską w czerwcu 2013 r.

Na forum G20 zaliczono programy gwarancji dla młodzieży do najważniejszych reform w dziedzinie zatrudnienia młodzieży. W trakcie obrad ministrów pracy G20 w Melbourne w dniach 10-11 września 2014 r. zdecydowano, że należy zdwoić starania na rzecz realizacji strategii grupy G20, w szczególności gwarancji dla młodzieży, i podjęto zobowiązanie do konkretnych działań, by pomóc młodym ludziom podjąć kształcenie, szkolenie lub pracę.

Porozmawiaj o tym na FORUM

Jakie są skutki bezrobocia i bierności zawodowej wśród młodych Europejczyków?

W grudniu 2014 r. w 28 krajach Unii bezrobotnych było ponad 5 mln młodych ludzi (w wieku poniżej 25 lat), z czego ponad 3,2 mln w samej strefie euro.

Odpowiada to stopie bezrobocia wynoszącej 21,4 proc. w skali UE (23 proc. w strefie euro). Więcej niż jeden na pięciu młodych Europejczyków na rynku pracy nie może dziś znaleźć zatrudnienia. W Grecji i Hiszpanii – nawet co drugi. 7,5 mln Europejczyków w wieku 15-24 lat nie ma pracy, nie kształci się ani nie szkoli (tzw. młodzież NEET: not employed, not in education, not in training).

W ciągu ostatnich czterech lat ogólne wskaźniki zatrudnienia wśród młodzieży spadły trzy razy bardziej niż w przypadku osób dorosłych.

Różnice stopy bezrobocia wśród młodzieży w różnych krajach UE są bardzo duże. Obserwujemy znaczną (44 punkty procentowe) rozpiętość między najniższą stopą bezrobocia wśród młodych (7,2 proc. odnotowane w Niemczech w grudniu 2014 r.) a najwyższą (51,4 proc. w tym samym czasie w Hiszpanii). Hiszpania nie jest bynajmniej odosobniona. Podobne zjawisko trapi Grecję (50,6 proc. w październiku 2014 r.), Chorwację (44,8 proc. w czwartym kwartale 2014 r.) i Włochy (42 proc. w grudniu 2014 r.).

"Gwarancje dla młodzieży" do 25 roku życia

Bezrobocie wśród młodzieży i wskaźniki NEET uwzględniono w nowej tablicy wyników najważniejszych wskaźników zatrudnienia i kwestii społecznych, która wskazuje na duże zakłócenia równowagi społecznej i w sferze zatrudnienia w UE (zob. IP/13/893). Pierwsza taka tabela wyników została opublikowana jako część wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu z 2014 r., przyjętego wspólnie przez Komisję i Radę Ministrów UE. Tabela obejmuje zestaw pięciu podstawowych wskaźników i stanowi podstawę dla wystosowanych przez Komisję zaleceń dla poszczególnych krajów, dotyczących reform koniecznych do wspierania tworzenia miejsc pracy, zwiększania odporności rynków pracy oraz rozwiązywania kwestii ubóstwa i włączenia społecznego.

Czy państwa członkowskie rozpoczęły wdrażanie gwarancji dla młodzieży?

Tak. Wdrażanie gwarancji dla młodzieży ruszyło pełną parą w całej Unii i już zaczęło przynosić rezultaty. Pośród wielu reform strukturalnych w Europie gwarancja dla młodzieży prawdopodobnie należy do najszybciej wdrażanych.

Wszystkie państwa członkowskie przedłożyły kompleksowe plany wdrożenia gwarancji dla młodzieży w terminie wyznaczonym przez Radę Europejską. W przedłożonych planach wyraźnie wskazano środki, jakie poszczególne państwa członkowskie podejmą w celu wdrożenia gwarancji dla młodzieży. Przedstawiono w nich harmonogram reform i środków na rzecz zatrudnienia młodzieży, określono rolę, jaką będą pełniły poszczególne organy publiczne i inne organizacje, oraz wyjaśniono, w jaki sposób będzie ona finansowana. Szczegółowe informacje dotyczące planów poszczególnych państw członkowskich są dostępne tutaj.

Te plany i ich wdrażanie zostały ocenione przez Komisję w kontekście europejskiego semestru, zgodnie z założeniami zaostrzonych unijnych ram nadzoru gospodarczego (zob. tutaj). Prowadzone są też przeglądy w ramach wielostronnego nadzoru nad wdrażaniem gwarancji dla młodzieży.

