Izolacja a praca zdalna

UWAGA: powstał projekt nowelizacji ustawy covidowej zezwalający na pracę zdalną podczas izolacji >>>

Praca na izolacji

Izolacja domowa to odosobnienie osób z pozytywnym wynikiem testu na koronawirusa. Na kwarantannę natomiast wysyła się osoby, które były narażone na zakażenie wirusem, np. miały kontakt z chorym na COVID-19. Osoby przebywające na kwarantannie często to osoby zdrowe, które nie mają żadnych objawów. Co więcej, nawet osoby z pozytywnym wynikiem testu na obecność wirusa SARS-CoV-2 mogą nie zachorować na COVID-19 i przejść zakażenie bezobjawowo. Powstaje w związku z tym pytanie, czy takie osoby mogą wykonywać w czasie izolacji pracę zdalną? Dla osób, które czują się dobrze, a np. tylko straciły smak i węch, praca zdalna z wypłatą 100% jest lepszym wyjściem niż wynagrodzenie chorobowe w wysokości 80% pensji.

Co na to prawo? Jaka jest praktyka?

Okazuje się, że prawo nie przesądza wprost o możliwości wykonywania pracy zdalnej podczas izolacji. W praktyce zdarzają się przypadki, kiedy osoba będąca na izolacji pracuje oraz przypadki, kiedy pracodawca nie zgadza się na taką pracę. Dochodzi tu kwestia oszczędności pracodawcy. Niektórzy z nich mogą widzieć tu pole do szukania oszczędności. Jak już zostało wspomniane – wynagrodzenie chorobowe jest niższe niż normalna pensja. Ostatnio jednak więcej mówi się o braku rąk do pracy właśnie z powodu licznych zakażeń. Wydaje się więc, że większość pracodawców ma interes w tym, aby pracownik wykonywał pracę w czasie izolacji. Aby rozstrzygnąć wątpliwości naszych Czytelników, zapytaliśmy o to Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Państwową Inspekcję Pracy.

Opinia ZUS

Rzeczniczka ZUS na Dolnym Śląsku tłumaczy, że zasady i tryb podejmowania pracy czy świadczenia pracy regulują przepisy prawa pracy, a więc szczegółowych informacji w tym zakresie może udzielić Państwowa Inspekcja Pracy. Jednocześnie uzupełnia swoją wypowiedź i informuje, iż niemożność świadczenia pracy w związku z zapobieganiem i zwalczaniem chorób zakaźnych u ludzi pod kątem prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, jest traktowana na równi z niezdolnością do pracy.

W związku z powyższym osoba ubezpieczona, której Inspekcja Sanitarna zaleciła kwarantannę czy izolację domową, może starać się o ustalenie uprawnień do świadczeń chorobowych (tzw. chorobowe). Należy jednak mieć na uwadze, że za okres, w którym świadczy pracę i zachowuje prawo do wynagrodzenia za pracę - świadczenia chorobowe nie będą przysługiwały.

"Pracownik, kwestię świadczenia pracy w trakcie kwarantanny czy izolacji powinien ustalić z pracodawcą. Gdy pracownik nie wystąpi o zasiłek chorobowy podczas kwarantanny czy izolacji a jego pracodawca wyrazi zgodę na pracę – może pracować zachowując prawo do pełnego wynagrodzenia. Nie można brać chorobowego i pensji równocześnie. Krótko mówiąc ten, kto nie bierze „chorobowego” może zdalnie pracować." – mówi Iwona Kowalska-Matis regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku.

Warto zaznaczyć, że obowiązkowa kwarantanna jest traktowana na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby, przy czym na kwarantannie zwolnienie lekarskie nie jest wymagane. Analogicznie ubezpieczonemu przysługuje więc za czas kwarantanny prawo do wypłaty świadczeń pieniężnych – wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy.

"Proszę pamiętać, że praca w czasie zwolnienie lekarskiego jest zabroniona. Przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego dla osoby odbywającej kwarantannę stosuje się zasady ogólne określone w ustawie zasiłkowej. Jedną z nich jest utrata „chorobowego” w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w czasie zwolnienia lekarskiego" – dodaje Kowalska-Matis . "Zatem również wykonywanie pracy zdalnej w okresie kwarantanny stanowi okoliczność pozbawiającą prawa do zasiłku chorobowego - wyjaśnia.

Trzeba dodać, że czas, w którym pracownik podlega obowiązkowi kwarantanny, nie jest tożsamy z niezdolnością do pracy z powodu choroby. Jak już zostało wcześniej wspomniane, kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, u której nie stwierdzono zakażenia chorobą zakaźną, a jedynie narażenie na takie zakażenie.

