Rola Inspekcji Pracy w zakresie urlopu wypoczynkowego

Inspekcja Pracy a urlop wypoczynkowy

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy[1] Państwową Inspekcję Pracy jest organ powołanym do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należą m.in. nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, oraz inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym[2].

Naruszenie prawa pracy - jakie uprawnienia ma PIP?

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są uprawnione do:

1. nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
2. nakazania: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
3. nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
4. zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
5. nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju;
6. nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku;
7. nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
8. skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w pkt 1-7, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych[3].

Nakaz PIP

Nakaz jest decyzją administracyjną czyli stanowi jednostronne, władcze rozstrzygnięcie organu w indywidualnej sprawie, rozstrzygając ją w całości lub w części. Nakaz wydawany jest przez inspektora pracy w ściśle określonych przypadkach dotyczących ogólnie mówiąc sfery technicznego bezpieczeństwa pracy czyli zagadnień bhp.

Nakazy mogą mieć formę:

Autopromocja

Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami + wzory dokumentów online

Kup książkę:

Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami + wzory dokumentów online

1. decyzji ustnej (ich treść oraz informacje o sposobie realizacji zostają zawarte w protokole z kontroli);
2. wpisu do dziennika budowy;
3. decyzji na piśmie[4].

Wystąpienie PIP

Wystąpienie w przeciwieństwie do decyzji nie ma charakteru władczego. Nie jest decyzją administracyjną, dlatego nie przysługuje od niego odwołanie. I co za tym idzie, nie podlega kontroli sądów administracyjnych. Środkiem tym inspektor pracy informuje podmiot kontrolowany o stwierdzonych uchybieniach z zakresu prawa pracy, które nie kwalifikują się do wydania decyzji nakazowej. Prawidłowo sporządzone wystąpienie powinno zawierać wnioski pokontrolne oraz ich podstawę prawną. Podmiot, do którego inspektor skierował wystąpienie powinien zgodnie z art. 36 ust 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy zawiadomić inspektora o realizacji wniosków zawartych w wystąpieniu w terminie 30 dni.

Polecenie PIP

Inspektor pracy może zamiast wystąpienia wydać pracodawcy polecenie w formie ustnej. Polecenie ustne nie zostało zdefiniowane w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawodawca ograniczył się do wskazania, że w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy, w tym w sprawie wypłacenia wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy PIP są uprawnione do wydania polecenia, ale w razie wystąpienia innych naruszeń niż wymienione w ustawie jako te, które kwalifikują do wydania nakazu. Polecenia dotyczą najczęściej uchybień ustalanych w trakcie czynności kontrolnych, które są przez podmiot kontrolowany usuwane na bieżąco.

Skarga do PIP - naruszenie praw pracowniczych

W sytuacji naruszenia przez pracodawców przepisów o urlopach wypoczynkowych pracownik może zwrócić się do inspektora pracy o pomoc w wyegzekwowania należnych mu praw. Skargi dotyczące naruszania praw pracowniczych mogą być zgłaszane do Państwowej Inspekcji Pracy pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, formularza e-skargi, a także ustnie do protokołu.

Autopromocja

Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2023

Kup książkę:

Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2023

Co ważne dla osób zwracających się do PIP, w myśl art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy inspektor pracy jest zobowiązany do nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę. W związku z tym, dane osoby zgłaszającej skargę nie zostaną ujawnione pracodawcy. Pracodawca nie uzyska wiedzy od inspektora pracy, dlaczego zostało rozpoczęte postepowanie kontrolne wobec niego. Zapewnić ma to ochronę skarżącym, aby nie ponosili jakiejkolwiek odpowiedzialności wobec pracodawcy za poskarżenie się do organu kontroli na jego działania i zaniechania.

Wnioski dla pracodawcy

Inspektor pracy może skierować do pracodawcy wnioski zawarte w wystąpieniu o uregulowanie stwierdzonych naruszeń w zakresie urlopów wypoczynkowych. Wnioski mogą dotyczyć np. udzielania urlopów wypoczynkowych w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, przesuwania terminu urlopu tylko i wyłącznie w przypadkach określonych w kodeksie pracy, czy stosowania instytucji odwołania pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Wnioski inspektora pracy nie mają charakteru imperatywnego, rozkazującego, tylko postulatywny, mają one charakter przyszłościowy. Stanowią one dla pracodawcy instrukcję postepowania w sposób zgodny z prawem. Co niezmiernie istotne, w przeciwieństwie do nakazów, ich nie wykonanie nie jest zagrożone sankcja karną. Nie wykonanie bowiem w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu organu Państwowej Inspekcji Pracy jest w myśl art. 283 § 2 pkt 7 kodeksu pracy, wykroczeniem.

Autopromocja

Termin na przejście z telepracy na pracę zdalną wygasa 7 października 2023 r.

Pracodawcy dotychczas zatrudniający pracowników na podstawie umów o telepracę powinni wdrożyć wobec nich nowe zasady.

Praca zdalna. Praktyczny komentarz z przykładami + wzory dokumentów online

Nakaz płatniczy

Ponadto inspektor pracy może w drodze nakazu płatniczego, zobowiązać pracodawcę do wypłaty wynagrodzenia urlopowego bądź ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy , gdy pracodawca nie wypłacił tych świadczeń. Inspektor pracy może też wszcząć postępowanie w sprawach o wykroczenia i albo nałożyć mandat albo sporządzić i skierować wniosek o ukaranie do sądu karnego. Podstawą prawną będzie art. 282 § 1 kodeksu pracy – wykroczenie przeciw prawom pracownika polegające na nie udzieleniu przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnym obniżeniu wymiaru tego urlopu.

Podsumowanie

W świetle tego co napisałem, wydaje się, że w razie nieprzestrzegania przez pracodawcę zapisów kodeksu o urlopach wypoczynkowych, PIP może skutecznie interweniować i doprowadzić do tego, aby pracodawca przestrzegał zapisów prawa w tym zakresie.

Podstawa prawna:

[1] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy

[2] Art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy

[3] Art. 11 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy

[4] Art. 34 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy