REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wpływ dyżuru na organizację pracy

Ewa Drzewiecka

REKLAMA

Pracodawca powinien uprzedzić pracownika, że w danym dniu tygodnia musi pozostawać do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym wyznaczonym miejscu w oczekiwaniu na polecenie świadczenia pracy.

Dyżur jest okresem pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub innym wyznaczonym miejscu (art. 1515 § 1 k.p.). Cechą charakterystyczną dyżuru jest więc to, że w przeciwieństwie do pozostawania w pogotowiu do pracy (art. 137 k.p.) czy przestoju (art. 81 k.p.) jego pełnienie odbywa się poza godzinami pracy.

REKLAMA

Autopromocja

Jak zakwalifikować wypadek podczas dyżuru >>

Dyżurem nie jest także przedłużona nieobecność pracownika w miejscu pracy, podczas której z przyczyn niezależnych od siebie nie świadczy pracy, lecz oczekuje na jej przydział. Dyżur jest bowiem zaplanowanym elementem organizacji pracy. Należy przy tym podkreślić, że pracodawca ma pełne prawo ustalić dyżur na jakikolwiek dzień tygodnia, nie wyłączając niedziel i dni ustawowo wolnych od pracy. Musi też powiadomić pracownika o potrzebie pozostawania w dyspozycji pracodawcy.

Przykład

Ze względu na zwiększoną liczbę zamówień pracodawca polecił pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych. W ramach nadgodzin pakowano m.in. towary do pudeł. Dostarczenie jednej partii pudeł opóźniło się. Wskutek tego pracownicy przez godzinę nie wykonywali pracy. Pracodawca nie może uznać tej godziny za dyżur, lecz ma obowiązek rozliczyć ją jako godzinę nadliczbową.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Z kolei „wykonywanie pracy wynikającej z umowy o pracę” oznacza, że podczas dyżuru pracownik może wykonywać pracę wykraczającą poza uzgodniony w umowie o pracę rodzaj pracy. Z umowy o pracę wynika bowiem nie tylko obowiązek wykonywania takiej pracy, lecz pod pewnymi warunkami także pracy innego rodzaju (np. art. 42 § 4 k.p.).

Pracownik może odmówić stawienia się na dyżur wyłącznie w razie wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Pełnienie dyżuru jest bowiem obowiązkiem pracowniczym. Odmowa uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w trybie art. 52 § 1 pk 1 k.p. Mamy wówczas do czynienia z ciężkim naruszeniem podstawowego obowiązku pracowniczego (wyrok SN z 7 września 1999 r., I PKN 224/99). Pracodawca może oczywiście zastosować łagodniejsze środki dyscyplinujące wobec pracownika, np. karę porządkową.


Miejsce pełnienia dyżuru

REKLAMA

Pracownik może pełnić dyżur w zakładzie pracy albo w domu (tzw. dyżur pod telefonem). Przez pojęcie „dom” należy rozumieć miejsce, w którym pracownik mieszka z zamiarem stałego pobytu. A zatem nie można uznawać za „dom” – w rozumieniu przepisu o dyżurze – miejsca, w którym pracownik przebywa czasowo, np. hotel, w którym pracownik zatrzymał się podczas delegacji (wyrok SN z 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77).

Powyższe rozróżnienie jest istotne ze względu na odmienne zasady rekompensaty dyżuru. Mianowicie za czas pełnienia dyżuru w domu prawo pracy nie przyznaje pracownikowi żadnej rekompensaty. Natomiast układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania, umowa o pracę czy nawet osobna umowa mogą przewidywać rekompensatę za tego rodzaju „dyżur”. Natomiast inaczej należy traktować sytuację, gdy pracownik pełniący dyżur pod telefonem zostanie wezwany do wykonania pracy, np. w celu usunięcia awarii. Wówczas będziemy mieć do czynienia z czasem pracy w godzinach nadliczbowych, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.