Praca na kwarantannie – nowe przepisy

Rzeczniczka ZUS zwraca uwagę na jednoznaczne uregulowanie kwestii pracy na kwarantannie w nowych przepisach ustawy covidowej uchwalonych przez Sejm RP 22 października 2020 r. 27 października Senat przyjął ustawę, a 3 listopada podpisał ją Prezydent RP. Ustawa do tej pory [20 listopada 2020 r.] nie została jeszcze opublikowana w Dzienniku Ustaw. Wszystko to za sprawą „omyłkowego” głosowania nad jedną z poprawek wprowadzającą dodatek dla wszystkich medyków pracujących przy COVID-19 w wysokości 100%. Dwa dni później przegłosowano kolejną poprawkę, która wchodząc w życie razem z ustawą podpisaną już przez Prezydenta wykluczy możliwość otrzymywania wyższych dodatków przez wszystkich medyków pracujących z COVID-19.

Wracając do tematu, nowelizacja ustawy covidowej wprost wprowadza możliwość wykonywania pracy zdalnej w okresie kwarantanny. Oczywiście wówczas za czas przebywania na kwarantannie należy się wyłącznie wynagrodzenie z tytułu wykonywania pracy zdalnej. Nie można rościć sobie prawa do chorobowego. Art. 20 ustawy z dnia 28 października w pkt.2 dodaje do ustawy covidowej art. 4h, zgodnie z którym:

„W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Do warunków świadczenia pracy stosuje się przepisy art. 3 ust. 3–8.”

Analizując powyższy artykuł, należy stwierdzić, że praca na kwarantannie jest dozwolona, ale zawsze za zgodą pracodawcy. Jeśli rodzaj pracy pracownika na to pozwala i jest to możliwe technicznie, a pracodawca wyraża zgodę, praca zdalna jak najbardziej może być wykonywana. Jednak czy przepis ten można analogicznie stosować do izolacji? Zapytaliśmy o to Państwową Inspekcję Pracy.

Opinia PIP

W odpowiedzi na nasze pytanie Departament Prawny GIP potwierdził, że obecnie obowiązujące przepisy nie regulują wprost możliwości wykonywania przez pracowników pracy w okresie kwarantanny lub izolacji domowej.

„W ocenie Państwowej Inspekcji Pracy dopuszczalne jest świadczenie pracy zdalnej w okresie kwarantanny, jeżeli pracownik nie wykazuje objawów chorobowych i złoży oświadczenie o zamiarze wykonywania pracy zdalnej w czasie kwarantanny.

Istotne wątpliwości budzi natomiast kwestia dopuszczalności świadczenia pracy zdalnej przez osobę poddaną izolacji domowej, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2.

W celu wyjaśnienia powyższych wątpliwości Główny Inspektor Pracy wystąpił o zajęcie stanowiska w tej sprawie do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii.” – Danuta Rutkowska, rzecznik prasowy GIP.

Wszystko wskazuje na to, że rozstrzygające w tej sprawie będzie więc stanowisko Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii. Warto zastanowić się jednak nad brakiem uregulowania pracy podczas izolacji w omawianej nowelizacji. Dlaczego ustawodawca wspomniał jedynie o pracy w czasie kwarantanny? Być może było to celowe? Być może dopuszczalność pracy została przewidziana jedynie dla kwarantanny, dlatego w przepisie tym nie zawarto izolacji. Zasadą jest bowiem, że izolowane są osoby z pozytywnym wynikiem testu na wirusa, co może prowadzić do domniemania choroby, a co za tym idzie choroba daje prawo do świadczeń chorobowych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że osoby z koronawirusem bardzo różnie przechodzą zakażenie. Niektórzy nie mają żadnych objawów, co praktycznie pozwala na wykonywanie pracy zdalnej. Stad większość doktryny stoi na stanowisku, że przepisy dotyczące pracy podczas kwarantanny należy analogicznie stosować do izolacji. Od woli pracodawcy i pracownika zależy to czy pracownik będzie pracował i otrzymywał wynagrodzenie za pracę czy chorobowe.

Domownik osoby zakażonej – dokumenty do wypłaty świadczeń chorobowych

Pani Danuta Rutkowska (rzecznik prasowy GIP) tłumaczy procedurę informowania o kwarantannie przez osoby będące domownikami osoby zakażonej. Co powinny więc zrobić, aby uzyskać świadczenia chorobowe?

„Jednocześnie informujemy, że osoby, które zostały objęte obowiązkową kwarantanną jako osoby współzamieszkujące lub prowadzące wspólne gospodarstwo z osobą zakażoną wirusem SARS-CoV-2 powinny poinformować swojego pracodawcę o przyczynie nieobecności w pracy np. telefonicznie lub mailowo. W takim przypadku podstawą do wypłaty świadczeń chorobowych dla domownika osoby zakażonej (wynagrodzenia/zasiłku chorobowego) jest złożenie przez ubezpieczonego oświadczenia o konieczności odbycia kwarantanny. Oświadczenie zawiera imię i nazwisko ubezpieczonego, jego numer PESEL, jeżeli go posiada, informację o dniu rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny i dniu jej zakończenia, dane dotyczące osoby zamieszkującej z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, informację o dniu rozpoczęcia odbywania przez tę osobę obowiązkowej izolacji w warunkach domowych i dniu jej zakończenia oraz podpis ubezpieczonego. Pracodawca, może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu.”

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID­­‑19

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1842)