Świadczenia dla wolontariuszy
Wolontariusz to osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: udpp) na rzecz podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego. Wolontariusz może być osobą pracującą lub bezrobotną z prawem do zasiłku. Organizację non profit z wolontariuszem łączy stosunek cywilnoprawny. Usługi wykonywane przez wolontariuszy w żadnym wypadku nie są pracą w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy – chociaż takiej formie mogą odpowiadać wykonywane przez nich świadczenia.
Co przysługuje wolontariuszowi
Wolontariusz nie ma prawa do wynagrodzenia, może jednak otrzymywać inne świadczenia – np. nagrody. Nie są one płacą za konkretnie wykonaną pracę w danym okresie, lecz jedynie pewnym dodatkowym składnikiem o charakterze świadczenia. Dopuszczalne jest określenie przysługujących wolontariuszowi nagród bezpośrednio w zawartym z nim porozumieniu.
Jak wynika z art. 45 udpp, organizacja non profit korzystająca z pomocy wolontariusza ma m.in. obowiązek pokrycia kosztów wydatków związanych z przestrzeganiem przepisów bhp. Dotyczy to także kosztów podróży służbowych i diet, chyba że wolontariusz zwolni podmiot (organizację) z tego obowiązku (tylko w formie pisemnej). Organizacja (korzystający) może także pokryć inne niezbędne koszty ponoszone przez wolontariusza. Wszystko to na zasadach dotyczących pracowników. Zakres i forma pokrywania takich kosztów powinna być określona bezpośrednio w porozumieniu zawartym z wolontariuszem.
Korzystający także może pokrywać koszty szkoleń wolontariusza w zakresie wykonywanych przez niego świadczeń.
Dodatkowo, zgodnie z art. 46 udpp, wolontariuszowi mogą przysługiwać świadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Oznacza to, że korzystający może fakultatywnie zgłosić wolontariusza do ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli dany wolontariusz nie podlega mu z innego tytułu (np. z tytułu umowy o pracę).
Wolontariuszowi wykonującemu świadczenie na rzecz korzystającego przez okres krótszy niż 30 dni przysługuje ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków. W razie gdy porozumienie jest dłuższe niż 30 dni, wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadków przy wykonywaniu świadczeń na podstawie ustawy o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.
Zobacz: Regulamin wynagradzania w organizacji non profit
Jak rozliczać wolontariusza
Wartość określonych świadczeń otrzymanych przez wolontariuszy od organizacji pozarządowych, organów administracji publicznej i ich jednostek organizacyjnych, podmiotów leczniczych oraz organizacji międzynarodowych, wymienionych w art. 42 udpp, zasadniczo została zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych – co wynika z art. 21 ust. 1 pkt 113 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Zwolnienie to obejmuje m.in. wcześniej wymienione świadczenia określone w art. 45 i 46 udpp (są to m.in. koszty podróży służbowych i diet, świadczenia z tytułu szkoleń w zakresie wykonywanych świadczeń, składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków). Pozostałe przychody wolontariusza od organizacji non profit – czyli nieobjęte zwolnieniem z art. 21 ust. 1 pkt 113 updof – będą zazwyczaj przychodami z innych źródeł.
Na marginesie można wskazać, że art. 50 udpp eliminuje opodatkowanie otrzymanych przez wolontariusza świadczeń podatkiem od spadków i darowizn, a także podatkiem dochodowym w zakresie darowizny.
Przykład
Zarząd fundacji w 2013 r. opłaca czesne za studia medyczne wolontariusza w nagrodę za jego dobrą pracę. Czy takie świadczenie stanowi przychód wolontariusza, czy też korzysta ze zwolnienia z podatku?
W tym przypadku przychód osiągnięty po stronie wolontariusza nie korzysta ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 113 updof. Nie ma tu także zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 40b updof. Wolontariusz z tytułu takiego świadczenia osiąga zatem przychód z innych źródeł, podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 updof.
Po zakończeniu roku podatkowego fundacja będzie miała obowiązek sporządzić wolontariuszowi informację PIT-8C (art. 39 ust. 3 w zw. z art. 42a updof).
Wolontariusz będzie musiał uwzględnić ten przychód w swoim zeznaniu rocznym za 2013 r. Dochód ten będzie podlegał opodatkowaniu, jeżeli łączny dochód uzyskany przez wolontariusza w trakcie całego roku podatkowego przekroczy kwotę wolną od podatku (tj. 3091 zł w 2013 r.).
Przykład
Stowarzyszenie zwraca wolontariuszom koszty zagranicznych podróży (w tym koszty zakupu biletów lotniczych). Podróże te wolontariusze wykonują w celu realizacji zadań statutowych organizacji. Czy zakup biletów lotniczych korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych?
Jak wynika z art. 45 ust. 1 pkt 3 udpp, na stowarzyszeniu (jako korzystającym) ciąży każdorazowo obowiązek pokrywania kosztów podróży służbowych (i diet) wykonywanych przez wolontariusza w celu realizacji zadań statutowych organizacji. Stowarzyszenie powinno przy tym stosować zasady analogiczne, jak przy rozliczaniu kosztów podróży służbowych pracowników.
