REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zasada pięciodniowego tygodnia pracy - jak rozliczyć pracę w szóstym dniu tygodnia

Artur Dawid Samek
radca prawny, ekspert z zakresu prawa pracy
Zasada pięciodniowego tygodnia pracy - jak rozliczyć pracę w szóstym dniu tygodnia. / Fot. Fotolia
Zasada pięciodniowego tygodnia pracy - jak rozliczyć pracę w szóstym dniu tygodnia. / Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Zgodnie z art. 129 § 1 kodeksu pracy pracownicy powinni wykonywać pracę przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym. Obowiązuje więc zasada pięciodniowego tygodnia pracy. Jak rozliczyć pracę w szóstym dniu tygodnia?

Zasada pięciodniowego tygodnia pracy

Dniem wolnym od pracy, w celu zachowania normy przeciętnie tygodniowej czasu pracy może być każdy dzień w tygodniu, za wyjątkiem niedzieli i święta. Z reguły tym dniem jest sobota, może być tak, że pracodawca ustali, iż w jednym tygodniu, to będzie poniedziałek, w drugim środa, a w trzecim piątek. I tak do końca okresu rozliczeniowego wskazywał będzie inny dzień tygodnia z tytuł zachowania zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Autopromocja

Praca w dniu wolnym od pracy

Ustawodawca w przepisach Kodeksu pracy określił czas pracy wykonywany w niedzielę i święto (art. 1519 §2 Kodeksu pracy), zawarto również dla celów rozliczeniowych w art. 128 §3 pkt 1 Kodeksu pracy, definicję legalną doby pracowniczej. W przepisach brak jest jednak określenia kiedy zaczyna się i kończy praca w dniu dodatkowo wolnym od pracy, a ma to fundamentalne znaczenie w kontekście realizacji obowiązku wynikającego z art. 1513 Kodeksu pracy, który mówi o konieczności rekompensowania pracy w tym dniu czasem wolny.

Dzień wolny od pracy - pojęcie

Zgodnie ze Stanowiskiem Komisji Prawnej Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 12 września 2013 r. w sprawie pojęcia dnia wolnego wynikającego z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy dzień wolny wynikający z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy obejmuje 24 godziny, w których pracownik zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy nie ma obowiązku wykonywania pracy i nie musi to być dzień kalendarzowy. Przepisy prawa nie uzależniają początku dnia wolnego od zakończenia poprzedniej doby roboczej czy choćby 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Stąd też nie ma podstaw, zdaniem komisji, do przyjęcia, że dzień wolny mógłby się zgodnie z przyjętym rozkładem pracy zaczynać po zakończeniu ostatniej doby roboczej lub co najmniej po upływie 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

Rekomendowany produkt: Kodeks pracy w praktyce - PDF

W stanowisku tym podkreśla się, że nie ma podstaw do uprzywilejowania tego dnia w stosunku do niedzieli czy świąt. W związku z tym należałoby przyjąć, iż pracodawca w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy np. regulaminie pracy, podobnie jak w przypadku niedzieli czy święta, powinien określić 24 godziny, traktowane jako dzień wolny z tytułu zachowania zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W podobny sposób na temat określenia trwania czasu wolnego z tytułu zachowania przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w ramach okresu rozliczeniowego czasu pracy wypowiedział się w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 kwietnia 2013 r. Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych II PK 282/2012. W uzasadnieniu wyroku stwierdzono między innymi, iż  przepis art. 147 Kodeksu pracy nie stanowi podstawy do przyjęcia stanowczej tezy, że dzień wolny to 24 kolejne godziny od zakończenia poprzedniej doby pracowniczej. Z ustawy (kodeks pracy) nie wynika zakaz, aby dzień wolny obejmował część poprzedniej doby pracowniczej (przy uwzględnieniu odpoczynku dobowego). Ponadto sąd wskazał, że dzień wolny nie musi być ujmowany bezwzględnie po zakończeniu poprzedniej doby pracowniczej, gdyż jego znaczenie w bilansowaniu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu czasu pracy nie musi być jednakowe, gdy idzie o rozkład czasu pracy w okresie rozliczeniowym opartym na takiej normie tygodniowej. Doba pracownicza związana jest z rozkładem czasu pracy oraz normą dzienną i ewentualnie nadgodzinami, a także z okresem odpoczynku (11 godzin). Dzień wolny, zdaniem sądu, to również 24 godziny i wcale nie musi to być dzień kalendarzowy (astronomiczny), podobnie jak niedziela określona w Kodeksie pracy.