Przykład

Oddelegowany pracownik mieszkał w hotelu. W związku z przedłużającymi się obradami zarządu spółki zarząd zobowiązał pracownika do pozostawania w nocy na dyżurze pod telefonem i e-mailem. Nie był to dyżur w domu, lecz dyżur pełniony w innym wyznaczonym miejscu, za który pracownikowi przysługuje rekompensata.

Wykonywanie pracy podczas dyżuru

Ważne jest także odróżnienie dyżuru, podczas którego pracownik nie wykonuje żadnej pracy, od dyżuru połączonego z pracą, ponieważ czas dyżuru, podczas którego pracownik świadczył pracę, wlicza się do czasu pracy. Gdy dyżur łączy się ze świadczeniem pracy, wówczas godziny przepracowane są wliczane do czasu pracy i traktowane jako nadliczbowe, a pracownik otrzymuje wynagrodzenie oraz dodatek za godziny nadliczbowe albo czas wolny.

Jak rekompensować dyżur pełniony w dniu wolnym od pracy >>

Oczywiście, jeżeli okaże się, że pracownik w danym miesiącu nie przepracował obowiązującego go wymiaru czasu pracy, to godziny pracy podczas dyżuru uzupełnią ten wymiar i pracownik otrzyma wynagrodzenie jak za normalne godziny pracy (ww. wyrok I PRN 147/77). Natomiast dyżur przypadający na godziny normalnej pracy, objętej wypłacanym miesięcznym wynagrodzeniem za pracę, nie uzasadnia obowiązku pracodawcy wypłacania dodatkowego wynagrodzenia (wyrok SN z 29 września 1977 r., I PRN 137/77).


Dyżur bez świadczenia pracy

W zamian za czas dyżuru, podczas którego pracownik nie świadczył pracy (z wyłączeniem dyżuru pełnionego w domu pracownika), przysługuje mu czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, niezależnie od tego, kiedy pracownik pełnił ten dyżur. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości udzielenia czasu wolnego, pracownik otrzyma wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony – 60% wynagrodzenia.

Jak obliczyć wynagrodzenie za dyżur >>

Jeżeli pracownik podczas dyżuru przez jakiś czas świadczył pracę, to dyżur w tej części, w której praca była wykonywana (bez względu na to, czy wykonywana praca jest zgodna z umówioną czy nie), wlicza się do czasu pracy. Natomiast za pozostałą część dyżuru przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru. Często dyżuru, podczas którego pracownik przez cały czas lub większość czasu powinien świadczyć pracę, nie traktuje się jak dyżur w rozumieniu art. 1515 k.p. Z istoty dyżuru wynika bowiem, że podczas jego trwania pracownik pozostaje w gotowości do pracy, która to potrzeba wystąpi sporadycznie.

Przykład

Pracownik dyżurował 4 godziny w nocy, z czego pracę wykonywał 2 godziny. Te 2 przepracowane godziny należy potraktować jak godziny nadliczbowe – pracownik otrzyma wynagrodzenie wraz z dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych i dodatkiem za pracę w nocy albo czas wolny. Za godziny nieprzepracowane pracownikowi należy się czas wolny w wymiarze 2 godzin, a jeżeli pracodawca nie będzie miał możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie określone w art. 1515 § 3 k.p.

Kodeks pracy nie określa terminu, w jakim pracownik powinien otrzymać czas wolny w zamian za pełniony dyżur. Postanowienia dotyczące tej kwestii mogą znaleźć się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy, a jeśli tam nie są uregulowane – decyzję podejmuje pracodawca, biorąc pod uwagę m.in. propozycje pracownika.

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 29 września 1977 r. (I PRN 137/77, OSNC 1978/2/38),
  • wyrok SN z 31 stycznia 1978 r. (I PRN 147/77, PiZS 1979/4/73 i OSNC 1978/7/126),
  • wyrok SN z 7 września 1999 r. (I PKN 224/99, OSNP 2001/1/7).
Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koszt pracodawcy 2025 [Umowa o pracę]

Jaki jest całkowity koszt pracodawcy w 2025 roku przy zatrudnieniu pracownika na umowie o pracę na najniższą krajową? Minimalna płaca od stycznia wynosi 4666 zł brutto. Ile na rękę otrzyma pracownik, ile musi wydać pracodawca, a ile z tych pieniędzy to składki i podatek?