Właściwymi przepisami w kwestii podróży służbowych są przepisy nowego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Z § 3 tego rozporządzenia wynika, że środek transportu właściwy do odbycia podróży (krajowej lub zagranicznej), a także jego rodzaj i klasę, określa pracodawca. Wolontariuszowi – analogicznie jak pracownikowi – przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości udokumentowanej biletami lub fakturami, obejmującymi cenę biletu środka transportu, wraz ze związanymi z nimi opłatami dodatkowymi (w tym miejscówkami), z uwzględnieniem posiadanej przez wolontariusza ulgi na dany środek transportu (bez względu na to, z jakiego tytułu ta ulga przysługuje).
Z uwagi zatem na treść art. 21 ust. 1 pkt 113 updof w zw. z art. 45 ust. 1 pkt 3 udpp, wartość biletów lotniczych do innych krajów, które zapewnia stowarzyszenie będącym w podróży wolontariuszom, realizującym zadania statutowe stowarzyszenia, zwolniona jest z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Nieodpłatne świadczenia promocyjne
Organizacja non profit może rozdawać wolontariuszom własne materiały promocyjne (np. koszulki z logo organizacji czy np. poszczególnej akcji). Pod pewnymi warunkami świadczenia takie skorzystają ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 68a updof. Na podstawie tego przepisu wolna od podatku jest wartość nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 updof, otrzymanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą – jeżeli jednorazowa wartość tych świadczeń nie przekracza kwoty 200 zł. Zwolnienie to nie ma zastosowania, jeżeli świadczenie jest dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy (organizacji non profit) lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym (np. zlecenie, o dzieło).
Polecamy: Wolontariusz za granicą - obowiązki organizacji
Wolontariusz – obcokrajowiec
W praktyce zdarza się, że z organizacją non profit współpracuje wolontariusz będący cudzoziemcem. W takim przypadku znajdzie zastosowanie zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 76 updof, na podstawie którego wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są kwoty diet i kieszonkowego dla gości zagranicznych przybywających do Polski w ramach programów i umów oraz wartość wyżywienia dla tłumaczy (pilotów) towarzyszących tym gościom, z wyjątkiem ekwiwalentów za to wyżywienie.
Przepisy nie uzależniają prawa do zwolnienia od tego, w jaki sposób dane świadczenia zostaną udostępnione wolontariuszom – tj. czy będą to świadczenia rzeczowe, czy też świadczenia pieniężne przeznaczone na cele wskazane w ustawie.
Organizacja non profit może zatem postawić do dyspozycji wolontariusza obcokrajowca zarówno gotówkę z przeznaczeniem jej na wyżywienie, jak i świadczenia rzeczowe – będą one korzystały ze zwolnienia, jednak pod pewnymi warunkami. Osoby fizyczne, które nie mają na terytorium RP miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP. Jest to tzw. ograniczony obowiązek podatkowy, określony w art. 3 ust. 2a updof. Powołany przepis stosuje się jednak z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska (art. 4a updof). Z tego względu należy sprawdzić, czy świadczenia wypłacane wolontariuszowi zagranicznemu podlegają regulacjom umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – wówczas będzie można zastosować zwolnienie w podatku dochodowym od osób fizycznych.
W celu udokumentowania prawa do zwolnienia, organizacja non profit może zastąpić sposób dokumentowania fakturami na poszczególne zakupy wydatków na wyżywienie dla wolontariuszy potwierdzeniem wypłaty na dokumencie KW, określającym równowartość kwoty przeznaczonej na wyżywienie dla wolontariusza będącego obcokrajowcem.
Polecamy również serwis: Cudzoziemcy
Wydatki na wolontariusza w kosztach
Przepisy przewidują prawo do pokrycia kosztów działalności wolontariusza oraz zaliczenie tych wydatków do kosztów prowadzenia działalności pożytku publicznego.
Zgodnie z art. 49 pkt 1 udpp, koszty prowadzenia działalności statutowej organizacji pozarządowych, jako korzystających, stanowią wydatki na cele, o których mowa w art. 45 ust. 1 i 3 oraz art. 46 ust. 3 i 6 tej ustawy. Do przychodów organizacji non profit nie zalicza się wartości świadczeń wolontariuszy, udzielanych na zasadach określonych w przepisach ustawy o wolontariacie (art. 12 ust. 4 pkt 16 updop).
Przykład
Organizacja non profit, prowadząca działalność gospodarczą, korzysta z usług wolontariusza. Czy wartość pracy wolontariusza jest przychodem z nieodpłatnych świadczeń?
Możliwość skorzystania z wyłączenia z art. 12 ust. 4 pkt 16 updop zależy od spełnienia pewnych dodatkowych warunków. Przede wszystkim praca wolontariusza musi dotyczyć zadań określonych w przepisach udpp – a w żadnym przypadku nie może dotyczyć prowadzenia działalności gospodarczej przez daną organizację non profit. W razie gdy wolontariusz będzie wykonywał świadczenia na rzecz organizacji non profit związane z prowadzoną przez tę organizację działalnością gospodarczą, korzystający będzie musiał naliczyć z tego tytułu i odprowadzić 19% podatek dochodowy od osób prawnych.
Podstawy prawne:
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. poz. 1540)
Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (j.t. Dz.U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 232, poz. 1378)
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 23)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2012 r., poz. 167)
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze