Dwa dni na opiekę nad dzieckiem - nowy art. 188 Kp

„Nowy” art. 188 kp

Art. 188 Kodeksu pracy

Autopromocja

§ 1. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

§ 2. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia, o którym mowa w § 1, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.

§ 3. Zwolnienie od pracy, o którym mowa w § 1, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Autopromocja

Sygnaliści w firmie. Przewodnik dla pracodawcy

Sprawdź

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami 

Stan prawny po 2.1.2016 r.

Zwolnienie od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w związku z wychowywaniem co najmniej jednego dziecka przysługuje pracownikowi albo w wymiarze 16 godzin lub w wymiarze 2 dni niezależnie od liczby wychowywanych dzieci (własnych lub przysposobionych). Nieskorzystanie z omawianego uprawnienia nie powoduje jego przejścia na kolejny rok.

Autopromocja

Webinarium: Rozliczanie czasu pracy w praktyce: podróż służbowa, bankiet, szkolenie

Termin: 13 maja 2024 r.

Sprawdź

Określenie wymiaru zwolnienia w sposób godzinowy i dzienny ma na celu zagwarantowanie pracownikowi elastyczność w korzystaniu z tego prawa. Pracownik nie musi korzystać z całego dnia wolnego, ale np. z jednej godziny dziennie. Choć przyjęte rozwiązania zapewniają pracownikom swoisty liberalizm w podejmowaniu decyzji, to jednak ustawodawca zdaje się nie przewidział „ukrytych” konsekwencji tej regulacji w odniesieniu do pracodawców, zwłaszcza że przepis nie limituje ilości dokonywanych zwolnień. Nic nie stoi na  przeszkodzie, by pracownik w ciągu roku skorzystał 16 razy po 1 godzinie zwolnienia. W konkretnych okolicznościach może to powodować poważne zakłócenia w organizacji pracy a nawet spowodować paraliż niektórych zadań realizowanych przez zakłady pracy.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Osoba uprawniona ma prawo do zwolnienia niezależnie od wymiaru i systemu czasu pracy, w którym pracuje. Oznacza to, że pracownik ma interes w korzystaniu z dwóch dni wolnych w przypadku pracy w równoważnym systemie czasu pracy. Wtedy skorzysta, bowiem z większej ilości wolnych godzin niż 16. Tak samo jak korzystnym jest korzystanie z dwóch dni wolnych w przypadku pracy w niepełnym wymiarze, jeśli pracownik pracuje, np. co drugi dzień po 8 godzin. Powyższe wynika z tego, że w przypadku wybrania przez pracownika niepełnoetatowego formuły godzinowej, wymiar zwolnienia godzinowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.

Decyzję o sposobie wykorzystania tego zwolnienia podejmuje pracownik, co powinno nastąpić w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Wniosek taki jest wiążący w trakcie całego roku kalendarzowego. Każdy kolejny pracodawca jest „związany” wcześniejszą decyzją pracownika. Fakt ten wywodzony będzie z treści świadectwa pracy.

Nieskorzystanie z omawianego uprawnienia w danym roku kalendarzowym nie powoduje, że 2 dni lub 16 godzin stają się zaległe i przechodzą na następny rok kalendarzowy. Do zwolnienia na opiekę nad dzieckiem nie stosuje się per analogiam regulacji właściwych dla urlopu wypoczynkowego. Choroba pracownika w dniu wykorzystywania prawa do opieki nad dzieckiem nie powoduje obowiązku udzielenia zwolnienia na opiekę nad dzieckiem w innym terminie, a niewykorzystanie dni wolnych na opiekę w okresie zatrudnienia w żadnym przypadku nie powoduje przekształcenia tego uprawnienia w ekwiwalent pieniężny.

Stan prawny przed 2 stycznia 2016 r.

Wspomniany przepis skierowany jest do pracowników wychowujących co najmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat. Tak jak w kilku innych przepisach Kodeksu pracy ustawodawca korzysta z pojęcia wychowywania, co oznacza, że odnosi się do stanu faktycznego. Tym samym dotyczy to nie tylko rodziców, ale także pracowników niebędących rodzicami, w tym pracowników niezwiązanych z dzieckiem więzią formalnej opieki lub przysposobienia, jednakże nie ma zastosowania do rodziców niewychowujących dzieci.

Nie oznacza to, że dni wolne muszą być wykorzystane na działalność tylko i wyłącznie opiekuńczą. Bez znaczenia dla prawa skorzystania z art. 188 kp jest to, czy drugi z rodziców pozostaje w zatrudnieniu, czy nie. Tak samo jak bez znaczenia jest to, czy drugi z rodziców korzysta z innych kodeksowych uprawnień związanych z uprawnieniami rodzicielskimi (np. urlop wychowawczy, urlop macierzyński ).

Osobie uprawnionej, wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Treść art. 188 kp powinna być komentowana w taki sposób, że zwolnienie przysługuje pracownikowi do ukończenia przez dziecko 14 roku życia - a nie do ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 14 rok życia. Taka interpretacja jest też powszechna w doktrynie przedmiotu (np. M. Nałęcz w: K. Walczak, Kodeks pracy. Komentarz, Wydawnictwo C.H.Beck 2010 oraz A. Malinowski, Urlopy pracownicze. Komentarz, Wydawnictwo C.H.Beck 2010).

Pracownik ma prawo do dwóch dni, niezależnie od wymiaru i systemu czasu pracy, w którym został zatrudniony. W przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy przysługują również 2 dni kalendarzowe. Wymiar 2 dni nie zależy od stażu pracy, oraz innych przerw w pracy, jeśli takowe miały miejsce (np. urlopów wszelkich rodzajów). Uprawnienie to przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia, niezależnie od rodzaju umowy.

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Wymiar wspomnianych dni wolnych na opiekę odnosi się do roku kalendarzowego, bez względu na liczbę pracodawców na jego przestrzeni. W celu uniknięcia udzielania dni wolnych w zawyżonym wymiarze, w świadectwie pracy oprócz informacji określonych w art. 97 § 2 KP zamieszcza się również informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące: m.in. wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia od pracy przewidzianego w art. 188 kp. W przypadku zatrudnieniu u kilku pracodawców uznać można, że uprawnienie przysługuje u wszystkich pracodawców. W przeciwnym wypadku przepis nie spełniałby swojej funkcji, jaką jest zapewnienie całego wolnego dnia.

Pracownik będący rodzicem lub opiekunem dziecka w wieku do 14 lat powinien złożyć pracodawcy oświadczenie o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z uprawnień rodzicielskich określonych w art. 189¹ kp, które w formie pisemnego dokumentu powinno zostać złożone w „części B” akt osobowych pracownika (§ 6 ust. 2 pkt 2 lit. c rozp. MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika, Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.). Ani z przepisów Kodeksu pracy, ani rozporządzenia nie wynika natomiast, czy takie oświadczenie ma być przez pracownika składane w każdym roku, czy tylko jednorazowo. Logicznym wydaje się założenie, że pracownik powinien złożyć takie oświadczenie jednorazowo i uaktualnić je dopiero, gdy zmieni zamiar w zakresie korzystania z w/w uprawnień. Z drugiej strony nie ma przeszkód, aby pracodawca zwrócił się do pracowników o coroczne składanie takich oświadczeń - wszystkie one będą jednak musiały być przechowywane w aktach osobowych pracowników.

Zadaj pytanie na naszym FORUM!