Wzrost zatrudnienia w Polsce - przegląd kwartalny KE

W celu wzmocnienia programów gwarancji dla młodzieży przez zapewnienie wiarygodnych danych, wsparcia i stałej poprawy monitorowania Komitet Zatrudnienia opracował Ramy wskaźników do monitorowania gwarancji dla młodzieży, które uzyskały poparcie polityczne ze strony ministrów ds. zatrudnienia na posiedzeniu Rady EPSCO w dniu 11 grudnia 2014 r. Coroczne gromadzenie danych powinno się rozpocząć w 2015 r.

W jaki sposób gwarancja dla młodzieży przyczyni się do podjęcia reform w państwach członkowskich?

W przypadku większości państw członkowskich wdrożenie gwarancji dla młodzieży wymaga głębokiej reformy strukturalnej obejmującej szkolenia, pośrednictwo pracy oraz system kształcenia, aby radykalnie poprawić przejście od kształcenia do zatrudnienia oraz zapewnić szanse na pracę dla młodych ludzi. Jest to cel, którego nie można osiągnąć z dnia na dzień.

W niektórych państwach członkowskich konieczne jest usprawnienie publicznych służb zatrudnienia, aby zapewnić młodym ludziom odpowiednie indywidualne porady na temat możliwości zatrudnienia, kształcenia i szkoleń, dostosowane do ich sytuacji, które w ciągu czterech miesięcy zaowocują konkretną i odpowiednią do ich indywidualnych potrzeb ofertą. Decyzja, która ma pomóc publicznym służbom zatrudnienia maksymalnie zwiększyć skuteczność ich działań dzięki ściślejszej współpracy, zaproponowana przez Komisję w czerwcu 2013 r. i przyjęta w maju 2014 r. może odegrać użyteczną rolę w tej dziedzinie (zob. IP/13/544 i IP/14/545).

Kolejny obszar wymagający reform strukturalnych dotyczy poprawy jakości i ilości praktyk zawodowych oraz możliwości w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego. Państwa członkowskie powinny zagwarantować młodym ludziom zdobycie umiejętności, jakich poszukują pracodawcy.

Sieci publicznych służb zatrudnienia

Większość państw członkowskich powinna również identyfikować i aktywizować osoby najsłabiej zintegrowane na rynku pracy (młodzież NEET). Aby dotrzeć do nieaktywnych zawodowo młodych ludzi, którzy nie są zarejestrowani w publicznych służbach zatrudnienia, państwa członkowskie powinny wypracowywać nowe narzędzia i wspólne strategie ze wszystkimi podmiotami, które mają dostęp do tych osób (np. podmiotami sektora usług społecznych i edukacyjnego lub stowarzyszeniami młodzieżowymi).

Właśnie dlatego, że gwarancja dla młodzieży ma przygotować grunt dla reform strukturalnych, w roku 2014 Komisja skierowała konkretne zalecenia dotyczące wdrożenia gwarancji dla młodzieży do 8 krajów (są to Hiszpania, Włochy, Słowacja, Chorwacja, Portugalia, Polska, Bułgaria i Irlandia). Aktualne i szczegółowe informacje dotyczące prowadzonego przez Komisję przeglądu wdrażania gwarancji dla młodzieży we wszystkich państwach członkowskich w ramach europejskiego semestru są dostępne tutaj.

Działania te obejmują aktywną politykę rynku pracy, wzmocnienie publicznych służb zatrudnienia oraz wspieranie programów szkoleń i przyuczania do zawodu, zwalczanie zjawiska przedwczesnego kończenia nauki oraz tworzenie strategii informacyjnych. Wszystkie te elementy mogą przyczynić się do skuteczności programu gwarancji dla młodzieży. W zaleceniach wezwano również państwa członkowskie do zwalczania segmentacji tych rynków pracy, na których ludzie młodzi są w szczególnie trudnym położeniu.

W projekcie wspólnego sprawozdania w sprawie zatrudnienia 2015 podkreślono, że gwarancja dla młodzieży była siłą napędową wielu długoterminowych reform w wielu z tych dziedzin.

Potrzeba mobilności wśród pracowników

Czy istnieją dobre przykłady konkretnych i pozytywnych rezultatów gwarancji dla młodzieży?

