Ochrona przed zwolnieniem po urlopie macierzyńskim – zmiany w 2016 roku

W trakcie nieobecności pracownicy w pracy zachodzi wiele zmian. Zajmowane przez nią stanowisko mogło zostać przyznane osobie będącej na zastępstwie, mogło ulec likwidacji albo po prostu obowiązki pracownicy mogły zostać rozłożone na innych pracowników.

O obowiązku dopuszczenia pracownika do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego stanowi Kodeks pracy w art. 183². Pracownik powinien otrzymać takie stanowisko, jakie miał przed pójściem na urlop, a jeżeli nie jest to możliwe, stanowisko równorzędne z dotychczas zajmowanym lub inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom zawodowym.

Przepis ten dotyczy tak pracownicy, jak i pracownika powracającego z urlopu ojcowskiego.

Rekomendowany produkt: Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia (książka)

Obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy nie chroni go jednak przez ewentualnym wypowiedzeniem umowy o pracę. Może być przecież tak, że pracodawca nie jest zadowolony z pracy danego pracownika albo nie chce tworzyć kolejnego etatu. Jak więc uchronić się przed wypowiedzeniem?

Zasadniczo istnieją dwie drogi, które uniemożliwiają pracodawcy zwolnienie pracownika powracającego z urlopu macierzyńskiego. Pierwszą z nich jest złożenie przez pracownika wniosku o zmniejszenie wymiaru czasu pracy, drugą wniosek o urlop wychowawczy.

Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy

Wniosek taki może być złożony tylko przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego. Jest on składany niejako zamiast wniosku o urlop wychowawczy.

Obniżony wymiar czasu pracy ma być nie niższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z urlopu wychowawczego.

Co istotne, pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Nowelizacja wydłużyła termin na złożenie wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy z dwóch tygodni do 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze. Jeżeli wniosek zostanie złożony bez dochowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Ochrona przed zwolnieniem przysługuje do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy.

Zobacz serwis: Urlop wychowawczy

Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w następujących sytuacjach:

1) w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

2) gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika,

3) w przypadku zwolnień indywidualnych i grupowych z przyczyn niedotyczących pracowników (uchwała Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006r., II PZP 13/05, OSNP 2006/21–22/315).

Sytuacje te dotyczą również pracownika, który wnioskował o obniżenie wymiaru czasu pracy.

Kodeks pracy nie określa dolnej granicy terminu w jakim może być złożony wniosek o urlop wychowawczy. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, żeby pracownik złożył go wcześniej niż 21 dni przed planowanym urlopem. Pytanie tylko czy to się opłaca?

Należy mieć na uwadze fakt, że obowiązujące od 2 stycznia 2016 r. zmienione przepisy Kodeksu pracy stanowią, że jeśli pracownica złoży wniosek o urlop wychowawczy (lub wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy) wcześniej niż na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem tego urlopu, musi się liczyć z tym, że szczególna ochrona zatrudnienia będzie jej przysługiwała dopiero na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Tak więc nowe przepisy redukują czasowy zakres ochrony, a przedwczesne złożenie wniosku nie przyniesie wymiernych korzyści. W poprzednim stanie prawnym ochrona przysługiwała bowiem już od momentu złożenia wniosku. Nowe przepisy wydłużają jednak czas na złożenie tego wniosku z 14 do 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu.

Jeżeli wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy lub wniosek o urlop wychowawczy zostaną złożone po podjęciu przez pracodawcę kroków do rozwiązania umowy o pracę, umowa o pracę zostanie wtedy rozwiązana w terminie określonym przez pracodawcę.

Podstawa prawna:

-art. 183²,  art. 186⁷, art. 186⁸ Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.);

- Praca zbiorowa Kodeks pracy 2016 z komentarzem.

Zadaj pytanie na FORUM!