Czas pracy kierowcy samochodu osobowego 2016

Pracę kierowcy samochodu osobowego można zlecać z dnia na dzień

W większości przypadków szofer zatrudniony w firmie czy instytucji wykonuje przewozy okazjonalne. Wówczas pracodawca nie musi ustalać dla niego grafików czasu pracy

Czas pracy osób zatrudnionych na stanowiskach kierowców w dużej mierze regulują przepisy odrębne od ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.; dalej: k.p.). Część z nich zawiera ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.; dalej: ustawa). Nie wszystkie te regulacje znajdują jednak zastosowanie w przypadku kierowców samochodów osobowych. Nie stosuje się do nich m.in. rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006 z 15 marca 2006 r. (w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego, Dz.Urz. UE z 2006 r. L 102, s. 1), jak również umowy AETR (umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, Dz.U. z 1999 r. nr 94, poz. 1087 ze zm.).

Polecamy produkt: INFORLEX.PL Kadry i Płace

Kierowcy samochodów osobowych są natomiast objęci przepisami ustawy o czasie pracy kierowców. Jednak już sam art. 22 tej ustawy zawiera w stosunku do nich istotne wyłączenia. Na jego podstawie do kierowców tych nie stosujemy regulacji dotyczących:

● ograniczenia maksymalnego czasu pracy liczonego wraz z godzinami nadliczbowymi w danym tygodniu do 60 godzin (art. 12 ust. 2 ustawy) – do kierowcy samochodu osobowego stosujemy więc jedynie zasadę ogólną, zgodnie z którą tygodniowy czas pracy takiego kierowcy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym czterech miesięcy, co umożliwia większe wydłużenie czasu pracy w poszczególnych tygodniach niż do 60 godzin (w związku z zasadami przeciętnego tygodniowego czasu pracy i przeciętnie pięciu dni pracy w tygodniu wymiary te muszą zostać uśrednione na przestrzeni okresu rozliczeniowego),

● rozliczania czasu pracy, biorąc pod uwagę czas przepracowany w ramach wszystkich stosunków pracy (art. 12 ust. 3 ustawy),

● prawa do dodatkowej przerwy na odpoczynek przysługującej kierowcy po sześciu kolejnych godzinach pracy w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, gdy liczba godzin pracy nie przekracza dziewięciu godzin, oraz w wymiarze nie krótszym niż 45 minut, gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż dziewięć godzin (art. 13 ustawy),

● ograniczenia dobowego wymiaru czasu pracy do 10 godzin, gdy praca jest wykonywana w porze nocnej (art. 21 ustawy),

● obowiązku uzyskania od kierowcy oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy (art. 24 ust. 2 ustawy).

Podstawowe zasady

Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:

● prowadzenie pojazdu,

● załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,

● nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,

● czynności spedycyjne,

● obsługę codzienną pojazdów i przyczep,

● inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

● niezbędne formalności administracyjne,

● utrzymanie pojazdu w czystości. [przykład 1]

W razie stosowania rozkładu czasu pracy wliczeniu do niego podlega cały przewidziany w nim przedział czasu. Poza rozkładem do czasu pracy zaliczamy okresy, w których wykonywane są jakieś czynności na rzecz pracodawcy. [przykład 2]

Polecamy serwis: Obowiązki pracownika i pracodawcy

Do czasu pracy kierowcy wliczymy także pewne okresy nieaktywności przypadające poza jego rozkładem czasu pracy, o ile spełnione są następujące warunki:

● kierowca musi pozostawać w gotowości do świadczenia pracy na stanowisku pracy (jest nim nie tylko samochód, którym kieruje, ale również siedziba pracodawcy, na rzecz którego wykonuje obowiązki, oraz inne miejsca prowadzenia działalności przez pracodawcę, np. filie, przedstawicielstwa i oddziały, a także każde inne miejsce, w którym kierowca wykonuje czynności związane z przewozami drogowymi),

● przewidywany czas oczekiwania na wykonywanie pracy nie jest z góry znany. [przykład 3]

Ustawa przewiduje roczny limit 260 godzin nadliczbowych przepracowanych ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy (kodeks pracy – 150 godzin). W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę (jeżeli pracodawca nie jest objęty układem ani zobowiązany do ustalenia regulaminu) można ustalić inną liczbę godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym.