W Belgii publiczne służby zatrudnienia w regionie Brukseli, Actiris, powołały osobne służby zajmujące się gwarancją dla młodzieży, oferujące szczególne wsparcie w poszukiwaniu zatrudnienia lub stażu młodym ludziom oficjalnie zarejestrowanym jako poszukujący pracy. Według danych Actiris dzięki strategii gwarancji dla młodzieży w sierpniu 2014 r. spadła liczba młodych ludzi (w wieku poniżej 25 lat) poszukujących pracy w Brukseli.

W Rumunii utworzono 27 ośrodków ds. gwarancji dla młodzieży (obecnie dofinansowane przez Europejski Fundusz Społeczny). Ośrodki te mają na celu rozpoznanie młodzieży NEET i oferują im zintegrowany pakiet zindywidualizowanych usług.

Hiszpania podjęła dalsze kroki na rzecz realizacji krajowego systemu „gwarancji dla młodzieży” w oparciu o dekret królewski z mocą ustawy 8/2014 z dnia 4 lipca. Dekret ten reguluje procedury rejestracji w programie gwarancji dla młodzieży i ustala kryteria kwalifikowalności beneficjentów. Ponadto uchwalono dodatkowe pozapłacowe subsydia na potrzeby zatrudnienia na podstawie umów na czas nieokreślony i umów o szkolenie skierowane specjalnie do młodych ludzi zarejestrowanych w programie gwarancji dla młodzieży. A od dnia 5 sierpnia 2014 r. młodym ludziom zarejestrowanych w krajowym programie gwarancji dla młodzieży zaoferowano zestaw czterech bezpłatnych kursów szkoleniowych online. Hiszpańska publiczna służba zatrudnienia ogłosiła również przetarg o wartości prawie 42 mln euro na szkolenia zawodowe, kształcenie w zakresie TIK i kursy językowe, które mają zostać opracowane na poziomie centralnym, dla młodych ludzi zarejestrowanych w programie gwarancji dla młodzieży.

We Włoszech utworzenie zintegrowanych e-portali umożliwia obywatelom bezpośrednią rejestrację online i połączenie z krajowym rejestrem, co ma ułatwić automatyczną weryfikację spełnienia wymogów oraz przekazywanie ofert.

Słowacja zaproponowała szereg reform legislacyjnych zmierzających do wdrożenia systemu gwarancji dla młodzieży (kształcenie i szkolenie zawodowe, kształcenie nieformalne, aktywna polityka rynku pracy). Trwają cztery krajowe projekty wspierające zatrudnienie młodych bezrobotnych poniżej 29 roku życia. Do 31 sierpnia 2014 r. powstały w sumie 12 532 nowe miejsca pracy dla młodych osób (do 29 roku życia) poszukujących zatrudnienia. Nowy wkład na rzecz pomocy w znalezieniu pierwszej płatnej pracy (z umową na czas nieokreślony) w przypadku zatrudnienia bezrobotnych poniżej 24 lat i w wieku 25-29 lat poszukujących pracy dłużej niż od 6 miesięcy (zmiany w ustawie w sprawie służby zatrudnienia w toku) rozpocznie się w styczniu 2015 roku.

Ukierunkowane dopłaty do zatrudnienia oraz dotacje dla nowych przedsiębiorstw to kolejne środki służące aktywizacji młodych osób poszukujących zatrudnienia w niektórych państwach członkowskich. Na przykład: W Niderlandach przyjęto ulgę podatkową dla pracodawców zatrudniających młodych ludzi, którzy otrzymują zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenia z pomocy społecznej przez okres nieprzekraczający dwóch lat, zaś w Polsce wprowadzono zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne dla osób poniżej 30. roku życia.

Unijna walka z bezrobociem wśród młodych

Większość państw członkowskich podjęła odpowiednie kroki w celu udoskonalenia systemów kształcenia i szkolenia zawodowego (VET), aby lepiej odpowiadały potrzebom na rynku pracy w kontekście programów gwarancji dla młodzieży oraz zobowiązań podjętych w ramach europejskiego sojuszu na rzecz przygotowania zawodowego. Niektóre kraje przeprowadziły zmiany ustawodawcze w odniesieniu do systemów kształcenia i szkolenia zawodowego.

