Przejście zakładu pracy między spółkami tej samej grupy kapitałowej

Pojęcie przejścia zakładu pracy nie zostało zdefiniowane w polskim prawie. Kodeks pracy określa jedynie skutki, jakie przejście zakładu pracy wywołuje w zakresie stosunków pracy przejmowanych pracowników oraz stanowi o obowiązku informacyjnym dotychczasowego i nowego pracodawcy (art. 23¹ k.p.). Jednak w praktyce zasadniczy problem stanowi ustalenie, kiedy dochodzi do przejścia zakładu pracy.

Regulacje unijne

Sięgając do prawa wspólnotowego, ściślej do dyrektywy Rady nr 2001/23/WE w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejścia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (zwanej dalej dyrektywą), przejście zakładu pracy określa się jako sytuację, w której przejmowana jest jednostka gospodarcza zachowująca swoją tożsamość (tzn. zorganizowane połączenie zasobów, którego celem jest prowadzenie działalności niezależnie, czy jest to działalność podstawowa czy pomocnicza, przez nowego pracodawcę) w wyniku pierwszego przeniesienia własności lub łączenia – w wersji ang. as the result of legal transfer or merger. Warto tutaj zaznaczyć, że użycie w oficjalnym polskim tłumaczeniu zwrotu „przeniesienie własności” nie jest zbyt precyzyjne i nie oddaje w pełni istoty przejścia zakładu pracy. Zgodnie ze wspólnotową wykładnią zwrotu legal transfer chodzi tu nie tylko o przejście prawa własności, ale bardziej o przejęcie faktycznego władztwa nad danym zakładem pracy, np. w wyniku zawarcia umowy dzierżawy przedsiębiorstwa.

Przejście zakładu pracy - obowiązki pracodawcy >>

Celowe jest również zwrócenie uwagi na zakres zastosowania dyrektywy. Otóż zgodnie z art. 1 ust. 2 dyrektywę stosuje się w przypadku, gdy przedsiębiorstwo, zakład lub część przedsiębiorstwa lub zakładu, który stanowi przedmiot przejęcia, położony jest na obszarze objętym zakresem terytorialnym obowiązywania Traktatu.

Ta sama grupa kapitałowa

„Tradycyjne” przejście zakładu pracy na innego „obcego” pracodawcę nie budzi już obecnie zbyt wielu kontrowersji. Niemniej jednak pojawia się pytanie, czy wciąż można mówić o omawianym przejściu zakładu, gdy podmioty (zarówno zakład przejmowany, jak i przejmujący) należą do tej samej grupy kapitałowej.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości

Aby bliżej wyjaśnić zagadnienie, można posłużyć się przykładem z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. W sprawie G. C. Allen i inni przeciwko Amalgamated Construction Co. Ltd – zwanej dalej ACC (C-234/98) spółka ACC była spółką zależną AMCO Corporation Plc (zwanej dalej AMCO). Poza ACC spółką zależną AMCO była również spółka AM Mining Services Ltd (zwana dalej AMS). Obie spółki, tj. ACC i AMS, miały to samo kierownictwo, korzystały ze wsparcia administracyjnego spółki AMCO oraz prowadziły działalność w zakresie wydobycia węgla. Każda z tych dwóch spółek zatrudniała własnych pracowników, przy czym warunki zatrudnienia pracowników ACC były korzystniejsze od tych w AMS. Pan Allen i 23 innych górników byli zatrudnieni przez ACC. W związku z powierzeniem przez spółkę ACC spółce AMS wykonania jednego z zamówień, pracownicy ACC zostali zwolnieni, a następnie zatrudnieni przez AMS na nowych, gorszych niż obowiązujące w spółce ACC, warunkach zatrudnienia. W związku z tym, że zmawiający zgłaszał zastrzeżenia co do wykonania zamówienia przez spółkę AMS, spółka ACC, ostatecznie sama podjęła się wykonania zleconych prac. W konsekwencji pan Allen i jego koledzy zostali ponownie zatrudnieni przez spółkę ACC, tym razem na warunkach korzystniejszych niż obowiązujące w spółce AMS, ale gorszych w porównaniu z warunkami, na jakich poprzednio pracowali w spółce ACC. Pracownicy ci twierdzili, że doszło dwukrotnie do przejścia zakładu pracy (raz w momencie powierzenia wykonania prac przez spółkę ACC spółce AMS, drugi raz – wskutek przejęcia wykonania zamówienia przez spółkę ACC), a więc ich warunki zatrudnienia powinny odpowiadać warunkom, jakie obowiązywały w ACC przed zatrudnieniem ich przez spółkę AMS. Spółka ACC prezentowała odmienne stanowisko. Twierdziła, że w wyżej opisanej sytuacji nie doszło do przejścia zakładu pracy, ponieważ niemożliwe jest przejście zakładu pracy między spółkami, które mają tego samego właściciela, wspólne kierownictwo i które w rzeczywistości nie są niezależne w podejmowaniu decyzji.