Bez rozkładów czasu pracy

Ciekawe rozwiązanie zawiera art. 11 ust. 2a ustawy. Na jego podstawie rozkładów czasu pracy nie ustala się dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy lub okazjonalny przewóz osób (to przewóz, który nie stanowi przewozu regularnego, regularnego specjalnego albo wahadłowego). Zasadniczo zatem kierowca samochodu osobowego – szofer zatrudniony w firmie czy instytucji – wykonuje właśnie przewozy okazjonalne.

Regulacja ta daje więc niezmiernie dużo możliwości. Pracę kierowców jest trudno zaplanować, zaś przepis ten umożliwia zlecanie jej praktycznie z dnia na dzień. W połączeniu ze stosowaniem równoważnego czasu pracy może dać to znaczące ograniczenie liczby nadgodzin. Przełożony będzie mógł wówczas nie tylko z dnia na dzień planować godzinę rozpoczęcia pracy, ale również liczbę godzin pracy. [przykład 4]

Ponowna praca w tej samej dobie

Brak stosowania z wyprzedzeniem harmonogramów czasu pracy warto połączyć również z możliwościami, jakie wynikają z art. 8 ustawy. Przepis ten zezwala na stosowanie wobec kierowców indywidualnych rozkładów czasu pracy z planowaniem ich pracy tak, aby ponownie rozpoczynali ją przed upływem 24 godzin od godziny rozpoczęcia pracy dnia poprzedniego. Korzyść, jaką przy tym osiąga pracodawca, polega na niekwalifikowaniu jako nadgodzin pracy ponownie wykonywanej w tej samej dobie pracowniczej, o ile podjęta została po wykorzystaniu odpoczynku w prawidłowym wymiarze czasowym.

Żeby stosować indywidualny czas pracy dla kierowców, pracodawca musi zawrzeć porozumienie z zakładową organizacją związkową, a jeżeli nie jest objęty działaniem takiej organizacji, po porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie u niego przyjętym.

Rozwiązanie to jest bardzo zbliżone do zawartego w art. 140¹ k.p. (ruchomy czas pracy). Przy zawieraniu porozumienia należy jednak pamiętać, że o ile treść porozumienia zawartego na podstawie kodeksu i ustawy może być praktycznie taka sama, o tyle powołanie się w nim jedynie na art. 150 par. 3 k.p. w zw. z art. 140¹ k.p. oznaczać będzie, że nie dotyczy ono pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowców. [przykład 5]

Odpoczynki dobowe i tygodniowe

Ważne odmienności dotyczą też odpoczynków dobowych i tygodniowych. Tak jak art. 132 i 133 k.p., tak też art. 14 ustawy tworzy obowiązek zapewnienia kierowcy minimum 11 godzin odpoczynku dobowego i 35 godzin tygodniowego. O ile jednak tygodniowo kierowca może w pewnych sytuacjach odpoczywać nieco mniej (ale nie mniej niż 24 godziny), o tyle odpoczynek dobowy musi w każdej sytuacji wynosić co najmniej 11 godzin. Nie ma tutaj wyłączeń takich jak w art. 132 k.p. (krótszy wypoczynek dobowy w razie uczestnictwa w akcji ratowniczej). Co ważne, w przypadku odpoczynku tygodniowego „tydzień” w ustawie to okres między godziną 00.00 w poniedziałek i godziną 24.00 w niedzielę (czyli tydzień kalendarzowy). [przykład 6]

Odpoczynek tygodniowy może zostać skrócony (do 24 godzin) jedynie w razie:

● zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z jego przejściem na inną zmianę zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy,

● sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego i mienia bądź usunięcia awarii.

Pracownikiem, który podlega przepisom ustawy, jest osoba zatrudniona na stanowisku kierowcy. Ustawa nie obejmuje osób wykonujących inną rodzajowo pracę, przy której używają samochodu.

PRZYKŁAD 1

Rozpoczęcie pracy

Kierowca rozpoczyna prowadzenie pojazdu o godz. 8.00. Nie oznacza to, że dopiero o tej godzinie rozpoczął pracę. Dodatkowo bowiem do jego czasu pracy powinien zostać wliczony czas poświęcony na obsługę codzienną pojazdu, czyli m.in. na sprawdzenie w podstawowym zakresie, czy pojazd jest sprawny (ciśnienie w oponach, olej itp.). W tym zakresie warto wprowadzić odpowiednią regulację do regulaminu pracy, wskazując np., że standardowy czas trwania tych czynności określa się na 15 minut, a wliczenie dłuższego okresu przed rozpoczęciem jazdy do czasu pracy musi być uzasadnione koniecznością podjęcia konkretnych, dodatkowych czynności.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

PRZYKŁAD 2

Wliczanie czynności

Kierowca pracuje od godz. 8.00 do godz. 16.00. O godz. 6.00 rozpoczął pracę – wyruszył ze swoim szefem w podróż służbową. Na miejscu byli o godz. 9.00, o godz. 15.00 rozpoczął się powrót, który zakończył się o 18.00.