Hiszpania opracowała swój system dwutorowego kształcenia, którego bezpośrednie wyniki są już widoczne. Liczba ośrodków kształcenia i szkolenia zawodowego w dwutorowych projektach w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wzrosła ze 172 w 2013 r. do 375 w 2014 r. Liczba przedsiębiorstw uczestniczących w dwutorowych projektach w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego wzrosła trzykrotnie: z 513 w 2013 r. do 1570 w 2014 r., a studentów z 4 292 w 2013 r. do 9 555 w 2014 r.

We Francji nowa ustawa o uczeniu się przez całe życie oraz kształceniu i szkoleniu zawodowym zwiększa wsparcie dla przyuczania do zawodu dla osób o niskich kwalifikacjach. Rumunia rozpoczęła proces ustawodawczy mający umożliwić absolwentom studiów wyższych skorzystanie z dotowanych staży zawodowych. Szwecja przyjęła środki mające ułatwić przejście od kształcenia do zatrudnienia dzięki przyuczaniu do zawodu oraz pomóc młodym ludziom w uzyskaniu doświadczenia zawodowego. W Portugalii dostosowano model programowy kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzono sieć centrów zawodowych i nowe kursy zawodowe na poziomie kształcenia podstawowego (wiek: 14 lat) i średniego (wiek: 15–17 lat). W Danii przyjęto w czerwcu 2014 r. reformę kształcenia i szkolenia zawodowego, która ma wejść w życie od roku szkolnego 2015/16. Reforma ma przyczynić się do zapewnienia większej liczbie młodych ludzi możliwości ukończenia kształcenia i szkolenia zawodowego oraz do zapewnienia gwarancji edukacyjnej wszystkim młodym ludziom w Danii, którzy chcą ukończyć podstawowe kształcenie i szkolenie zawodowe.

Ponadto w okresie od sierpnia do grudnia 2013 r. Dzięki wsparciu Komisji Europejskiej zainicjowano 18 projektów pilotażowych na małą skalę w odniesieniu do gwarancji dla młodzieży. Każdy z projektów trwał około 12 miesięcy (zob. IP/14/981 i MEMO/14/521), a obejmowały one siedem krajów (Irlandię, Włochy, Litwę, Polskę, Rumunię, Hiszpanię i Zjednoczone Królestwo). Jeden z projektów pilotażowych – projekt w Ballymun, w Irlandii – wspiera około 1000 młodych ludzi i umożliwia wypróbowanie skuteczności nowego podejścia do partnerstw lokalnych, które zostanie uwzględnione w przeglądzie irlandzkiego krajowego programu gwarancji dla młodzieży.

Problem ze znalezieniem wykwalifikowanych pracowników

Gwarancja dla młodzieży wymaga nakładów finansowych – czy to trafna inwestycja?

Międzynarodowa Organizacja Pracy oszacowała łączny koszt ustanowienia gwarancji dla młodzieży w samej strefie euro na 21 mld euro rocznie. Jednak koszty bezczynności są dużo wyższe. Jak szacuje Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (Eurofound), miliony młodych ludzi pozostających poza rynkiem pracy i nie korzystających z edukacji ani szkolenia oznaczają straty gospodarcze dla UE, które w 2011 r. sięgały ponad 150 mld euro (1,2 proc. unijnego PKB), uwzględniwszy wypłacone świadczenia i spadek wydajności.

Dochodzi do tego obciążenie długotrwałymi kosztami bezrobocia dla gospodarki, dla społeczeństwa i dla osób zainteresowanych w postaci zwiększonego ryzyka bezrobocia i ubóstwa w przyszłości. Koszty braku działania są więc bardzo wysokie: program gwarancji dla młodzieży to inwestycja. Zdaniem Komisji to istotne dla UE wydatki, pozwalające zachować potencjał wzrostu na przyszłość. Efekty poważnego wsparcia finansowego UE, szczególnie z Europejskiego Funduszu Społecznego, a także w kontekście inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (zob. niżej) będą wymierne. Aby jednak pomyślnie wcielić w życie gwarancję dla młodzieży, państwa członkowskie muszą również uznać działania na rzecz zatrudnienia młodzieży za priorytet w swych budżetach krajowych.

Czy gwarancja dla młodzieży wpłynie na tworzenie miejsc pracy w najbliższym czasie?

