REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Opieka nad dzieckiem do lat 14 - zmiany 2016

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Łukasz Prasołek
Łukasz Prasołek
Opieka nad dzieckiem do lat 14 - zmiany 2016
Opieka nad dzieckiem do lat 14 - zmiany 2016
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Od 2 stycznia 2016 r. pracownicy - rodzice mogą zdecydować czy chcą skorzystać ze zwolnienia od pracy w związku z opieką nad dzieckiem do lat 14 - w dniach czy w godzinach. Kiedy opłaca się opieka w dniach, a kiedy w godzinach?

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.; dalej: k.p.) mogą oni zdecydować, czy skorzystają z tego uprawnienia po staremu, a więc w wymiarze dwóch dni, czy po nowemu, dzieląc nieobecność na 16 godzin.

REKLAMA

Autopromocja

Na czym polegają zmiany

REKLAMA

Do tej pory rodzice mieli uprawnienie do dwóch dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, które było niezależne od liczby posiadanych dzieci, wymiaru etatu czy systemu czasu pracy, w jakim świadczą obowiązki. Mogli jednak podzielić się nim po jednym dniu.

Od 2 stycznia pracownik może wykorzystać wolne na opiekę w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin. Co ważne, o dokonanym wyborze nie musi informować pracodawcy w styczniu, a ten nie może zażądać od niego złożenia oświadczenia w tej kwestii. Z przepisu wynika bowiem wyraźnie, że o sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym opieki nad dzieckiem decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia od pracy złożonym w tym roku kalendarzowym. Oznacza to, że pracodawca może nie wiedzieć, jak będzie udzielane zwolnienie, a więc powinien być przygotowany na obydwie możliwości. [przykład 1]

Polecamy produkt: Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia (książka)

Wybór dokonany przez pracownika jest wiążący tylko w danym roku kalendarzowym. W kolejnych latach może on na zmianę wykorzystywać opiekę w dniach lub godzinach.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W art. 188 k.p. uregulowano też zasady zwolnienia na opiekę dla zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy. Tacy pracownicy nie skorzystają z pełnych 16 godzin opieki, gdyż uprawnienie to ma charakter proporcjonalny do wymiaru etatu, w jakim pracownik jest zatrudniony. Na zasadzie analogicznej jak przy urlopach wypoczynkowych wprowadzono z kolei zasadę zaokrąglania wymiaru zwolnienia w górę do pełnej godziny, gdyż proporcja 16 godzin i niektórych wymiarów etatów nie będzie dawała wyników w pełnych godzinach. [przykład 2]

Kiedy opłaca się opieka w dniach

Opieka wykorzystywana w dniach jest udzielana na dotychczasowych zasadach, czyli są to dwa dni pracy danego pracownika bez przeliczania na godziny. Udziela się jej na dni robocze wynikające z harmonogramu czasu pracy. Skorzystanie z tego uprawnienia spowoduje więc dwa dni nieobecności w pracy, choć wymiar godzinowy tej nieobecności może być różny. [przykład 3]

REKLAMA

Mając to na uwadze, należy stwierdzić, że osobom zatrudnionym w systemach równoważnych, skróconego tygodnia pracy czy weekendowym, w których dniówki robocze są dłuższe niż osiem godzin, może się bardziej opłacać wykorzystywanie opieki nad dzieckiem w dniach. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku niepełnoetatowców, którzy pracowaliby w sposób nierównomierny, mając w grafikach zaplanowane różne długości dniówek lub np. same 8-godzinne dni pracy. Różnicy w sposobie wykorzystania zwolnienia nie będzie jedynie wtedy, gdy zatrudniony na część etatu pracuje stałą liczbę godzin przez pięć dni w tygodniu. [przykład 4]

Wybór sposobu wykorzystywania opieki nad dzieckiem w dniach może być jednak uzasadniony, jeśli niepełnoetatowiec pracowałby tylko po osiem godzin albo w wymiarze jeszcze dłuższym, będąc zatrudnionym w równoważnym systemie czasu pracy.

Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

Kiedy korzystniejsza opieka godzinowa

Abstrahując od przypadków, gdy wykorzystanie opieki nad dzieckiem w godzinach spowoduje dłuższą nieobecność w pracy, korzystność tej metody przejawia się przede wszystkim w możliwości wykorzystania opieki na część dniówki roboczej, a nawet tylko kilka godzin. Możliwe będzie wyjście na dwie godziny i powrót do pracy na dalszą część dniówki, a wykorzystywanie zwolnienia od pracy w ten sposób pozwoli na załatwienie np. ośmiu spraw po dwie godziny w różnych terminach, a nie tylko dwóch w sytuacji, gdyby brać opiekę w dniach. Ta zaleta może przeważyć na rzecz wykorzystywania przez pracowników opieki w godzinach. Tak udzielane zwolnienie w niektórych przypadkach może stać się także alternatywą dla wyjść prywatnych, które albo trzeba odpracować, albo których wykorzystanie spowoduje obniżenie wynagrodzenia pracownika.