Porozmawiaj o tym na FORUM

Rekompensowanie pracy w szóstym dniu tygodnia - dzień wolny

Pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 §1 Kodeksu pracy (z uwagi na pracę w godzinach nadliczbowych) wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny cały dzień wolny od pracy, niezależnie od ilości godzin przepracowanych w tym dniu dodatkowo wolnym od pracy. Dzień wolny powinien być udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego w terminie z nim uzgodnionym, tak stanowi cytowany już art. 1513 Kodeksu pracy. Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest w związku z koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Praca w tych godzinach może wynikać także z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy.

Rekompensowanie pracy w szóstym dniu tygodnia - wynagrodzenie

Za dzień wolny od pracy udzielony w zamian za wykonywanie pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Wynagrodzenie należy mu się za pracę wykonaną, czyli czas faktycznie przepracowany, co wynika z art. 80 Kodeksu pracy. Gdy praca świadczona w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy miała niższy wymiar niż wymiar czasu pracy przewidziany w rozkładzie czasu pracy na „inny dzień wolny”, to pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie za przepracowane godziny wraz z wynagrodzeniem uzupełniającym za godziny nieprzepracowane do wymiaru czasu pracy przewidzianego na ten „inny dzień wolny”, obliczony jak za przestój, co wynika z art. 81 Kodeksu pracy (zob. W. Muszyński Kodeks pracy Komentarz Warszawa 2013 r. str. 468).  

Kiedy dochodzi do przekroczenia normy przeciętnie tygodniowej czasu pracy?

Stanowisko GIP

Zgodnie ze Stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy z dnia 17 listopada 2010 r. GPP-501-4560-83-1/10/PE/RP na podstawie art. 1513 Kodeksu pracy pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 §1 Kodeksu pracy (przyczyny uzasadniające pracę w godzinach nadliczbowych tj. np. szczególne potrzeby pracodawcy) wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego w terminie z nim uzgodnionym.

W opisywanym stanowisku zwraca się uwagę, iż praca w tzw. szóstym dniu może być wykonywana w sytuacjach wyjątkowych, tj. dopuszczających pracę w godzinach nadliczbowych. Jest to więc wyjątek od podstawowej zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym wyrażonej w art. 129 §1 Kodeksu pracy. Dlatego w przypadku wykonywania pracy w dniu wolnym od pracy ustawodawca wymaga, aby pracodawca udzielił pracownikowi w zamian innego dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego. Dzień wolny powinien być udzielony w terminie ustalonym z pracownikiem, przy czym przepisy nie precyzują trybu takiego ustalania. Nie została przewidziana również sytuacja, gdyby stronom nie udało się dojść do porozumienia. Główny Inspektorat Pracy podkreśla, że pracodawca nie ma prawa wyboru sposobu rekompensowania pracy w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Ustawowo przewidzianą formą jest udzielanie innego dnia wolnego od pracy do czasu zakończenia okresu rozliczeniowego. Nieudzielenie dnia wolnego, o którym mowa w art. 1513 Kodeksu pracy, jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika z art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy i jest zagrożone karą grzywny.

Dalszą konsekwencją nieudzielenia czasu wolnego za pracę w dniu wolnym z tytułu zachowania przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy do końca okresu rozliczeniowego czasu pracy będzie niewątpliwie rozliczenie godzin pracy przekraczających średniotygodniową normę czasu pracy wynikającą z przepracowania w tym dniu godzin, za które oprócz wynagrodzenia, zgodnie z art. 1511 §2 Kodeksu pracy, należy wypłacić dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia. Również w przypadku przekroczenia normy dobowej czasu pracy w dniu dodatkowo wolnym od pracy przysługuje na zasadzie art. 1511 §1 Kodeksu pracy wynagrodzenie oraz dodatek 50% lub 100% w zależności kiedy te godziny nadliczbowe wystąpiły. 

Zasady rozliczania czasu pracy w systemie pracy w ruchu ciągłym

Autopromocja

REKLAMA

Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Okres ochronny po macierzyńskim

    Czy jest okres ochronny po macierzyńskim? Czy po powrocie z macierzyńskiego pracodawca może zwolnić pracownicę? Jak zapewnić sobie ochronę przed zwolnieniem?

    Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2024 r. Jak obliczyć wysokość wynagrodzenia pracownika?