Poza środkami dotyczącymi podaży siły roboczej, takimi jak aktywizacja poprzez doradztwo w poszukiwaniu pracy lub zapewnienie szkoleń, za pomocą gwarancji dla młodzieży zachęca się do korzystania z szerokiego wachlarza proaktywnych środków, które pomagają zwiększyć zapotrzebowanie na młodych pracowników. Środki te, takie jak czasowe i dobrze ukierunkowane dofinansowanie zatrudnienia lub płac albo przyuczania do zawodu i staży, często okazują się konieczne dla pomyślnej integracji młodych ludzi na rynku pracy. Powinny one zatem być postrzegane jako rodzaj inwestycji społecznej, dzięki której młodzi ludzie mogą wykorzystać swoje umiejętności w praktyce i dalej je rozwijać, w przeciwieństwie do powolnej utraty zdolności i zniechęcenia do pracy, wynikłej z przedłużającego się bezrobocia i bierności zawodowej.

Kto skorzysta z "gwarancji dla młodzieży"

Roztropne używanie środków po stronie popytu jest bardzo ważne, jeżeli pragniemy wywrzeć rzeczywisty wpływ na zmniejszenie obecnych wysokich stóp bezrobocia wśród młodych ludzi oraz ożywienie ich aktywności gospodarczej.

Czy nie lepiej byłoby wspomóc bezpośrednio przedsiębiorstwa, by zatrudniały młodych?

Miejsca pracy i wzrost gospodarczy to główne priorytety Komisji Europejskiej. Komisja Jeana-Claude'a Junckera przedstawiła ambitny plan inwestycji dla Europy, mobilizujący ponad 315 mld euro dodatkowego finansowania w obszarach strategicznych. Znaczne nakłady należy skierować na projekty, które, stanowiąc uzupełnienie wysiłków podejmowanych w ramach programu gwarancji dla młodzieży, pomogą młodszemu pokoleniu w znalezieniu dobrej i godnej pracy. Komisja wspiera również podejmowanie reform strukturalnych na szczeblu krajowym, które mogą pobudzić tworzenie miejsc pracy.

Jedną z przyczyn, dla których przedsiębiorstwa nie mogą zatrudniać więcej młodych ludzi jest fakt, że często nie posiadają oni umiejętności i doświadczenia, które spełniałyby wymagania przedsiębiorców. Innym powodem jest to, że nawet jeśli młodzi ludzie posiadają właściwe umiejętności i doświadczenie poszukiwane przez pracodawców, publiczne służby zatrudnienia w wielu państwach członkowskich są nieskuteczne w kojarzeniu ich z przedsiębiorstwami, które ich potrzebują. Wspomaganie przedsiębiorstw w tworzeniu miejsc pracy dla młodych ludzi ma oczywiście bardzo duże znaczenie. Wiele inicjatyw w tym zakresie zapoczątkowała Komisja (np. program COSME i wsparcie rozwoju przedsiębiorstw z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych), aktywna jest także Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Jakie są szanse na zwiększenie zatrudnienia wśród młodych ludzi dzięki gwarancji dla młodzieży w warunkach słabego wzrostu gospodarczego?

Gwarancja dla młodzieży nie może zastąpić instrumentów makroekonomicznych ani koniecznych reform strukturalnych, ale z pewnością może przyczynić się do odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu i systemowej zmiany w odniesieniu do usprawnienia przejścia od wykształcenia do zatrudnienia. Dlatego też plan inwestycyjny o wartości 315 mld euro na rzecz wsparcia zatrudnienia i wzrostu w Europie jest jednym z głównych priorytetów Komisji.

Reforma urzędów pracy szansą na poprawę sytuacji ludzi młodych i 50+ na rynku pracy

Stopa bezrobocia wśród młodzieży jest bardziej podatna na wpływ cyklu gospodarczego niż ogólna stopa bezrobocia; młodzi mają mniej doświadczenia, często pracują na kontraktach krótkoterminowych, łatwiej ich zwolnić i pracują w szczególności w sektorach gospodarki, które są bardziej narażone na pogorszenie koniunktury gospodarczej, takich jak sektor produkcyjny, budowlany, sprzedaży detalicznej i hotelarsko-gastronomiczny. Obserwacje na przestrzeni ostatnich 15–20 lat pokazują, że zmniejszenie ogólnej stopy bezrobocia w UE wymaga przeciętnego wzrostu rocznego PKB o ponad 1,5 procent. Redukcja bezrobocia wśród młodzieży wymaga zazwyczaj nawet nieznacznie wyższej stopy wzrostu PKB.