Bez wątpienia wykorzystywanie opieki w godzinach opłaca się pracownikom, których obowiązują krótsze niż 8-godzinna normy czasu pracy. Dotyczy to osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz pracowników podstawowej działalności podmiotów leczniczych. Ustawodawca wprowadził bowiem zwolnienie w wymiarze jednakowym dla ogółu zatrudnionych wynoszące 16 godzin (co jest konsekwencją pomnożenia normy dobowej 8-godzinnej wynikającej z kodeksu pracy przez dwa dni opieki). Nie wprowadzono jednak zasady powiązania wymiaru zwolnienia na opiekę nad dzieckiem z długością normy czasu pracy. Zatem dla zatrudnionych w podmiotach leczniczych, w których norma dobowa wynosi 7 godzin 35 minut, oraz dla niepełnosprawnych korzystających z 7-godzinnej normy czasu pracy korzystniejszy będzie wybór 16-godzinnej opieki, która zawsze będzie większa niż wymiar dwóch dniówek tych osób. [przykład 5]

Dokumenty i systemy rejestracji czasu pracy

Wybór zwolnienia na opiekę w dniach lub godzinach jest dla pracodawców dużym utrudnieniem. Przede wszystkim muszą przygotować wzory wniosków zawierające obydwa warianty. W związku z tym, że w wielu firmach wnioski mają postać elektroniczną, konieczne jest ich dostosowanie do nowych możliwości. Powinny uwzględniać dwa warianty do wyboru – opiekę w dniach lub w godzinach. Podobnych zmian należy dokonać w programach do rejestracji czasu pracy i w systemach kadrowo-płacowych, gdyż te dotychczas odnotowywały tylko opiekę w dniach. W szczególności w systemach tych trzeba wprowadzić możliwość zablokowania jednego z wariantów wykorzystania zwolnienia po złożeniu przez pracownika pierwszego wniosku w danym roku.

Ponadto od 2 stycznia 2016 r. możliwe jest wystąpienie w jednym dniu kilku absencji godzinowych, a niestety większość programów kadrowo-płacowych będzie miała kłopot z zarejestrowaniem takiego przypadku. Z opieki nad dzieckiem będą mogli również korzystać pracownicy łączący urlop rodzicielski z pracą, co w praktyce będzie oznaczało konieczność zarejestrowania pracy i dwóch rodzajów absencji. [przykład 6]

Opieka nad dzieckiem jest uprawnieniem przysługującym w roku kalendarzowym, a więc w przypadku osób odchodzących z pracy w trakcie roku powinna być ona wpisywana w świadectwie pracy, gdyż wpływa na uprawnienia u kolejnego pracodawcy. Niestety wzór świadectwa pracy nie został na czas zmieniony i nadal przewiduje opiekę jedynie w dniach. Pracodawcy będą musieli to skorygować, wpisując liczbę wykorzystanych godzin (lub dni) opieki nad dzieckiem do lat 14.

Inne problemy

Przepisy nie regulują również sposobu wnioskowania o zwolnienie od pracy na opiekę nad dzieckiem. Może to budzić wątpliwości w niektórych kwestiach, np. co do terminu złożenia wniosku. Brak regulacji w tej sferze może oznaczać, że wniosek można złożyć bezpośrednio przed wyjściem i może to być także w środku dnia pracy, gdyż nie jest nigdzie uregulowane, że zwolnienie na opiekę nie może wystąpić w środku dniówki roboczej. [przykład 7]

Ponadto korzystanie z tego uprawnienia przyniesie kolejne problemy praktyczne na gruncie ubezpieczeń społecznych, gdyż może się przecież zdarzyć, że pracownik będzie korzystał z opieki przez dwie godziny i wracając do pracy, ulegnie wypadkowi. W tym zakresie pojawi się problem z jego kwalifikacją – czy będzie to wypadek w pracy, czy w drodze do pracy, czy w ogóle nie będzie podlegał ochronie wynikającej z ubezpieczenia wypadkowego.

Nowelizacja pozostawia wiele znaków zapytania

Zmieniony art. 188 kodeksu pracy będzie niestety budził w praktyce wiele kontrowersji. Jego lakoniczna regulacja nie rozstrzygnęła bowiem wielu podstawowych kwestii związanych z udzielaniem zwolnienia na opiekę nad dzieckiem w godzinach. Nasuwają się następujące pytania:

Czy minimalnym okresem zwolnienia od pracy jest jedna godzina, czy można go udzielać także w minutach, np. 45 minut?

