Zasady nabywania prawa do zasiłku chorobowego

Pracownik, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, zachowuje prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (po ukończeniu 50. roku życia – do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego). Oprócz pracowników prawo do wynagrodzenia za okres choroby mają także osoby wykonujące pracę nakładczą oraz osoby odbywające służbę zastępczą. Za okres niezdolności do pracy z tytułu choroby trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w roku kalendarzowym (lub 14 dni), począwszy od 34. dnia tej niezdolności (lub 15. dnia), pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Okres wyczekiwania

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie okresu ubezpieczenia, który jest nazywany okresem wyczekiwania. Okres ten jest zróżnicowany dla ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo i dobrowolnie.

Ubezpieczeni, dla których ubezpieczenie chorobowe ma charakter obowiązkowy, mają prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (np. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przy jej prowadzeniu albo wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia, lub współpracy przy jej wykonywaniu) nabywają prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Do okresu ubezpieczenia, od którego jest uzależnione prawo do zasiłku chorobowego, zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, pod warunkiem jednak, że przerwa w ubezpieczeniu nie przekroczyła 30 dni. Do okresu ubezpieczenia chorobowego wlicza się także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Przykład

Osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności pozarolniczej od 1 kwietnia 2011 r. zgłosiła wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym od tej daty. W dniu 5 maja 2011 r. ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby i zwolnienie zostało wystawione do końca maja. Przed rozpoczęciem działalności pozarolniczej ubezpieczona była zatrudniona przez 3 lata, a zatrudnienie to ustało 1 marca br. Ponieważ przerwa między obecnym a poprzednim ubezpieczeniem nie przekroczyła 30 dni (wynosiła dokładnie 30 dni) i łącznie ubezpieczenie trwało co najmniej 90 dni, ubezpieczonej przysługuje zasiłek chorobowy za okres od 5 do 31 maja br.

Okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie otrzymał zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia, określonego w art. 92 k.p., z powodu nieposiadania wymaganego okresu wyczekiwania, jest traktowany na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego (wynagrodzenia chorobowego) za kolejny okres niezdolności do pracy.

Przykład

Umowa-zlecenie została zawarta na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 r. Odpłatność za wykonywanie umowy-zlecenia została ustalona w kwotowej stawce godzinowej. Zleceniobiorca podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w następujących okresach: od 1 do 28 lutego, od 1 do 30 kwietnia, od 1 lipca do 31 sierpnia oraz od 1 października do 31 grudnia. Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 11 do 17 października, lecz za okres tej niezdolności nie otrzymał zasiłku chorobowego, ponieważ nie posiadał wymaganego 90-dniowego okresu ubezpieczenia (okres od 1 do 30 kwietnia nie został zaliczony do okresu ubezpieczenia chorobowego, gdyż przerwa między nim a następnym okresem ubezpieczenia wynosiła ponad 30 dni). Za okres niezdolności do pracy ubezpieczony nie był zobowiązany do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne w związku z nieotrzymaniem przychodu. Ponownie ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 7 do 29 listopada. Z tytułu tej niezdolności do pracy przysługuje mu zasiłek, ponieważ pozostawał w ubezpieczeniu chorobowym przez okres co najmniej 90 dni (był to okres 99 dni przed powstaniem niezdolności do pracy).

Okres poprzedniej niezdolności do pracy od 11 do 17 października, za który ubezpieczony nie otrzymał zasiłku chorobowego z powodu braku wymaganego okresu ubezpieczenia, jest okresem ubezpieczenia chorobowego i podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do zasiłku za kolejny okres niezdolności do pracy.

Szczególne przypadki

Do okresów ubezpieczenia chorobowego dolicza się także poprzednie okresy ubezpieczenia (mimo że przerwa w ubezpieczeniu jest dłuższa niż 30 dni), jeżeli przerwa między nimi jest spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

W niektórych przypadkach prawo do zasiłku chorobowego przysługuje bez okresu wyczekiwania, a więc od 1. dnia ubezpieczenia chorobowego. Dotyczy to:

• absolwentów szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych; w odniesieniu do absolwentów szkół datą ukończenia szkoły jest data podana w świadectwie, natomiast datą uzyskania dyplomu jest data znajdująca się na dyplomie, a więc data złożenia egzaminu dyplomowego,
• ubezpieczonych, których niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
• ubezpieczonych podlegających obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu, którzy posiadają co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego; zasada ta może być zastosowana w stosunku do pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych albo osób odbywających służbę zastępczą.

Do 10-letniego okresu ubezpieczenia wlicza się okresy podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu niezależnie od długości przerw między poszczególnymi okresami. Do okresu tego zalicza się także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, np. z tytułu wykonywania działalności gospodarczej, wykonywania umowy-zlecenia.

Do okresu tego nie zalicza się okresów urlopu wychowawczego i bezpłatnego, okresów pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego przysługujących po ustaniu tytułu ubezpieczenia, a także okresu pozostawania bezrobotnym.

Bez okresu wyczekiwania zasiłek chorobowy przysługuje również ubezpieczonemu, który sprawował mandat posła lub senatora, jeśli został objęty ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Podstawa prawna:

• art. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).