Zasiłek chorobowy dla pracownika zatrudnionego w kilku firmach

Pracownik zatrudniony u kilku pracodawców ma obowiązek przedłożyć każdemu z nich odrębne zaświadczenie lekarskie. W związku z tym musi poinformować lekarza wystawiającego zwolnienie o kilku miejscach zatrudnienia i podać dane identyfikacyjne pracodawców.

Zaświadczenie lekarskie zawiera m.in. informacje identyfikujące ubezpieczonego, któremu zostało ono wystawione, oraz jego płatnika składek. Nie można więc przedstawić drugiemu pracodawcy druku ZUS ZLA z danymi innego płatnika składek. Należy zawsze przedłożyć zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza z danymi konkretnego zakładu pracy, dla którego zaświadczenie to jest wypisywane.

Od którego dnia pracy nowy pracownik ma prawo do świadczenia za czas choroby >>

WAŻNE!

Aby uzyskać świadczenia chorobowe z tytułu więcej niż jednego zatrudnienia, należy przedłożyć zwolnienia lekarskie wystawione odrębnie dla każdego zakładu pracy.

PRZYKŁAD

Adam S. jest zatrudniony na 1/2 etatu w firmie ochroniarskiej. Do jego obowiązków należy ochrona wskazanych obiektów. Pracuje również na 1/2 etatu w firmie meblarskiej, gdzie wykonuje pracę polegającą na ochronie obiektu firmy. Uzyskał zaświadczenie lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA, w którym umieszczono dane firmy ochroniarskiej. Pracownik sporządził kserokopię tego zwolnienia i przedłożył swojemu drugiemu pracodawcy – firmie meblarskiej, uważając, że skoro jego zakres obowiązków jest zbieżny i polega na wykonywaniu czynności ochroniarskich, to zwolnienie to ma analogiczne zastosowanie w drugiej firmie. Jednak zwolnienie to nie może stanowić dla drugiego pracodawcy podstawy do wypłaty świadczeń.

Jak wyliczyć podstawę wymiaru świadczeń po zmianie minimalnego wynagrodzenia od 1 stycznia 2011 r. >>

Okres wypłaty wynagrodzenia chorobowego

Jeśli pracownik podejmuje pracę na podstawie umowy o pracę w dwóch lub więcej zakładach pracy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu z każdej zawartej umowy o pracę. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje u każdego z pracodawców prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy z powodu choroby za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym lub za 14 dni – w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50. rok życia. Pracownik uzyskuje również prawo do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego z każdego etatu.

Gdy pracownik w trakcie roku kalendarzowego podejmie dodatkowe zatrudnienie, to do okresu 33 lub 14 dni, za które przysługuje mu prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy u nowego pracodawcy, należy wliczyć również okresy wynagrodzenia chorobowego wypłaconego u dotychczasowego pracodawcy.

PRZYKŁAD

Jan N. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie X od marca 2009 r. na 1/2 etatu. Od września 2010 r. pracownik ten podjął zatrudnienie w wymiarze 1/4 etatu w firmie Y. Firma X wypłaciła Janowi N. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy trwającej 23 dni, która miała miejsce w maju i sierpniu 2010 r. W grudniu 2010 r. Jan N. stał się ponownie niezdolny do pracy. Niezdolność ta trwała 33 dni (od 10 grudnia 2010 r. do 13 stycznia 2011 r.). Zarówno w firmie X, jak i Y Jan N. miał prawo do wynagrodzenia za czas choroby za okres od 10 do 19 grudnia 2010 r., a począwszy od 20 grudnia 2010 r. ma prawo do zasiłku chorobowego. Ponieważ niezdolność do pracy trwała nieprzerwanie na przełomie 2010 r. i 2011 r., a 31 grudnia 2010 r. pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego, również od 1 stycznia 2011 r. ma prawo do zasiłku chorobowego.

Czy osoba, która ponownie zachorowała po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, ma prawo do świadczenia chorobowego >>

Zwolnienie lekarskie u jednego pracodawcy

Możliwa jest sytuacja, w której lekarz prowadzący uzna, że stwierdzone u pracownika schorzenia powodują niezdolność do pracy, ale tylko u jednego pracodawcy. Przy wystawianiu ubezpieczonemu zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lekarz powinien brać pod uwagę stan zdrowia ubezpieczonego, z uwzględnieniem rodzaju i warunków pracy. Może się więc okazać, że dane schorzenie uniemożliwi pracownikowi pracę jedynie w pewnych warunkach. W konsekwencji może to oznaczać, że będzie on niezdolny do pracy tylko u jednego pracodawcy, ale zachowa tę zdolność u drugiego. Powstaje więc problem, czy w takim przypadku świadczenie pracy u drugiego pracodawcy należy traktować jako naruszenie zasad korzystania ze zwolnienia lekarskiego. Pracownik nie będzie miał bowiem możliwości usprawiedliwienia zaświadczeniem lekarskim swojego niestawiennictwa w pracy u drugiego pracodawcy, a więc teoretycznie powinien się on do tej pracy stawić.

WAŻNE!

Przy ocenie niezdolności do pracy pracownika lekarz uwzględnia rodzaj i warunki pracy.

Ustawa zasiłkowa nie reguluje wprost tej kwestii. Określa, że ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego, w trakcie którego wykonuje pracę zarobkową lub które wykorzystuje w sposób niezgodny z jego celem (art. 17 ustawy zasiłkowej). Chodzi tutaj o każdy rodzaj wykonywanej pracy przynoszącej przychód osobie będącej na zwolnieniu lekarskim, a więc zarówno o wykonywanie pracy na podstawie umowy o pracę, pracowanie na podstawie umów cywilnoprawnych, ale także wykonywanie pracy „na czarno”.