Jak ustalić uprawnienia do zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem osoby zatrudnianej w trakcie roku kalendarzowego, która nigdzie wcześniej nie pracowała – czy ma ona prawo do pełnych 16 godzin, czy też wymiar zwolnienia należy ustalać proporcjonalnie?

Jak ustalić uprawnienia do zwolnienia od pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, który zmienia wymiar etatu w trakcie roku?

Czy rodzice mogą się podzielić nierówno zwolnieniem na opiekę nad dzieckiem, np. jedno skorzysta z czterech godzin, a drugie z 12 godzin opieki nad dzieckiem?

Od redakcji. Powyższe pytania zadaliśmy Ministerstwu Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, jednak do dnia zamknięcia niniejszego wydania nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

PRZYKŁAD 1

Konsekwencje wyboru

We wrześniu 2016 r. dwóch pracowników zatrudnionych w podstawowym systemie czasu pracy złoży wnioski o wolne z tytułu opieki nad dziećmi, z tym że pierwszy zawnioskuje o jeden dzień, a drugi o osiem godzin opieki, która także przełoży się na całodniową nieobecność w pracy. Wnioski te są dla pracodawcy wiążące w zakresie dalszego udzielania opieki nad dzieckiem i wynika z nich, że pierwszy pracownik musi wykorzystać pozostałe uprawnienie w postaci kolejnego dnia opieki, a drugi może rozbić pozostałe mu osiem godzin na krótsze odcinki godzinowe.

PRZYKŁAD 2

Zaokrąglenie przy niepełnym etacie

Pracownik zatrudniony na 1/3 etatu wybrał korzystanie ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem w formie godzinowej, a więc ma prawo do 1/3 x 16 godzin, czyli 5,33 godziny opieki nad dzieckiem, co po zaokrągleniu w górę daje prawo do skorzystania z sześciu godzin opieki.

PRZYKŁAD 3

Dni wolne przy równoważnym czasie pracy

Pracownik zatrudniony w systemie równoważnego czasu pracy w ochronie ma wyznaczane służby po 12 lub 24 godziny. A więc w zależności od tego, na jaki dzień zawnioskuje o udzielenie opieki nad dzieckiem, będzie to nieobecność w pracy w wymiarze 12 lub aż 24 godzin. Zatem maksymalny wymiar tego zwolnienia w skali roku może wynieść nawet 48 godzin (dwa dni po 24 godziny).

PRZYKŁAD 4

Sposób nie ma znaczenia

Pracownica zatrudniona na 1/2 etatu pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00–12.00. Wybierając dwa dni opieki nad dzieckiem, wykorzysta osiem godzin zwolnienia od pracy, gdyż jej dniówki są zawsze 4-godzinne, a więc będzie to taki sam wymiar nieobecności, jak w przypadku drugiego sposobu jej wykorzystania, czyli godzinowego, gdyż 1/2 x 16 godzin to dokładnie osiem godzin.

PRZYKŁAD 5

Zwolnienie dla personelu medycznego

Pielęgniarka oddziałowa pracuje w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 15.35, a pozostały personel pielęgniarski – w systemie równoważnym na dwie zmiany po 12 godzin (od 8.00 do 20.00 i od 20.00 do 8.00). Pielęgniarce oddziałowej opłaca się wykorzystać opiekę w godzinach, gdyż nawet gdyby wzięła ją jako pełne dwa dni, to zostanie jej jeszcze do wykorzystania 50 minut. Pozostałym pielęgniarkom opłaca się wykorzystać dwa dni opieki, gdyż przełoży się to na nieobecność w wymiarze 24 godzin.

PRZYKŁAD 6

Razem z urlopem rodzicielskim

Pracownik łączy pracę na 1/2 etatu z urlopem rodzicielskim. Pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00–12.00, a na pozostałe godziny pracy (do 16.00) ma udzielony urlop rodzicielski. Zakładając, że w dniu pracy weźmie dwie godziny opieki nad dzieckiem od 10.00 do 12.00, w tej rubryce w ewidencji powinny się znaleźć trzy symbole: 8.00–10.00 praca, 10.00–12.00 opieka nad dzieckiem do lat 14, 12.00–16.00 urlop rodzicielski.

PRZYKŁAD 7

Złożenie wniosku w środku dnia

Pracownica pracuje w godzinach 8.00–16.00 od poniedziałku do piątku. We wtorek o 10.30 dyrektorka przedszkola, do którego uczęszcza jej córka, zadzwoniła do pracownicy z informacją, że dziecko miało wypadek na placu zabaw i wezwano pogotowie ratunkowe. Po tym telefonie pracownica składa wniosek o opiekę nad dzieckiem na pięć godzin – od 11.00 do 16.00. Ze względu na brak jakiejkolwiek regulacji w tym zakresie wydaje się, że pracodawca powinien udzielić takiego zwolnienia od pracy.

