Urlop macierzyński dla ojca dziecka - poradnik (cz. 1)

URLOPY ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM DLA OJCA DZIECKA – PORADNIK

Przedstawiamy pierwszą część Poradnika "Urlopy związane z rodzicielstwem dla ojca dziecka". W tym artykule zostanie omówiony urlop macierzyński wykorzystywany przez ojca.

Urlop macierzyński dla ojca dziecka

Co do zasady, osobą uprawnioną do urlopu macierzyńskiego jest matka dziecka. Jednak w ograniczonym zakresie i w określonych okolicznościach z urlopu macierzyńskiego może skorzystać także ojciec dziecka lub inny członek najbliższej rodziny. Poniższa analiza dotyczy możliwości skorzystania z tego uprawnienia przez ojca dziecka.

Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy od liczby urodzonych dzieci przy jednym porodzie i wynosi:

1. 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2. 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3. 33 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
4. 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
5. 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać z powyższej puli nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jest to jednak jej uprawnienie, a nie obowiązek.

Pierwsze 14 tygodni urlopu tylko dla matki

Urlop macierzyński rozpoczyna się z mocy prawa z chwilą urodzenia dziecka. Pierwsze 14 tygodni urlopu po porodzie przysługują co do zasady wyłącznie matce dziecka. Kobieta nie może z nich zrezygnować. Jest to więc część urlopu przewidziana nie tylko na opiekę nad dzieckiem, ale także na regenerację sił i zdrowia matki nadwerężonych na skutek wysiłku ciążowego i porodowego.

W przypadku rezygnacji przez kobietę z urlopu po wykorzystaniu jego obligatoryjnej 14-tygodniowej części pozostałą część urlopu macierzyńskiego może już wykorzystać ojciec dziecka.

Kiedy ojciec może wcześniej przejść na urlop macierzyński?

Wyjątki (!!!)

Od powyższej reguły ustawodawca przewidział jednak kilka wyjątków.

1. Matka - pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, już po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu.
2. Pracownica, która przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, może przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w tym szpitalu albo zakładzie leczniczym.

W takich przypadkach również dalsza część urlopu kontynuowana może być przez ojca-dziecka.

Podkreślić należy, iż w każdym powyższym przypadku warunkiem rezygnacji z pozostałej części urlopu (lub jego przerwania) jest jednak nieprzerwana kontynuacja opieki nad dzieckiem. W takiej sytuacji możliwe są następujące warianty uzależnione od statusu pracowniczego ojca:

1. pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko;
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

W drugim z wymienionych przypadków przerwanie działalności zarobkowej oznacza zaprzestanie jakiejkolwiek aktywności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Niekoniecznie musi to jednak oznaczać całkowite formalne zawieszenie działalności gospodarczej.

Tryb rezygnacji i przejęcia pozostałej części urlopu przez ojca dziecka

Pracownica składa pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.

Pobierz wnioski:

• Wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego - wzór
• Rezygnacja z części urlopu macierzyńskiego - wzór wniosku (w przypadku niezdolności matki do samodzielnej egzystencji)

Pozostałą część urlopu macierzyńskiego pracodawca udziela, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko.

Pobierz wniosek:

• Wniosek o udzielenie części urlopu macierzyńskiego ojcu - wzór

Terminy uprzedzenia nie obowiązują przy przerwaniu urlopu na okres leczenia szpitalnego.

Reasumując, skorzystanie z urlopu macierzyńskiego przez ojca uzależnione jest od rezygnacji przez matkę z jego pozostałej części po wykorzystaniu przez nią 14 (8) tygodni. W takim przypadku ojciec dziecka może wykorzystać pozostałą część urlopu macierzyńskiego.

Z drugiej strony, matka nie może samodzielnie zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, jeśli ojciec lub inny członek rodziny nie przejmie opieki nad dzieckiem na pozostałą część urlopu.

Zgon matki, porzucenie dziecka, brak ubezpieczenia

Sytuacje szczególne:

1. Zgon matki dziecka

W przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej - matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej - matki dziecka. W tym przypadku pozostała część urlopu przysługuje w całości.

2. Porzucenie dziecka

W przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczoną - matkę dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu porzucenia dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez:

1) pracownicę, po porodzie, co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego;

2) ubezpieczoną - matkę dziecka, zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie.

Pozostałej części urlopu macierzyńskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika – ojca wychowującego dziecko. Wniosek nie wymaga okresu uprzedzenia. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika – ojca wychowującego dziecko albo pracownika – innego członka najbliższej rodziny.

3. Matki nieobjęte ubezpieczeniem społecznym lub nieposiadające tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem

W przypadku:

1) zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,

2) porzucenia dziecka przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem, o którym mowa w pkt 1, albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,

3) niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę nieobjętą ubezpieczeniem, o którym mowa w pkt 1, albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji

- pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka albo powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W przypadku podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w okresie trwania zatrudnienia matki dziecka, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę dziecka aż do wyczerpania jego wymiaru.

Urlop ojca dziecka jest w tym przypadku uzależniony od zatrudnienia niepracującej na dzień urodzenia dziecka matki, albowiem w okresie kiedy matka nie pracuje, może ona sama sprawować opiekę nad dzieckiem.

Pozostałą część urlopu macierzyńskiego pracodawca udziela, pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko.

Podstawa prawna:     

art. 180, 181, 182 kodeksu pracy

Kolejne części w przygotowaniu:

• Część 2 – Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego
• Część 3 – Urlop ojcowski
• Część 4 – Urlop rodzicielski
• Część 5 – Urlop wychowawczy

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po naszą publikację

Czas pracy 2021. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Tylko teraz

69,00 zł

Przejdź do sklepu