W tym przypadku do czasu pracy kierowcy zaliczymy 12 godzin:

● 6.00 – 9.00 oraz 15.00 – 18.00: praca polegająca na prowadzeniu pojazdu (przy czym przy dobie pracowniczej trwającej od 8.00 do 8.00 kolejnego dnia czas od 6.00 do 8.00 będzie zaliczany do doby rozpoczętej poprzedniego dnia kalendarzowego),

● 9.00 – 15.00: czas oczekiwania na szefa, który przypada na godziny pracy kierowcy, a zatem podlega zaliczeniu do czasu pracy.

PRZYKŁAD 3

Dyżur kierowcy

Kierowca zawiózł swojego szefa na spotkanie i otrzymał informację, że spotkanie zakończy się po dwóch godzinach. W tym przypadku czas oczekiwania jest znany, więc okres ten, o ile przypada poza rozkładem czasu kierowcy, wliczamy do okresu pozostawania w dyspozycji (dyżur), a nie do czasu pracy.

PRZYKŁAD 4

Odpowiednie postanowienie w regulaminie

W regulaminie pracy znajduje się zapis, że pracownicy pracują od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 – 16.00. Regulamin w żaden sposób nie wyłącza spod tej regulacji kierowców. W konsekwencji także zatrudnieni na tych stanowiskach objęci są stałym rozkładem czasu pracy i nie stosujemy do nich regulacji zawartej w art. 11 ust. 2a ustawy. Aby móc z niej korzystać, należałoby zmienić regulamin i wyróżnić w nim wyraźnie tę grupę osób jako pracowników, dla których nie tworzy się rozkładów czasu pracy. Może to być np. taki zapis: „Ze względu na rodzaj wykonywanych przewozów, zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.), dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowców nie ustala się rozkładów czasu pracy. Godziny rozpoczęcia pracy oraz liczbę godzin pracy kierowcy wyznacza przełożony, przekazując kierowcy tę informację najpóźniej do zakończenia wykonywania przez kierowcę pracy poprzedzającego dnia roboczego”.

Zadaj pytanie na naszym FORUM!

PRZYKŁAD 5

Uniknięcie nadgodzin

Kierowca rozpoczął pracę o godz. 8.00 i przepracował osiem godzin. W kolejnym dniu kalendarzowym ma wyruszyć w trasę już o godz. 6.00. Jeżeli pracodawca nie skorzystał z możliwości wprowadzenia indywidualnego rozkładu czasu pracy dla kierowców, to czas przepracowany między godz. 6.00 a 8.00 stanowić będzie pracę w godzinach nadliczbowych (w związku z przekroczeniem normy czasu pracy w dobie pracowniczej trwającej od 8.00 do 8.00 kolejnego dnia). W razie stosowania indywidualnych rozkładów czasu pracy zaplanowanie takiej godziny wyjazdu nie będzie samo w sobie skutkować powstaniem nadgodzin.

PRZYKŁAD 6

Godzina rozpoczęcia pracy bez znaczenia

Kierowca samochodu osobowego wrócił z szefem z delegacji w sobotę o godz. 18.00. W tym tygodniu pracował każdego dnia. W poniedziałek ma rozpocząć pracę o godz. 8.00. Mimo że od zakończenia pracy w sobotę do rozpoczęcia pracy w poniedziałek upłynie ponad 35 godzin, nie zostanie zapewniony prawidłowy odpoczynek tygodniowy. Od godz. 18.00 w sobotę do końca niedzieli upłynie bowiem 30, a nie 35 godzin. Nie ma przy tym znaczenia godzina rozpoczęcia pracy w poniedziałek. Prawidłowy odpoczynek ma zostać zapewniony w tygodniu, a więc do godz. 24.00 w niedzielę (inaczej jest np. w przypadku kierowców samochodów ciężarowych podlegających rozporządzeniu 561/2006 – tu wystarczy rozpoczęcie odpoczynku w tygodniu).

Dołącz do nas na Facebooku!