Kiedy natomiast wzrost gospodarczy utrzymuje się poniżej 1,5 % rocznie, stopa bezrobocia wśród młodzieży zwykle rośnie szybciej niż ogólny wskaźnik bezrobocia. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) na podstawie czynników cyklicznych można wyjaśnić około 50 proc. zmian wskaźnika bezrobocia wśród młodzieży w całej Europie, a w państwach strefy euro o słabej gospodarce – nawet 70 proc. _{^{- Raport Międzynarodowego Funduszu Walutowego nt. bezrobocia wśród młodzieży w Europie: „Youth Unemployment in Europe: Okun’s Law and Beyond” sprawozdanie krajowe MFW nr 14/199, w: Euro Area Policies 2014 Article IV Consultation, Selected Issues, lipiec 2014 r.}}

Jednakże istotny wpływ na poziom bezrobocia wśród młodych ludzi ma również charakterystyka strukturalna rynków pracy, na przykład koszty zatrudnienia i prowadzenie aktywnej polityki rynku pracy, jak również jakość systemów kształcenia i szkolenia. Właśnie w tym kontekście wszechstronny program gwarancji dla młodzieży może mieć ogromne znaczenie, w rezultacie prowadząc do zmniejszenia tak znacznych rozbieżności stóp bezrobocia osób młodych i ogółu populacji.

W jaki sposób Europejski Fundusz Społeczny i Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych przyczyniają się do realizacji gwarancji dla młodzieży?

Zdecydowanie najważniejszym źródłem środków unijnych na wsparcie wdrażania gwarancji dla młodzieży i innych środków na rzecz zwalczania bezrobocia osób młodych jest Europejski Fundusz Społeczny (EFS), z budżetem rzędu 86 mld euro na lata 2014–2020.

Nowa instytucja wspierająca młodych na rynku pracy

Wdrażanie gwarancji dla młodzieży zostało uznane za priorytet w ramach umów partnerstwa. Komisja zawarła taką umowę z każdym z państw członkowskich. Umowy te określają ramy strategiczne do celów wdrażania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w latach 2014–2020 w każdym z państw członkowskich.

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych jest dodatkowym źródłem finansowania, które ma poprawić wdrażanie gwarancji dla młodzieży w nadchodzących miesiącach i latach (zob. niżej).

Przykłady działań realizowanych w ramach programu gwarancji dla młodzieży, które mogą uzyskać wsparcie finansowe z EFS:

