Czy pracodawca może zawiesić funkcjonowanie zfśs z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej

PROBLEM

Jesteśmy pracodawcą prywatnym zatrudniającym ponad 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i tworzymy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Ze względu na trudną sytuację ekonomiczną związaną z epidemią koronawirusa chcielibyśmy zawiesić regulamin funduszu na podstawie art. 9¹ Kodeksu pracy, a tym samym zawiesić jego funkcjonowanie. Czy jest to możliwe? - pyta Czytelniczka z Bydgoszczy.

Autopromocja

RADA

Tak. Jeżeli jest to uzasadnione pogorszeniem Państwa sytuacji finansowej, można zawiesić przepisy regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na podstawie przepisu art. 9¹ Kodeksu pracy. Takie zawieszenie nie powoduje jednak zmniejszenia obciążeń finansowych pracodawcy związanych z koniecznością przekazywania odpisów na fundusz, gdyż ten obowiązek wynika z ustawy. Aby możliwe było zaprzestanie przekazywania odpisów na zfśs, powinni Państwo uregulować tę kwestię w obowiązującym w zakładzie układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania.

Polecamy: Tarcza antykryzysowa – Prawo pracy i ZUS. Pakiet 5 ebooków

Polecamy: Serwis Prawno-Pracowniczy – prenumerata.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

UZASADNIENIE

Przepisy dopuszczają zawieszenie regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Możliwe jest także zaprzestanie przekazywania odpisu na zfśs. Wymaga to jednak zachowania odpowiednich procedur.

Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy

Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Takie zawieszenie nie może jednak dotyczyć przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych, w tym ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Może natomiast dotyczyć postanowień przepisów wewnątrzzakładowych (regulamin pracy, regulamin wynagradzania), które kształtują w sposób bardziej korzystny uprawnienia pracowników, niż to wynika z przepisów powszechnych (art. 9¹ Kodeksu pracy).

Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może dotyczyć przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych.

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

Takie porozumienie zawiera pracodawca i reprezentująca pracowników organizacja związkowa, a jeżeli u pracodawcy nie działają związki zawodowe, porozumienie zawiera pracodawca i przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Obowiązek dokonania odpisu mimo zawieszenia regulaminu zfśs

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej pracodawca określa w regulaminie. Wyłączenie stosowania zapisów regulaminu zfśs, chociaż jest możliwe na podstawie art. 9¹ Kodeksu pracy, który umożliwia na podstawie porozumienia zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, to nie daje pracodawcy żadnych korzyści finansowych.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Powoduje bowiem wyłącznie, że środki zgromadzone na odrębnym koncie funduszu nie będą wydatkowane. Nie zwalnia natomiast pracodawcy z konieczności dokonywania rocznego odpisu na zfśs i przekazywania go na rachunek funduszu. Wynika to z tego, że obowiązek dokonywania corocznego odpisu podstawowego jest uregulowany w ustawie o zfśs, której zapisów nie można zawiesić na podstawie wspomnianego przepisu. W konsekwencji zawieszenie regulaminu zfśs uniemożliwiłoby wydatkowanie środków zgromadzonych na rachunku funduszu, mimo że pracodawca nadal miałby obowiązek dokonywania odpisu na zfśs.

Ograniczenie lub zawieszenie działalności socjalnej

W tej sytuacji wskazanym rozwiązaniem może być obniżenie wysokości odpisu lub rezygnacja z prowadzenia działalności socjalnej na zasadach wynikających z samej ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z jej postanowieniami, jeżeli w zakładzie pracy obowiązuje układ zbiorowy pracy, pracodawca może w układzie dowolnie kształtować wysokość odpisu na fundusz lub może postanowić, że fundusz nie będzie tworzony (pod warunkiem uzyskania zgody organizacji związkowych, jeżeli takie działają w firmie).

Jeżeli w Państwa zakładzie nie obowiązuje układ zbiorowy pracy, to postanowienie o zawieszeniu regulaminu zfśs należy zawrzeć w regulaminie wynagradzania. Musi być ono również uzgodnione z działającą w zakładzie organizacją związkową, a w razie jej braku - z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

W przypadku gdy postanowią Państwo o zupełnej rezygnacji z funduszu, po upływie 2 tygodni od dnia podania tej informacji do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w firmie, za pozostały okres nie należy naliczać odpisu na zfśs. Nie oznacza to jednak, że środki dotychczas zgromadzone na koncie funduszu można przelać na konto firmowe czy wydać na dowolny cel związany z bieżącą działalnością firmy. Pracodawca ma bowiem nadal obowiązek wydatkowania środków na cele socjalne, aż do wyczerpania tych zasobów.

Zapis dotyczący rezygnacji z tworzenia zfśs w regulaminie wynagradzania:

"Od 1 czerwca 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe »Centuś« spółka z o.o. w Skierniewicach nie tworzy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych".

Jeżeli zdecydują się Państwo na odstąpienie od tworzenia funduszu w trakcie roku, powinni Państwo ustalić i przekazać na konto zfśs część odpisów odpowiadającą okresowi, przez jaki fundusz był utrzymywany. Odpis należałoby zatem naliczyć proporcjonalnie.

W przypadku rezygnacji z tworzenia funduszu w trakcie roku kalendarzowego pracodawca odprowadza na rachunek funduszu odpis w wysokości proporcjonalnej do okresu prowadzenia zfśs.

Rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych wskazuje na sposób obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych, który stosuje się również w przypadku, gdy pracodawca działał w okresie krótszym niż jeden rok kalendarzowy albo naliczał odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych na niepełny rok kalendarzowy. Wynika z tego, że przepisy przewidują jednak ustalanie odpisu niższego niż całoroczny, czyli na niepełny rok kalendarzowy.

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Podstawa prawna:

• art. 9¹, art. 77² ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495),

• art. 3 ust. 3a i ust. 3b, art. 4, art. 5 ust. 1, art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1352; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 278),

• § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz.U. Nr 43, poz. 349).