Odprawa za zwolnienie pracownika 2025

Rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z powodów, które nie leżą po jego stronie, często wiąże się z koniecznością wypłaty odprawy pieniężnej. Do wypłaty zobowiązani są pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników.

Stwierdzenie choroby zawodowej i co dalej? Jakie odszkodowanie w 2025 r.?

Wykonywanie pracy w określonych branżach wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia chorób zawodowych. Są to choroby, które zostały spowodowane szkodliwymi czynnikami występującymi w miejscu pracy lub sposobem wykonywania pracy. Wszystkie choroby zawodowe znajdują się w wykazie chorób zawodowych.

6246,13 zł z ZUS dla 7300 osób. Pobiera je tylko 3300 uprawnionych!

6246,13 zł świadczenia honorowego z ZUS to de facto dodatkowa emerytura. Przysługuje w Polsce 7300 osobom. Natomiast pobiera je tylko 3300 uprawnionych! Od 2025 roku zmieniają się zasady dotyczące wysokości świadczenia.

REKLAMA

Oszczędzanie na emeryturę - jakie są możliwości? Na czym polegają PPK i IKZE?

Polacy wciąż za mało oszczędzają na emeryturę. Najpopularniejsze sposoby długoterminowego oszczędzania to takie programy jak PPK, PPE, IKE i IKZE. Na czym polegają? Il osób przystąpiło do PPK przez 5 lat funkcjonowania w Polsce?

ZUS: renta a niezdolność do pracy. Nie każda emerytura wyklucza rentę. Staż od roku do 5 lat

 Renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana na stałe lub na określony czas. Renta z tytułu niezdolności a emerytura (to nie zawsze jest proste)

Po 10 latach masz 31 dni 100% płatnego urlopu; po 15 latach – 35 dni; po 20 latach – 39 dni. Czy w 2025 r. będzie dla każdego dodatkowy urlop?

Aktualnie pracownikom przy 10 letnim stażu pracy przysługuje 26 dni urlopu. Jednak czy w KP nie powinny nastąpić zmiany w zakresie urlopu, jak proponuje wielu, np. po 10 latach masz 31 dni urlopu; po 15 latach – 35 dni; po 20 latach – 39 dni. Można zaczerpnąć ten pomysł z innych polskich ustaw. W niektórych zawodach pracownicy mają prawo do takich dodatkowych urlopów, które są uzależnione od stażu pracy, wieku czy pracy w szczególnych warunkach.

Webinar: Kontrole PIP 2025 – poradnik dla pracodawców + certyfikat gwarantowany

Podczas webinaru „Kontrole PIP 2025 – poradnik dla pracodawców” ekspertka, inspektor prawa pracy z wieloletnim doświadczeniem, podpowie, jak przygotować się do planowanych w 2025 roku kontroli PIP i na co się przygotować, by zarówno przebieg, jak i efekt kontroli był dla pracodawcy pomyślny.

REKLAMA

Urlop 50% płatny w 2025 roku – ile dni?

Pracownicy szukają informacji na temat urlopu, który jest 50% płatny. Jaki to rodzaj urlopu? Ile dni przysługuje w roku kalendarzowym? Czy można wykorzystać go na godziny? Czy niepełny etat pomniejsza wymiar zwolnienia od pracy?

Co napisać w SMSie o urlop na żądanie?

Wniosek o urlop na żądanie można wysłać na różne sposoby, np. SMSem. Co należy wpisać w takiej wiadomości, aby prawidłowo poprosić o urlop w trybie nagłym? Wiadomość powinna zawierać trzy najważniejsze elementy. Bardzo ważne jest również zachowanie terminu wysłania wniosku o urlop.

REKLAMA