Czy pracownik może odwołać urlop?

Odwołanie urlopu wypoczynkowego

Kwestia urlopów wypoczynkowych uregulowana jest w dziale siódmym kodeksu pracy. Określa on w szczególności jego wymiar, zasady oraz terminy udzielania. Do kwestii odwołania urlopu odnosi się bezpośrednio tylko art. 167 KP stanowiący, że Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.

Polecamy: Kodeks pracy 2020 PREMIUM

Powyższe oznacza, że pracodawca jest znacznie ograniczony, jeśli chodzi prawo do odwołania urlopu, a ocena czy takie postępowanie było zasadne, jest dokonywana indywidualnie w każdej sprawie. W orzecznictwie oraz literaturze przedmiotu za uzasadnione przyczyny odwołania pracownika z urlopu wskazuje się m.in. konieczność usunięcia awarii urządzeń, niespodziewana kontrola dotycząca stanowiska pracy danego pracownika, niezapowiedziany przyjazd delegacji zagranicznej, przesunięcie się terminu rozprawy sądowej sprawy, w której pracownik reprezentuje pracodawcę.[1]

Pracownik zobowiązany jest do podporządkowania się decyzji pracodawcy, na mocy art. 100 KP, jednak zasadność przesłanek odwołania, które należy pracownikowi wskazać, może być przedmiotem sporu przez sądem pracy (np. w sprawie o mobbing lub dyskryminację).

Odwołanie urlopu przez pracownika

Żaden przepis nie zawiera natomiast żadnych ograniczeń w zakresie możliwości odwołania urlopu przez samego pracownika. W myśl ogólnych zasad kodeksu pracy urlop jest uprawnieniem pracowniczym o charakterze osobistym, którego nie można się zrzec (art. 152 KP).

Należy jednak wyraźnie rozgraniczyć kwestię zrzeczenia oraz odwołania.

Zrzeczenie się oznacza bowiem, że pracownik całkowicie rezygnuje z przysługującego mu prawa. Stoi to w sprzeczności z podstawowymi zasadami zarówno prawa krajowego, jak i regulacji międzynarodowych. Zgodnie z art. 24 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka każdy człowiek ma prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy. Z kolei art. 2 pkt 3 Europejskiej Karty Społecznej zobowiązuje państwa-strony do zapewnienia osobom świadczącym pracę corocznego, co najmniej 2-tygodniowego płatnego urlopu. Konwencja MOP Nr 132 z 1970 r. dotycząca corocznych, płatnych urlopów (nieratyfikowana przez Polskę) wymaga zapewnienia każdej osobie zatrudnionej płatnego urlopu wynoszącego co najmniej 3 tygodnie robocze.[2]

Odwołanie oznacza natomiast, że pracownik rozpoczął już korzystanie z urlopu, jednak na skutek pewnych okoliczności postanowił o wcześniejszym powrocie do pracy. Jak już wspomniano, KP nie reguluje tej kwestii. Możliwość rezygnacji przewidziana została jedynie w odniesieniu do urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego.

W orzecznictwie wskazuje się natomiast, że przerwanie przez pracownika urlopu jest możliwe, jednak powrót do pracy i wykonywanie obowiązków służbowych musi być każdorazowo zaakceptowane przez pracodawcę.

Nie dochodzi do przerwania urlopu wypoczynkowego na skutek samowolnych działań pracownika, który zamiast wykorzystywać urlop, wykonuje bez polecenia pracodawcy czynności zawodowe (tak: wyrok Sądu Najwyższego- Izba Pracy z dnia 19 stycznia 2017 r., sygn. akt I PK 40/16).

Jednocześnie, jeśli chodzi o pozostałą część urlopu, strony stosunku pracy powinny ustalić późniejszy termin jego wykorzystania.