Środki	Konkretne przykłady działań kwalifikujących się do uzyskania wsparcia finansowego z EFS
Strategie informacyjne i punkty kontaktowe [zalecenia dotyczące gwarancji dla młodzieży (zalecenia GM) 8-9]	Wizytacje w szkołach urzędników publicznych służb zatrudnienia Sesje szkoleniowe dla nauczycieli prowadzone przez pracowników publicznych służb zatrudnienia Opracowanie specjalistycznych usług dla młodzieży świadczonych przez publiczne służby zatrudnienia lub kontrahentów prywatnych Dystrybucja materiałów drukowanych w ośrodkach młodzieżowych lub podczas imprez dla młodzieży Wykorzystanie internetu i mediów społecznych Systemy gromadzenia danych Prezentacje
Indywidualne planowanie działań [zalecenie GM 10]	Szkolenie pracowników publicznych służb zatrudnienia Umowy z wyspecjalizowanymi partnerami
Pomoc dla młodych przedwcześnie kończących naukę i o niskich kwalifikacjach w powrocie do szkoły lub skorzystaniu z tzw. programów edukacyjnych drugiej szansy, rozwiązanie problemu niedopasowania umiejętności do potrzeb rynku pracy i poprawa umiejętności cyfrowych [zalecenia GM 11-13]	Szkolenia i programy drugiej szansy Szkolenia językowe Doradztwo i dodatkowe wsparcie dydaktyczne, które pozwoli zachęcić młodzież do kontynuowania nauki lub ponownego jej podjęcia Pomoc dla młodzieży z grup ryzyka w nabyciu odpowiednich kwalifikacji i ukończeniu edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym Nauka w miejscu pracy i przyuczanie do zawodu Szkolenia z zakresu umiejętności cyfrowych Talony szkoleniowe
Zachęcanie szkół i służb zatrudnienia do promowania przedsiębiorczości oraz podejmowania własnej działalności gospodarczej, udzielanie młodym na bieżąco wsparcia w tym zakresie [zalecenie GM 14]	Szkolenia z udziałem pracowników służb zatrudnienia i nauczycieli Kursy z zakresu przedsiębiorczości dla uczniów szkół średnich – opracowanie i realizacja Szkolenia dla młodych bezrobotnych
Wykorzystanie ukierunkowanych i dobrze skonstruowanych subsydiów wynagrodzeń i subsydiów na zatrudnienie bezrobotnych, aby zachęcić pracodawców do zaoferowania młodym ludziom (szczególnie tym najgorzej zintegrowanym na rynku pracy) praktyk lub zatrudnienia [zalecenie GM 17]	Kredyty na zwiększenie zatrudnienia netto młodych pracowników oraz praktyki zawodowe (obok wsparcia z EFS na rzecz subsydiów potrzebne są działania aktywizujące, np. szkolenia praktyczne)
Promowanie zatrudnienia i mobilności pracowników poprzez informowanie młodzieży o ofertach pracy, stażu i praktyk zawodowych oraz pomocy dostępnej w różnych dziedzinach, zapewnienie wsparcia pracownikom, którzy przenieśli się za granicę [zalecenie GM 18]	Działalność ośrodków EURES (wsparcie, jakie EURES uzyskuje z EFS, dotyczy przede wszystkim rekrutacji pracowników i związanych z tym procesem informacji, usług poradnictwa i doradztwa na poziomie krajowym i międzynarodowym) Kampanie informacyjne Wsparcie dla organizacji ochotniczych oferujących pomoc mentorów Wsparcie dla organizacji młodzieżowych pracujących z młodymi pracownikami migrującymi
Lepszy dostęp do usług wspierających nowo założone firmy [zalecenie GM 19]	Współpraca służb zatrudnienia z firmami świadczącymi usługi wsparcia dla biznesu i oferującymi finansowanie (np. regionalne targi pracy oraz imprezy służące nawiązywaniu kontaktów) Pomoc dla nowych MŚP Pomoc przy zakładaniu własnej firmy Szkolenie z zakresu umiejętności biznesowych np. dla bezrobotnych w połączeniu z dotacjami wspierającymi przedsiębiorczość
Ulepszenie mechanizmów wspierających młodych ludzi, którzy przestają uczestniczyć w programach aktywizujących i tracą dostęp do świadczeń [zalecenie GM 20]	Wsparcie dla organizacji młodzieżowych i na rzecz usług dla młodzieży Współpraca z innymi organizacjami, które mają kontakt z młodzieżą Ustanowienie systemów kontroli Wspieranie zatrudnienia i szkolnych usług doradztwa zawodowego
Monitorowanie i ocena wszystkich działań i programów przyczyniających się do zapewnienia gwarancji dla młodzieży, tak aby można było opracować większym stopniu oparte na dowodach polityki i interwencje na podstawie informacji o tym, jakie rozwiązania funkcjonują prawidłowo oraz gdzie i dlaczego [zalecenia GM 24]	Stwierdzenie, które inicjatywy są najbardziej opłacalne Wykorzystanie badań kontrolowanych Stworzenie ośrodków analiz Opracowywanie modeli polityki, akcje pilotażowe, testowanie działań i włączanie ich do głównego nurtu polityki (innowacje i eksperymenty społeczne)
Wspieranie działań na rzecz wzajemnej wymiany doświadczeń na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym między wszystkimi stronami zaangażowanymi w zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży, aby udoskonalić planowanie i realizację kolejnych programów gwarancji dla młodzieży [zalecenia GM 25]	Wykorzystanie europejskiej sieci wspierającej zatrudnienie wśród młodzieży (EFS wspiera współpracę międzynarodową polegającą na wymianie najlepszych praktyk między organizacjami na szczeblu UE poprzez finansowanie pomocy technicznej z EFS na poziomie Komisji)
Wzmocnienie potencjału wszystkich zainteresowanych stron, w tym odpowiednich służb zatrudnienia, biorących udział w opracowywaniu, wdrażaniu i ocenie programów gwarancji dla młodzieży, tak aby wyeliminować wszelkie wewnętrzne i zewnętrzne przeszkody związane z tą polityką oraz ze sposobem opracowania tych programów. [zalecenia GM 26]	Szkolenia i warsztaty Organizacja programów wymiany (i delegowania pracowników) między organizacjami w ramach współpracy międzynarodowej

Bony dla bezrobotnych

W jaki sposób Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych przyczyni się do wdrażania gwarancji dla młodzieży?

