Prognoza zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje

• Umiejętności cyfrowe mają priorytet
• Nowe wyzwania zawodowe
• Jak zapobiegać deficytom kompetencji?
• Zapotrzebowanie na kompetencje w krótkim okresie
• Zapotrzebowanie na kompetencje w średnim okresie

„Głównym celem opracowania jest diagnoza obecnego oraz przyszłego zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje w wybranych sektorach gospodarki, jak również identyfikacja bieżącego oraz przyszłego zapotrzebowania pracodawców w zakresie podnoszenia oraz nabywania nowych kompetencji i kwalifikacji” – czytamy we wstępie do raportu „Prognoza zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje w wybranych branżach w związku ze zmianami w gospodarce”.

Umiejętności cyfrowe mają priorytet

Wynika z niego, że przedsiębiorcy stawiają przede wszystkim na rozszerzenie umiejętności cyfrowych u aktualnych pracowników. W mniejszym stopniu oczekują, że samodzielnie pozyskają oni takie kompetencje. Autorzy raportu piszą, że rozwój nowoczesnych technologii powoduje wręcz rewolucyjne zmiany w oczekiwaniach, które mają pracodawcy wobec pracowników. W opracowaniu czytamy:

„Współczesna transformacja gospodarki w kierunku rozwoju „przemysłu 4.0” ma złożone implikacje dla sfery zatrudnienia i rynku pracy, szczególnie w kontekście wymiaru ludzkiego i kompetencji. Ewolucja technologii przemysłowych oraz rosnąca rola cyfryzacji wywołują zmiany w oczekiwaniach wobec kompetencji pracowników w nowej gospodarce. Zjawisko to nazywane jest rewolucją kompetencyjną, a jego istotą jest przekształcanie profili kompetencji wymaganych przez pracodawców.”

Nowe wyzwania zawodowe

Z raportu „Prognoza zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje w wybranych branżach w związku ze zmianami w gospodarce” wynika, że pracodawcy bardzo rzadko praktykują przekwalifikowanie nowych pracowników pod kątem kompetencji cyfrowych, czyli „reskilling”. Preferowana jest za to strategia, w której niedobory kompetencyjne uzupełnia się zatrudnianiem nowych pracowników z odpowiednimi umiejętnościami, wpisującymi się w zapotrzebowanie danego przedsiębiorstwa.

Z raportu wynika również, że nowe wyzwania zawodowe są konsekwencją postępującej zmienności na rynku pracy. Sprostanie im wymagać będzie od przedsiębiorstw łączenia i użycia różnorodnych kompetencji, które będą się uzupełniać i pozwalać na efektywne wykonywanie powierzonych zadań. Odpowiednie dopasowanie kompetencji osób zatrudnionych na nowych stanowiskach pracy będzie kluczowe dla skutecznego wykonywania obowiązków zawodowych. Konieczne będzie między innymi nawiązanie współpracy pomiędzy osobami posiadającymi różne umiejętności i wiedzę. Połączenie ich kompetencji spowoduje, że  będą w stanie osiągnąć sukces w realizacji nowych zadań.

Jak zapobiegać deficytom kompetencji?

Autorzy raportu przekonują, że aby zapobiec deficytom kompetencji cyfrowych przedsiębiorcy powinni:

• na bieżąco aktualizować opisy stanowisk pracy oraz oferty pracy z uwzględnieniem zmian w oczekiwaniach wobec kompetencji pracowników;
• budować i rozwijać wewnętrzną kulturę uczenia się i ciągłego rozwoju kompetencji;
• oferować szkolenia dopasowane do zmieniających się trendów. Powinny one być aktualne i obejmować najnowsze technologie;
• bliżej współpracować z uczelniami w zakresie tworzenia programów studiów;
• zbierać i gromadzić dane dotyczące zapotrzebowania na konkretne kompetencje w celu analizowania dynamicznie zmieniającej się sytuacji na rynku pracy;
• zatrudniać osoby z różnych grup społecznych oraz wprowadzać odpowiednie programy integracyjne, które pozwolą na wykorzystanie potencjału wszystkich pracowników.

Zapotrzebowanie na kompetencje w krótkim okresie

Autorzy raportu „Prognoza zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje w wybranych branżach w związku ze zmianami w gospodarce” wyodrębnili grupę umiejętności cyfrowych, które już teraz są kluczowe dla większości firm. W obszarze ogólnych umiejętności cyfrowych pięć umiejętności uznanych za kluczowe to:

• umiejętność dostrzegania zagrożeń cyfrowych (na przykład prób wyłudzenia
• informacji),
• umiejętność komunikacji z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych (na przykład e–mail, komunikatory, wideokonferencje, portale społecznościowe),
• umiejętność filtrowania istotnych informacji oraz krytycznej oceny ich wiarygodności,
• umiejętność ochrony i zabezpieczania danych w środowiskach cyfrowych (na przykład wykorzystanie pakietów oprogramowania antywirusowego, szyfrowania dysków firmowych),
• umiejętność poszukiwania danych i treści w środowiskach cyfrowych (zwłaszcza Internet).

Zapotrzebowanie na kompetencje w średnim okresie

Raport wskazuje, na podstawie opinii pracodawców, grupę umiejętności cyfrowych, których znaczenie wzrośnie do 2026 roku. Są to:

• w obszarze ogólnym: umiejętności dostrzegania zagrożeń cyfrowych oraz ochrony danych w środowisku cyfrowym, integracji danych pochodzących z różnych źródeł oraz filtrowania informacji i krytycznej oceny ich wiarygodności (ponad 75 spośród 103 przedsiębiorstw);
• w obszarze ogólnym: umiejętność budowania zaangażowania i motywowania członków zespołu, umiejętność równoczesnej pracy na plikach w chmurze, umiejętność planowania i organizacji pracy zdalnej zespołu oraz własnej (ponad 60 spośród 103 przedsiębiorstw);
• w obszarze wykorzystania nowych narzędzi opartych na AI (Sztuczna inteligencja) / IoT (Internet rzeczy): umiejętność zasilania systemów AI dobrymi danymi wejściowymi, umiejętność włączania wygenerowanych przez AI treści do własnej pracy twórczej oraz umiejętność wykorzystania AI do poprawy efektywności pracy (ponad 70 spośród 103 przedsiębiorstw).

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)