Obowiązki BHP pracodawcy względem niepracowników

• Czy pracodawca ma obowiązki w zakresie BHP względem niepracowników?
• W jakim zakresie należy zapewnić BHP?
• Czy przedsiębiorca musi zapewnić innemu przedsiębiorcy BHP?
• Co z ochroną BHP wobec osób trzecich?
• Jakie obowiązki BHP dla niepracowników i przedsiębiorców współpracujących z pracodawcą?

Czy pracodawca ma obowiązki w zakresie BHP względem niepracowników?

Tak, przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, dalej: KP) wskazuje, że pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 KP:

1) osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,

2) a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

3) Ponadto pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów niebędących jego pracownikami.

Przepisy art. 304 KP i n. używają sformułowania: „pracodawca” ale oczywiście nie chodzi o sytuację, że pomiędzy nim a ww. podmiotami zachodzi stosunek pracy. Nie ma tu relacji pracownik pracodawca. Ustawodawca mógłby w tej sytuacji zastąpić to pojęcie np. pojęciem: podmiot współpracujący, jednak bardziej chodzi tu o zakres przedmiotowy w zakresie BHP, niż o samą wykładnię językową.

W jakim zakresie należy zapewnić BHP?

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, ale jak się okazuje osób, z którymi współpracuje, a z którymi nie ma zawartej umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru, spółdzielczej umowy o pracę, ale np. umowę cywilnoprawną, czy też współpracuje na za zasadzie B2B, czyli przedsiębiorca z przedsiębiorcą. Wobec tych osób musi realizować obowiązek przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;

4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;

5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;

6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Czy przedsiębiorca musi zapewnić innemu przedsiębiorcy BHP?

Obowiązki określone w art. 207 § 2 KP stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne:

1) na innej podstawie niż stosunek pracy (np. umowy cywilnoprawne: umowy dzieło, zlecenie, agencyjne);

2) prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą (np. samozatrudnieni)

Co z ochroną BHP wobec osób trzecich?

W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby niebiorące udziału w procesie pracy, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom. Takie sytuacje mogą mieć miejsce np. w przypadku budowy na wolnym powietrzu, czy w ogólnodostępnych pomieszczeniach.

Jakie obowiązki BHP dla niepracowników i przedsiębiorców współpracujących z pracodawcą?

Takie osoby muszą odpowiednio realizować obowiązki wskazane w art. 211 KP, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem ww. osób. W szczególności są obowiązane:

1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;

2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;

3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;

4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;

5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;

6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;

7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Tak więc ww. obowiązki ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)