Zmiany w rozliczaniu czasu pracy – ustawa antykryzysowa

Ustawa antykryzysowa w części dotyczącej uelastyczniania przepisów z zakresu czasu pracy kierowana jest co do zasady do wszystkich przedsiębiorców. Mogą z niej skorzystać w tej części wszyscy pracodawcy, zarówno ci, którzy odczuli ujemne skutki kryzysu ekonomicznego, jak i ci, których sytuacja wcale nie uległa znacznemu pogorszeniu.

Dzięki zapisom ustawy antykryzysowej pracodawcy mogą skorzystać z następujących rozwiązań w zakresie czasu pracy:

• wydłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy do 12 miesięcy,

• planowania pracy w tej samej dobie pracowniczej, bez narażenia się na konsekwencje w postaci konieczności wypłacania dodatku za pracę nadliczbową.

Pracodawcy znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej mają możliwość obniżenia pracownikom wymiaru czasu pracy bez konieczności dokonywania wypowiedzeń zmieniających treść umów o pracę.

Wydłużenie okresu rozliczeniowego

Jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub dotyczącymi organizacji czasu pracy, pracodawca może wydłużyć obowiązujący w jego zakładzie pracy okres rozliczeniowy do 12 miesięcy. Możliwość ta dotyczy wszystkich systemów czasu pracy (art. 9 ust. 1 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców – zwanej dalej ustawą antykryzysową).

Czy czas dojazdu pracownika do pracy może być wliczany do jego czasu pracy>>

Wydłużony okres rozliczeniowy w odróżnieniu od krótkich, np. miesięcznych okresów, daje pracodawcy możliwość elastycznego planowania czasu pracy pracowników, z uwzględnieniem zapotrzebowania na pracę w poszczególnych miesiącach. Stosując taki okres, pracodawca nie musi przestrzegać wymiaru czasu pracy w poszczególnych miesiącach, lecz ogólnie – w pełnym okresie rozliczeniowym. Dzięki temu w miesiącach, w których jest dużo pracy, pracodawca może planować czas pracy w większym wymiarze. Natomiast w innych miesiącach, w których jest mniej pracy lub w ogóle jej brak – może planować prace w bardzo małym wymiarze lub wcale.

W takim przypadku praca w podwyższonym wymiarze w niektórych miesiącach nie będzie stanowiła pracy w godzinach nadliczbowych (art. 9 ust. 2 ustawy antykryzysowej).

Przykład

Pracodawca zatrudniający pracowników budowlanych, w związku z małą liczbą zamówień postanowił o wydłużeniu okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy, poczynając od września 2009 r. Obecnie może zapewnić pracownikom pracę w minimalnym wymiarze. Spodziewa się jednak, że od marca przyszłego roku będzie miał większą liczbę zleceń. W początkowych miesiącach okresu rozliczeniowego pracodawca zamierza planować czas pracy pracowników w bardzo małym wymiarze, a od marca 2010 r. – w wymiarze odpowiednio wyższym. Musi jednak pamiętać o tym, że w tych 12 miesiącach przypadających od września 2009 r. do sierpnia 2010 r. łączna liczba godzin pracy nie może przekraczać 2024. Taki jest bowiem wymiar czasu pracy na ten okres.

Stosując przedłużony do 12 miesięcy okres rozliczeniowy, pracodawca musi pamiętać o kilku ważnych zasadach:

• planowanie pracy nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego,

• w każdym miesiącu stosowania przedłużonego okresu rozliczeniowego czasu pracy wynagrodzenie pracownika nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2009 r. jest to kwota 1276 zł),

• harmonogram czasu pracy określający indywidualny rozkład czasu pracy pracownika może być sporządzany na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 2 miesiące (art. 9 ust. 3–4 ustawy antykryzysowej).

Naruszenie doby pracowniczej bez wypłaty za nadgodziny

Dzięki ustawie antykryzysowej harmonogramy czasu pracy pracowników mogą być planowane nieco inaczej. Możliwe jest ponowne rozpoczęcie pracy w tej samej dobie, bez konieczności wypłacania powstałych na skutek tego godzin nadliczbowych (art. 10 ust. 1 ustawy antykryzysowej).

Jak rozliczać dobę pracowniczą>>

Przykład

Pracownik ma w poniedziałek zaplanowaną pracę w godzinach od 8.00 do 16.00. We wtorek pracodawca zaplanował mu dzień pracy od 6.00 do 14.00. Taki plan pracy spowodował pracę nadliczbową w poniedziałkowej dobie pracowniczej. W okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej pracodawca nie musi się jednak martwić takimi przekroczeniami. Po pierwsze, może je planować, po drugie – za powyższe godziny nadliczbowe nie musi płacić dodatków z tytułu pracy nadliczbowej.

WAŻNE!

Według nowych zasad pracodawca może planować rozpoczęcie pracy w tej samej dobie i nie musi płacić dodatków za powstałe w ten sposób nadgodziny. Powinien jednak pamiętać o obowiązku zapewnienia pracownikowi 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego (art. 10 ust. 2 ustawy antykryzysowej).

Przykład

Pracownik w poniedziałek ma zaplanowaną pracę w godzinach od 14.00 do 22.00. W związku z zapisami ustawy antykryzysowej pracodawca planuje pracownikowi pracę we wtorek w godzinach od 6.00 do 14.00. Takie zaplanowanie czasu pracy jest nieprawidłowe. Pracownik nie ma bowiem zapewnionego odpoczynku dobowego. We wtorek pracownik powinien rozpocząć pracę nie wcześniej niż o godzinie 9.00.

Obniżony wymiar czasu pracy

Pracodawca, który ma przejściowe kłopoty finansowe, na mocy postanowień ustawy antykryzysowej może wprowadzić obniżony wymiar czasu pracy swoich pracowników. Jednocześnie może obniżyć im wynagrodzenia proporcjonalnie do zmiany wymiaru czasu pracy. Obniżony wymiar nie może jednak obowiązywać dłużej niż przez okres 6 miesięcy, a zatrudnienie w jego ramach nie może być niższe niż połowa etatu. Obniżenie takie nie wymaga wręczania pracownikom wypowiedzeń zmieniających warunki pracy (art. 12 ust. 1 ustawy antykryzysowej).

Czas pracy wyznaczony zadaniami>>

Wszystkie ww. zmiany wprowadza się przez:

• zapisy w układzie zbiorowym pracy,

• porozumienie z zakładowymi organizacjami związkowymi bądź z organizacjami reprezentatywnymi,

• porozumienie z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego przedsiębiorcy – w razie braku w zakładzie pracy związków zawodowych.

Podstawa prawna:

• art. 132 Kodeksu pracy,

• art. 9, 10, 12 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (DzU nr 125, poz. 1035).