Równoważny czas pracy - łączenie z innymi systemami czasu pracy

Rozmowa z Magdaleną Rycak, doktorem nauk prawnych, prodziekanem Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie, adiunktem w PAN oraz współpracownikiem Kancelarii Prawnej PWB.

•  Czy pracodawcy mogą łączyć równoważny system czasu pracy z systemem zadaniowym?

– Nie mogą. Zakaz łączenia równoważnego systemu czasu pracy z systemem zadaniowym dotyczy sytuacji, gdy w ramach jednego rodzaju pracy praca ma być wykonywana jednocześnie w równoważnym i zadaniowym czasie pracy. System zadaniowy to taki system, w którym zdania pracownika mają być wykonane w ramach podstawowych norm pracy. W art. 140 Kodeksu pracy jest wyraźne odniesienie do podstawowych norm czasu pracy, czyli mamy logiczną sprzeczność, aby zadania mogły być wyznaczane w ramach równoważnego systemu czasu pracy.

•  A czy przepisy dopuszczają łączenie równoważnego czasu pracy z przerywanym?

– Przerywany czas pracy może być łączony tylko z podstawowym systemem czasu pracy, chociażby z tego powodu, że przerwa w przerywanym systemie czasu pracy może wynosić maksymalnie 5 godzin. Czyli jeśli do podstawowego czasu pracy (8 godzin) dodamy 5 godzin, daje to sumę 13 godzin. A zatem zostaje jeszcze minimum 11 godzin ustawowego odpoczynku dobowego. Poza tym przepis Kodeksu pracy wprost zakazuje łączenia systemów przerywanego z równoważnym.

Warto zaznaczyć, że niektóre przepisy szczególne w odniesieniu do niektórych grup zawodowych dopuszczają łączenie równoważnego systemu czasu pracy z przerywanym. Jednak w takiej sytuacji przerwa musi być odpowiednio krótsza, aby wprowadzanie dłuższych norm pracy miało sens. Takim przypadkiem jest czas pracy kierowców, pracowników placówek kultury, np. teatrów.

•  Czy pracodawcy, którzy wprowadzili równoważny system czasu pracy, mogą korzystać równolegle z przepisów z pakietu antykryzysowego? Czy mogą np. wydłużyć okres rozliczeniowy do 12 miesięcy?

– Ustawa antykryzysowa nie wprowadza wyjątków zezwalających pracodawcom na łączenie równoważnego systemu czasu pracy z zadaniowym czy z systemem przerywanym. Dużą korzyścią dla pracodawcy przewidzianą w tej ustawie jest natomiast niewątpliwie możliwość wprowadzenia dłuższych okresów rozliczeniowych, nawet do 12 miesięcy. Należy tu jednak zaznaczyć, że ustawa antykryzysowa dotyczy wyłącznie tych pracodawców, którzy są przedsiębiorcami.

Wprowadzenie wydłużonego okresu rozliczeniowego przez pracodawcę, u którego funkcjonuje równoważny system czasu pracy, jest według mnie dopuszczalne. Pracodawca, który zdecyduje się wprowadzić taki wydłużony okres rozliczeniowy, nadal ma obowiązek zapewniać pracownikom dobowy i tygodniowy odpoczynek oraz musi przestrzegać przepisów dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Uważam natomiast, że w systemach dopuszczających wydłużenie dobowej normy pracy do 16 godzin i więcej, wprowadzenie 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego nie wchodzi w rachubę. Przykładowy rozkład pracy pracownika wyglądałby następująco: przez pół roku pracuje intensywnie przez 24 godziny na dobę, następnie ma 24 godziny przerwy i znowu 24 godziny pracy. Taki schemat naruszałby zasady bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.