    1 stycznia 2024 r. zmieni się nie tylko wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zmianie ulegnie także sposób obliczania wysokości wynagrodzenia pracownika w celu porównania z wysokością minimalnego wynagrodzenia. Od tego dnia do wysokości wynagrodzenia pracownika nie będzie można wliczyć dodatku za szczególne warunki pracy.

    Polska na drugim miejscu w UE z najniższym bezrobociem. Według Eurostatu stopa bezrobocia w październiku 2023 r. wyniosła 2,8 proc

    Październik 2023 r. był kolejnym dobrym miesiącem na rynku pracy w Polsce. Z danych Eurostatu wynika, że ze stopą bezrobocia równą 2,8 proc. znajdujemy się w czołówce państw z najniższym wskaźnikiem bezrobocia w Unii Europejskiej. Nadal wypadamy znacznie lepiej niż średnia unijna wynosząca 6 proc.

    Szkolenia dla bezrobotnych. Można dostać nawet 21584 zł dofinansowania

    Chcesz otrzymać środki na szkolenie indywidualne? Sprawdź, co należy zrobić, aby urząd pracy zrefundował koszty szkolenia! 

    REKLAMA

    Premia świąteczna w tym roku zaskoczy pracowników? Pracodawcy planują wręczyć nawet ponad 500 zł

    W tym roku pracodawcy nie będą oszczędzać na premiach świątecznych? Ponad 500 zł premii chce wypłacić swojemu pracownikowi w tym roku 30 proc. firm. Dodatkowo prawie połowa pracodawców będzie organizować firmowe wigilie. 

    Benefity świąteczne 2024 – przedsiębiorcy będą najbardziej hojni od lat

    Rekordowo dużo firm planuje świąteczne premie dla pracowników. Deklaruje tak ponad połowa pracodawców (51 proc.). Wzrost liczby przedsiębiorców, którzy w tym okresie planują takie premie obserwujemy od 3 lat i może wiązać się to z inflacją i presją płacową. Od zakończenia pandemii rośnie też odsetek firm, które będą organizować spotkania wigilijne – takie wnioski płyną z badania, które wśród 1000 pracodawców przeprowadził Instytut Badawczy Randstad we współpracy z Gfk. 

    4 grudnia - Barbórka. Co z przyszłością górników?

    W dniu 4 grudnia obchodzona jest Barbórka, to ważne tradycyjne święto dla górników i innych osób wykonujących  zawody związane z poszukiwaniem paliw kopalnych. To święto przypada w dniu św. Barbary z Nikomedii, patronki trudnej pracy wykonywanej m.in. przez górników, marynarzy, architektów, kowali, kamieniarzy, dzwonników, kucharzy. Jaka jest przyszłość górników w związku z trwającym w Polsce procesem dekarbonizacji i przechodzenia na tzw. zieloną energię? Prezydent RP Andrzej Duda wziął udział w odbywającej się właśnie w Dubaju konferencji klimatycznej COP28.

    Legitymacja emeryta i rencisty w telefonie. Chcesz mieć plastikową legitymację w portfelu? Musisz złożyć wniosek

    Od początku 2023 roku emeryci i renciści mogą pobrać na swoje smartfony legitymację emeryta-rencisty w formie elektronicznej (mLegitymacja). Z tej możliwości skorzystało dotąd ponad 588 tys. osób. Legitymacja dostępna jest w telefonie dzięki bezpłatnej aplikacji mObywatel. Legitymacja ta potwierdza m.in. prawo do świadczeń zdrowotnych, czy ulg, np. ze zniżek na bilety komunikacyjne. Oczywiście można mieć również legitymację plastikową - ale trzeba w tym celu złożyć specjalny wniosek.

    REKLAMA

    Wzrost minimalnego wynagrodzenia w 2024 r. Czy należy zmienić umowę o pracę?

    W przyszłym roku dwa razy zmieni się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. minimalne wynagrodzenie wyniesie 4242 zł, a od 1 lipca 2024 r. do końca roku – 4300 zł. W związku z tym pracodawcy powinni sprawdzić wysokość pensji pracowników. Wynagrodzenie niższe od minimalnego może oznaczać konieczność zmiany umowy o pracę.

    Dodatek do wynagrodzenia za pracę w nocy. Obliczyliśmy, ile wynosi w poszczególnych miesiącach 2024 r.

    Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w nocy, niezależnie od innych należności.

    REKLAMA