Rekompensata za nadgodziny w podróży służbowej

Za pracę w godzinach nadliczbowych uważana jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. A zatem za wykonywanie pracy ponad 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo pracownikowi należy udzielić czasu wolnego lub wypłacić wynagrodzenie z odpowiednim dodatkiem.

Rekompensata za godziny nadliczbowe

Pracodawca ma ograniczony wybór sposobów rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych.

Godziny nadliczbowe niepełnoetatowca >>

Pracodawca udziela czasu wolnego:

• na wniosek pracownika – w tym przypadku w wymiarze 1:1,
• bez wniosku pracownika – za każdą godzinę nadliczbową udzielone jest 1,5 godziny czasu wolnego.

Drugim sposobem rozliczenia jest wypłata wynagrodzenia wraz z dodatkiem. Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownik powinien otrzymać normalne wynagrodzenie za pracę powiększone o dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% lub 100% wynagrodzenia (art. 151¹ k.p.).

Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje za pracę w godzinach nadliczbowych dobowych przypadających:

• w nocy,
• w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub święto zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

W pozostałych dniach za pracę nadliczbową przysługuje dodatek w wysokości 50% wynagrodzenia.

Należy pamiętać, że dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych uzupełnia wynagrodzenie za pracę wykonaną i nie może być jedynym składnikiem wynagrodzenia (wyrok SN z 5 listopada 1999 r., I PKN 348/99).

Zasady określania wysokości dodatku

Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca musi pamiętać o różnym sposobie ustalania wynagrodzenia za czas pracy w godzinach nadliczbowych i podstawy obliczania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.

Czy można obniżyć ryczałt za godziny nadliczbowe >>

Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 k.p.).

Składniki wynagrodzenia wykraczające poza wynagrodzenie zasadnicze wliczamy tylko do wynagrodzenia za przepracowany w godzinach nadliczbowych czas, natomiast przy ustalaniu dodatków za nadgodziny uwzględnia się tylko wynagrodzenie zasadnicze. Taką opinię wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07). W uzasadnieniu uchwały Sąd wyraził pogląd, że „wynagrodzenie zasadnicze jest jedynym koniecznym i występującym w każdym wynagrodzeniu za pracę ekwiwalentem świadczonej przez pracownika pracy. Jest ono główną częścią wynagrodzenia, ale może być też jego składnikiem wyłącznym. Wynagrodzenie zasadnicze najściślej łączy się z rodzajem wykonywanej pracy (tj. pracą określonego rodzaju lub na określonym stanowisku), stanowiąc bezpośrednią zapłatę za tę pracę i wymagane do jej wykonywania kwalifikacje (...). W odróżnieniu od wynagrodzenia zasadniczego inne (dodatkowe) składniki wynagrodzenia nie wynikają z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną”.

Przykład

Pracownik pracuje od poniedziałku do piątku w godz. 7.30–15.30 i nie jest objęty indywidualnym rozkładem czasu pracy. W zakładzie pracy obowiązuje jednomiesięczny okres rozliczeniowy. Pora nocna została określona na godz. 22.00–6.00.

3 marca 2011 r., w związku z kończeniem prac nad projektem, pracownik musiał przyjść do pracy na godz. 6.00, pracę zakończył o zwykłej porze. Następnie 15 marca wyjechał w jednodniową podróż służbową, której czas przedstawiał się następująco:

• 5.30 – odjazd pociągu,
• 8.00 – przyjazd do miasta docelowego,
• 9.30–12.00 – spotkanie z klientem,
• 14.00–16.30 – udział w negocjacjach dotyczących nowego zlecenia dla firmy,
• 17.00–19.00 – powrót.

Pracownik otrzymuje pensję zasadniczą w kwocie 4000 zł i dodatek za realizację projektu w wysokości 600 zł miesięcznie.

Krok 1. Ustalamy nadpracowany czas pracy pracownika w marcu

Pracownik pracuje w stałych dniach i godzinach. Nadgodziny wystąpiły 3 marca podczas pracy w firmie oraz 15 marca podczas podróży służbowej – razem 2,5 godziny.

3 marca 2011 r. pracownik przyszedł do pracy 1,5 godziny wcześniej. W tym przypadku pracownik przepracował półtorej godziny nadliczbowej, ale z tytułu przekroczenia normy czasu pracy 2 marca 2011 r. Wynika to z konstrukcji doby pracowniczej, którą stanowią 24 godziny od godziny określonej jako godzina rozpoczęcia pracy. Dla wskazanej w przykładzie osoby doba pracownicza trwa od godz. 7.30 do 7.30 następnego dnia.

Podczas przejazdu w delegacji pracownik nie świadczył pracy, a więc samych przejazdów do czasu pracy nie zaliczymy. Wliczymy cały czas przypadający na godziny pracy wynikające z rozkładu czasu pracy (7.30–15.30) oraz czas przepracowany przypadający poza tymi godzinami (czas negocjacji w przedziale czasowym 15.30–16.30). Tym samym pracownik przepracował jedną godzinę nadliczbową.

Krok 2. Ustalamy wynagrodzenie i dodatek za nadgodziny

W obu przypadkach mamy do czynienia z nadgodzinami dobowymi, przypadającymi w dniach pracy wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika. A zatem przysługuje za nie wynagrodzenie i 50% dodatek.

W marcu 2011 r. wymiar czasu pracy pracownika wynosi 184 godziny.

Obliczamy wynagrodzenie za nadpracowane 2,5 godziny:

• 25 zł – wynagrodzenie zasadnicze za godzinę pracy:

4600 zł (wynagrodzenie zasadnicze i dodatek projektowy) : 184 = 25 zł,

• 62,50 zł – wynagrodzenie zasadnicze za 2,5 godziny przepracowane ponad obowiązującą pracownika normę:

25 zł × 2,5 = 62,50 zł,

• 10,87 zł dodatek 50% za jedną godzinę pracy ponad normę:

4000 zł (wynagrodzenie zasadnicze) : 184 = 21,74 zł,

21,74 zł × 50% = 10,87 zł,

• 27,17 zł wysokość dodatku za 2,5 godziny pracy ponad obowiązującą pracownika normę:

10,87 zł × 2,5 = 27,17 zł.

Łącznie po zsumowaniu wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych pracownik w marcu powinien otrzymać wynagrodzenie w wysokości 4689,67 zł (4000 + 600 + 62,50 + 27,17 = 4689,67 zł).

Podstawa prawna:

• art. 151¹ Kodeksu pracy.

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 5 listopada 1999 r. (I PKN 348/99, OSNP 2001/6/191),
• uchwała SN z 3 kwietnia 2007 r. (II PZP 4/07, OSNP 2007/21–22/307).