Jako uzupełnienie dostępnego wsparcia finansowego z UE dla regionów, w których występują największe trudności związane z bezrobociem osób młodych i nieaktywnością zawodową, Rada i Parlament Europejski uzgodniły utworzenie specjalnej, wartej 6,4 mld euro Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (YEI). Środki finansowe przeznaczone na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych obejmują 3,2 mld euro ze specjalnej nowej linii budżetowej przeznaczonej na zatrudnienie młodzieży oraz odpowiednio co najmniej 3,2 mld euro z przydziałów państw członkowskich w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Wsparcie Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych koncentruje się na regionach, w których stopa bezrobocia wśród młodzieży w 2012 r. przekraczała 25 proc., i jest skierowane do młodych ludzi bez pracy, którzy nie uczestniczą w kształceniu ani szkoleniu zawodowym (NEET). W ten sposób w tych częściach Europy, gdzie występują największe wyzwania, zapewnia się poziom wsparcia dla każdej młodej osoby wystarczający do uzyskania rzeczywistych rezultatów.

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych wzmacnia wsparcie z Europejskiego Funduszu Społecznego na wdrażanie gwarancji dla młodzieży poprzez finansowanie działań wspierających bezpośrednio młodzież niekształcącą się, niepracującą ani nieszkolącą się (młodzież NEET) w wieku do 25 lat, lub w przypadku gdy państwa członkowskie uznają to za stosowne, do 30 roku życia.

Nakłady Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych mogą być wykorzystane na rzecz działań takich jak dofinansowanie zatrudnienia i wsparcie dla młodych ludzi rozpoczynających działalność gospodarczą. Mogą być również wykorzystane do zapewnienia młodym ludziom pierwszej praktyki zawodowej oraz do oferowania staży, przyuczania do zawodu, dalszego kształcenia i szkolenia zawodowego. Budżet Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych został przewidziany w ramach EFS na lata 2014–2020.

Nowy unijny program "Gwarancje dla młodzieży" 2014/2015

Państwa członkowskie będą musiały uzupełniać tę pomoc o znaczne dodatkowe inwestycje z EFS i ze środków krajowych w reformy strukturalne mające na celu modernizację usług w zakresie zatrudnienia, spraw społecznych i edukacji skierowanych do młodych osób. Będę również musiały poprawić dostęp do edukacji, jakość kształcenia i jego adekwatność do zapotrzebowania na rynku pracy.

Dwadzieścia państw członkowskich kwalifikuje się do finansowania w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, ponieważ znajdują się w nich regiony, w których stopa bezrobocia młodzieży w 2012 r. przekraczała 25 proc. Fundusze te zostały zaplanowane jako część Europejskiego Funduszu Społecznego w latach 2014–2020, a wydatki są kwalifikowalne od dnia 1 września 2013 r.

Władze krajowe muszą przedłożyć Komisji do zatwierdzenia programy operacyjne określające działania, w których wykorzystuje się środki w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych.

Jak poprawić jakość praktyk zawodowych i staży?

Efektywne systemy kształcenia zawodowego i szkoleń, zwłaszcza jeśli kładą nacisk na praktyczną naukę zawodu, ułatwiają młodym absolwentom przechodzenie ze szkół na rynek pracy.

Równolegle do gwarancji dla młodzieży Komisja rozpoczęła realizację dwóch konkretnych inicjatyw mających ułatwić młodym ludziom to przejście:

• na podstawie wniosku Komisji Rada Ministrów przyjęła w marcu 2014 r. ramy jakości staży umożliwiające stażystom zdobycie wysokiej jakości doświadczenia zawodowego w bezpiecznych warunkach i na uczciwych zasadach oraz zwiększyć ich szanse na znalezienie atrakcyjnej pracy (zob. IP/14/236);
• Ustanowiony w lipcu 2013 r. europejski sojusz na rzecz przygotowania zawodowego łączy organy publiczne, przedsiębiorstwa, partnerów społecznych, organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego, przedstawicieli młodzieży i innych kluczowych stron w celu poprawienia jakości i poszerzenia oferty przyuczania do zawodu w UE oraz w dążeniu do zmiany sposobu myślenia o uczeniu się w ten sposób (zob. IP/13/634).

Źródło: europa.eu