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Na ile oszacowano miesięczną wartość nieodpłatnej pracy domowej? Wartość „ukrytej” pracy kobiet była znacznie wyższa niż mężczyzn

Ile wynosi średnia miesięczna wartość nieodpłatnej pracy domowej? Kobiety, zwłaszcza matki małych dzieci, wykonują znacząco więcej nieodpłatnej pracy domowej niż mężczyźni. Różnice te są widoczne we wszystkich obszarach codziennych obowiązków. Ocenia Polski Instytut Ekonomiczny, powołując się na badania GUS.

Nowe zawody w klasyfikacji od 2026 roku. MRPiPS opublikowało projekt rozporządzenia [Projekt z 9 lipca 2025 r.]

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opublikowało projekt nowego rozporządzenia dotyczącego klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Dokument trafił 14 lipca 2025 r. do konsultacji publicznych i opiniowania. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku.

Wyższe wynagrodzenia w budżetówce od 2026 r. Pracodawcy chcą większej podwyżki dla pracowników

Płaca minimalna w 2026 r. wzrośnie o 3%, ale w budżetówce podwyżka powinna być wyższa. Pracodawcy chcą wyższych wynagrodzeń w sferze budżetowej, aby jakość usług publicznych również rosła.

Nie będzie w tym roku niższego dodatku za pracę w nocy niż w lipcu

W lipcu 2025 r. mamy najniższy dodatek za pracę w nocy. Taka sama kwota będzie obowiązywała w październiku. To miesiące z największą liczbą godzin pracy. Ile wynosi dodatek nocny w tym miesiącu?

REKLAMA

Opieka nad małym dzieckiem podczas pracy zdalnej. Co z kontrolą pracodawcy?

Jak pracodawca może skontrolować pracę zdalną pracownika, który w czasie godzin pracy sprawuje bezpośrednią opiekę nad małoletnim dzieckiem (do 4. roku życia), szczególnie gdy dziecko nie ma zapewnionej w tym czasie opieki przez inną osobę (np. nianię, innego członka rodziny, żłobek, przedszkole)?

PPK: od jakiej kwoty nalicza się wpłaty? Czy wczasy pod gruszą, świadczenia urlopowe, nagroda jubileuszowa i zasiłki liczą się do podstawy wymiaru wpłat?

Od jakiej kwoty liczy się wpłaty na PPK? Nie od każdego świadczenia na rzecz uczestnika PPK należy naliczać wpłaty do PPK. To, czy dane świadczenie stanowi podstawę wpłat do PPK, zależy od tego, czy jest ono podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Co z wczasami pod gruszą, świadczeniem urlopowym, nagrodą jubileuszową, zasiłkami i urlopem wychowawczym?

Odmowa renty wdowiej: 7 powodów odmowy renty wdowiej przez ZUS

Otrzymałaś odmowę przyznania renty wdowiej przez ZUS? Sprawdź, jakie są najczęstsze powody niepozwalające na wypłatę nowego świadczenia. Jeśli nie zgadzasz się z rozstrzygnięciem Zakładu, możesz odwołać się do sądu.

Czy jesteśmy gotowi na skrócony tydzień pracy? Jak go sobie wyobrażamy?

Jak sobie wyobrażamy skrócony tydzień pracy? Mniej godzin, ale pięć dni w tygodniu? Więcej godzin i dodatkowy dzień wolny? Ale kiedy, w poniedziałek czy piątek, a może środę? Badacze z Uniwersytetu SWPS przyjrzeli się wyobrażeniom.

REKLAMA

Renta wdowia - kiedy pierwsze wypłaty? Terminy wypłat ZUS w lipcu i sierpniu

Renta wdowia pozwala na łączenie dwóch świadczeń renty rodzinnej po zmarłym małżonku i świadczenia emerytalno-rentowego. Lipiec to termin pierwszych wypłat renty wdowiej. Kiedy dokładnie ZUS wypłaci świadczenie w lipcu i sierpniu 2025 r.?

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego [projekt]

Podwyżek w samorządzie ciąg dalszy. Wielce prawdopodobne, że tak. Bo ma dojść do dostosowania poziomu maksymalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatku funkcyjnego do zmienionej kwoty bazowej, wynikającej z ustawy budżetowej na rok 2025. Zatem z wyrównaniem od 1 lipca 2025 r. mają obowiązywać nowe maksymalne stawki wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego w samorządzie.

REKLAMA