PIP przekształci umowę zlecenia i dzieło w umowę o pracę, nie trzeba będzie iść do sądu. Dodatkowo będą zdalne kontrole. Szykuje się rewolucja dla pracowników i pracodawców

• Reforma Państwowej Inspekcji Pracy – nowe kierunki zmian
• Przebieg prac zespołu. Spotkanie z 8 i 24 lipca 2025 r.
• Analiza dotychczasowych wyników kontroli
• Obecne uprawnienia PIP w zakresie umów cywilnoprawnych
• PIP przekształci umowę zlecenia w umowę o pracę. Być może
• Kiedy przepisy wejdą w życie?
• Rekomendacje dla przedsiębiorców w kontekście planowanych zmian

Reforma Państwowej Inspekcji Pracy – nowe kierunki zmian

W Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapoczątkowano prace nad gruntowną przemianą Państwowej Inspekcji Pracy. Inicjatywa ta stanowi realizację kluczowych kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy, których nadrzędnym celem jest objęcie oskładkowaniem umów zlecenia i o dzieło oraz wzmocnienie nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy. Na chwilę obecną kwestie związane z funkcjonowaniem, zadaniami, strukturą, obowiązkami i prawami inspektorów PIP reguluje ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1712, z 2025 r. poz. 321, 368, 620, 769). Jak zmienią się przepisy?

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Autopromocja

Na ten moment wiadomo, że reforma PIP odpowiada na rosnące zapotrzebowanie na skuteczniejszą ochronę osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. W dotychczasowych regulacjach inspekcja nie mogła samodzielnie przekształcać takich umów w umowy o pracę, co zdaniem resortu ograniczało jej efektywność. Zgromadzone dane oraz zgłaszane przez partnerów społecznych problemy stały się podstawą do zaproponowania nowych rozwiązań.

Przebieg prac zespołu. Spotkanie z 8 i 24 lipca 2025 r.

Podczas spotkania zespołu powołanego do projektowania zmian, w dniu 8 lipca 2025 r.:

• Omówiono procedurę przekształcania niewłaściwie zawartych umów cywilnoprawnych w stosunek pracy.
• Zaprezentowano plan wprowadzenia kontroli zdalnych jako elementu kolejnych etapów kamieni milowych (KPO).
• Przedstawiono założenia zaostrzenia sankcji wobec pracodawców uchylających się od przepisów o zatrudnieniu i unikaniu zatrudnienia typu pracowniczego.

Z kolei podczas spotkania z 24 lipca 2025 r.:

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

• Skoncentrowano się na mechanizmach wymiany danych między PIP, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i Krajową Administracją Skarbową.
• Ustalono, że wszelkie procedury weryfikacyjne muszą pozostawać w poszanowaniu praw i funkcji ochronnej dla pracownika jak i zminimalizować konieczność wielokrotnego wyjaśniania sprawy w różnych instytucjach.
• Przyjęto zasadę, że dane będą przekazywane w formie cyfrowej i w pełni zautomatyzowane.

Analiza dotychczasowych wyników kontroli

W 2024 roku PIP objęła kontrolą 38 881 umów cywilnoprawnych. Spośród nich jedynie 1 376 (ok. 3 %) zostało zakwestionowanych jako faktyczne stosunki pracy. Najwięcej nieprawidłowości ujawniono w sektorze usług administracyjnych (19,3%), handlu i napraw (19%) oraz budownictwie (12,5%). Dla porównania, w 2023 roku odsetek ten wynosił 4,5 %.

Obecne uprawnienia PIP w zakresie umów cywilnoprawnych

Na chwilę obecną w zakresie kontroli umów cywilnoprawnych i stosunków pracy (w szczególności tego, czy nie doszło do omijania przepisów prawa pracy i zastąpienia umowy o pracę umową cywilnoprawną):

• PIP może wszcząć postępowanie o ustalenie istnienia stosunku pracy i wnieść pozew do sądu pracy.
• Na podstawie art. 281 pkt. 1 Kodeksu pracy inspektorzy mogą wszcząć postępowanie ws. wykroczenia, zagrożone grzywną od 1 000 zł do 30 000 zł.

PIP przekształci umowę zlecenia w umowę o pracę. Być może

Planowane zmiany uprawnień są takie:

1. Nadanie PIP kompetencji do nakazania pracodawcy przekształcenia umowy zlecenia lub o dzieło w umowę o pracę.
2. Wprowadzenie kryterium podporządkowania – kluczowej przesłanki przekwalifikowania.
3. Szczególna uwaga będzie zwrócona na sytuacje, w których umowa o pracę zostaje zastąpiona umową B2B w tej samej firmie.

Te rozwiązania mają na celu zapobieganie obchodzeniu prawa i zapewnienie pracownikom realnej ochrony. Reforma ma dwa główne wymiary: organizacyjny – zmiana struktury PIP, wdrożenie narzędzi cyfrowych i standardów kontroli zdalnych; społeczny – budowanie nowego wizerunku inspekcji jako partnera pracowników, a nie instytucji represyjnej. Dzięki temu PIP ma zyskać skuteczniejsze instrumenty do reagowania na naruszenia prawa pracy.

Autopromocja

Jak optymalizować koszty zatrudnienia

Sprawdź

Kiedy przepisy wejdą w życie?

Harmonogram prac legislacyjnych:

• Do końca sierpnia 2025 roku przygotowanie projektu nowelizacji ustawy o PIP.
• We wrześniu–listopadzie przeprowadzenie międzyresortowych uzgodnień i konsultacji społecznych.
• Do końca roku uchwalenie zmian przez Radę Ministrów i przekazanie do parlamentu.

Rekomendacje dla przedsiębiorców w kontekście planowanych zmian

Aby uniknąć ryzyka zakwestionowania formy współpracy (czy to cywilnoprawnej czy pracowniczej), przedsiębiorcy powinni już teraz:

• Przeanalizować wzory umów zlecenia i o dzieło pod kątem przesłanek stosunku pracy (z art. 22 par. 1 KP).
• Wprowadzić wewnętrzne procedury kontroli i monitoringu realizowanych usług, zleceń, dzieł.
• Przygotować plan dostosowania zatrudnienia do nowych wymogów prawnych.