Trybunał rozstrzygnął sprawę, opierając się na wykładni przepisów dyrektywy Rady 77/187/EWG (zastąpionej przez powołaną powyżej dyrektywę). Otóż zgodnie z art. 2 (a) oraz (b) dyrektywy nr 77/187/EWG (dziś art. 2 ust. 1 (a) oraz (b) dyrektywy 2001/23/WE) przez zbywającego zakład pracy rozumie się każdą osobę fizyczną lub prawną, która w związku z przejęciem zakładu pracy przestaje być w odniesieniu do tego zakładu pracodawcą, a przez przejmującego – osobę fizyczną lub prawną, która z powodu przejścia staje się pracodawcą w odniesieniu do przejmowanego zakładu. W związku z tym regulacja wspólnotowa ma na celu ochronę pracowników w przypadku zmiany podmiotu odpowiedzialnego za prowadzenie działalności wykonywanej przez tych samych pracowników. Spółki ACC i AMS, mimo że były spółkami zależnymi AMCO i ich decyzje były determinowane interesem grupy, formalnie stanowiły dwa odrębne podmioty, które zatrudniały własnych pracowników na różnych warunkach. W związku z tym zarówno spółka ACC, jak i AMS mogła być przejmującym, jak również zbywcą zakładu pracy w rozumieniu powołanych powyżej regulacji.

Kiedy trzeba rozwiązać stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę >>

Jeżeli tak, to rozstrzygnięcie, czy w wyżej opisanej sytuacji miało miejsce przejście zakładu pracy zależy od ustalenia, czy między spółkami należącymi do tej samej grupy kapitałowej doszło do przejęcia jednostki gospodarczej stanowiącej zakład pracy. Jak podkreślił Trybunał, sam fakt, że wykonawca powierza wykonanie pewnych prac podwykonawcy, nie wystarczy do stwierdzenia, że doszło do przejęcia zakładu pracy. Istotna jest analiza wszystkich okoliczności, a w szczególności uwzględnienie rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo, ustalenie, czy z powierzeniem prac podwykonawcy łączyło się przejęcie przez niego urządzeń, budynków, zatrudnienie pracowników wykonawcy. W związku z tym w przedstawionej powyżej sprawie istotna dla ustalenia, czy doszło do przejścia zakładu pracy, jest okoliczność, że wraz z zatrudnieniem pracowników spółka przejmująca mogła korzystać z urządzeń potrzebnych do kontynuowania działalności wykonywanej przez poprzednika. Jeżeli tak, to podmiot przejmujący miał obowiązek stosować wobec przejmowanych pracowników warunki zatrudnienia, jakie obowiązywały w dniu przejścia zakładu pracy u zbywcy.

Podstawa prawna:

• dyrektywa Rady nr 2001/23/WE z 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejścia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (DzUrz UE z 22.03.2001 r., L 82/16).