Regulacja ta ma uniemożliwić pobieranie ubezpieczonemu podwójnego świadczenia, tj. zarówno zasiłku chorobowego, jak i wynagrodzenia za pracę. Ponadto głównym celem zwolnienia od pracy jest rekonwalescencja mająca doprowadzić do odzyskania zdolności do pracy. Natomiast wykonywanie pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego może stanowić nie tylko naruszenie zasad przyznawania i pobierania świadczenia chorobowego, ale także może spowodować wydłużenie okresu rekonwalescencji.

Kiedy następuje utrata prawa do zasiłku chorobowego >>

Potwierdzał to niejednokrotnie Sąd Najwyższy. W wyroku z 12 sierpnia 1998 r. (II UKN 172/98) wskazał, że „wykonywanie innej pracy zarobkowej w okresie zwolnienia od pracy jest wystarczającą przesłanką utraty prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia”. W uzasadnieniu tego wyroku SN stwierdził, że celem przepisów regulujących prawo do zasiłku chorobowego jest zapewnienie pracownikowi środków utrzymania w okresie czasowej niezdolności do pracy, gdy przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Jednak ocena takiej sytuacji nie jest jednoznaczna. Rozbieżności interpretacyjne pojawiły się również w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z 11 lutego 1999 r. (II UKN 467/98) SN wskazał, że pracownik zatrudniony w dwóch zakładach pracy może w jednym z nich pobierać zasiłek chorobowy z tytułu czasowej niezdolności do pracy, a wykonywać zatrudnienie w drugim wówczas, gdy uzyska wpisaną do karty chorobowej opinię lekarza udzielającego zwolnienia od pracy, że wykonywanie określonej pracy nie jest przeciwwskazane, nie spowoduje przedłużenia okresu niezdolności do pracy i nie jest niezgodne z celem tego zwolnienia. Podobnie SN wypowiedział się w wyroku z 10 grudnia 1998 r. (II UKN 367/98), gdzie uznał, że ocena, czy pracownik zatrudniony w więcej niż jednym zakładzie pracy, w okresie pobierania zasiłku chorobowego w jednym z tych zakładów zachowuje zdolność do pracy w innym zakładzie oraz czy taka praca nie jest niezgodna z celem zwolnienia, należy do lekarza wystawiającego zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Przy czym ocenę tę lekarz powinien wpisać do karty choroby pracownika.

PRZYKŁAD

Robert K. jest zatrudniony w firmie kurierskiej na 1/2 etatu, gdzie wykonuje czynności polegające na załadunku wielkogabarytowych paczek do wozów kurierskich. Pracownik ten jest również zatrudniony w wymiarze 1/4 etatu w innym zakładzie, a wykonywane tam przez niego czynności polegają na ewidencji w księdze korespondencji listownych przesyłek, które przychodzą i które są wysyłane z firmy. Lekarz uznał, że Robert K., z powodu dolegliwości kręgosłupa, nie może wykonywać ciężkich prac fizycznych polegających m.in. na dźwiganiu i uznał, że warunki pracy w firmie kurierskiej nie pozwalają na jej wykonywanie przez 30 dni. Jednocześnie lekarz uznał, że lekka praca polegająca na wpisywaniu korespondencji w wymiarze 1/4 etatu nie jest przeciwwskazana, a wręcz wskazana z uwagi na stan psychiczny pacjenta.

Ponieważ powyższe orzeczenia sądowe są wiążące jedynie w sprawie, w której zostały wydane, w razie zaistnienia takiej sytuacji należy przede wszystkim uwzględnić indywidualne zalecenia lekarskie. Zasiłek chorobowy ma służyć rekonwalescencji i odzyskaniu zdolności do pracy. Jeśli więc lekarz zalecił powstrzymywanie się jedynie od pewnych określonych prac, które nie należą do zakresu obowiązków wykonywanych w jednym z zakładów pracy, a wykonywanie pracy w drugim zakładzie pracy nie spowoduje wydłużenia okresu rekonwalescencji, zasadne wydaje się niepozbawianie pracownika prawa do świadczenia chorobowego.

Jednak ZUS podchodzi do takich okoliczności bardziej restrykcyjnie. Sytuacje, w których pracownik przedkłada zwolnienie tylko jednemu pracodawcy i nadal wykonuje obowiązki pracownicze u innego pracodawcy, ZUS traktuje jako wykonywanie pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego, a tym samym może uznać, że pobieranie zasiłku chorobowego jest nienależne.

Zasady uwzględniania w podstawie zasiłku świadczeń za okres przestoju w firmie >>

W razie wątpliwości, czy zwolnienie lekarskie od pracy jest wykorzystywane niezgodnie z jego celem, warto wystąpić o rozstrzygnięcie do ZUS. Płatnik składek na ubezpieczenie chorobowe może wystąpić do ZUS z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku przysługującego ubezpieczonemu (art. 63 ust. 2 ustawy zasiłkowej). ZUS zwraca się wówczas o opinię do lekarza leczącego, a następnie, w razie sporu, wydaje decyzję, od której przysługuje odwołanie do właściwego miejscowo sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie miesiąca od otrzymania ww. decyzji.

Podstawa prawna

• art. 13, art. 17 ust. 1, art. 53 ust. 1, art. 55 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
• § 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 65, poz. 741 ze zm.).