Praca w upały. Jakie obowiązki ma pracodawca?

Praca podczas upałów

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z 26 września 1997 r. (t.j. Dz.U. 2003 Nr 169, poz. 1650, dalej: rozporządzenie), reguluje obowiązki pracodawcy w zakresie pracy w wysokich i niskich temperaturach.

Przepisy rozporządzenia zostały wydane na podstawie przepisów ustawy z 26 czerwca 974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej: KP), który w art. 207 § 2 wskazuje, że pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, a w szczególności organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Jaka powinna być temperatura w miejscu pracy?

Rozporządzenie dość ogólnie wskazuje, że w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają).

Przyjmuje się, że w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C.

Przepisy nie określają więc maksymalnej temperatury powietrza w pomieszczeniach, w jakiej praca może i powinna być świadczona.

Pomieszczenia powinny być odpowiednio wentylowane, zabezpieczone termicznie przed nadmiernym ciepłem czy wilgocią, chociaż bezpośredni obowiązek zapewnienia klimatyzacji nie spoczywa na pracodawcy.

Gdy praca wykonywana jest w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30°C, należy zapewnić łatwo dostępne pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku pracowników, wyposażone m.in. w stoły oraz krzesła z oparciami.

Kara za łamanie przepisów BHP

Nieprzestrzeganie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy może skończyć się dla pracodawcy nałożeniem kary grzywny od 1000 zł do 30 000 zł, a sprawa może trafić do Inspektora Pracy, np. na skutek skargi pracowników.

W najgorszym wypadku pracodawca (czy upoważnione osoby), mogą podlegać karze pozbawienia wolności do lat 3, jeżeli narażają pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nie dopełniając obowiązków wynikających z BHP.

Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami"

https://sklep.infor.pl/kodeks-pracy-2023-wzory-dokumentow.html?utm_source=infor.pl&utm_medium=link-promocyjny-artykuly&utm_campaign=kodeks-pracy-2023-wzory-dokumentow-id102626

Czy można odmówić wykonywania pracy podczas upałów?

• W razie gdy:
  warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika
• albo gdy wykonywana przez pracownika praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom

pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Pracownik ma więc prawo do nie wykonywania pracy podczas upałów czy też jej odmowy, jeżeli jego stan psychofizyczny, w jego ocenie nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i na dodatek stwarza zagrożenie dla innych osób. 

Skrócenie czasu pracy w upały i dodatkowe przerwy

Pracodawca ma prawo, ale nie obowiązek, wprowadzić dodatkowe przerwy regeneracyjne w pracy podczas panujących upałów czy też zezwolić pracownikom na wcześniejsze opuszczenie miejsca pracy. Pracodawca może też zorganizować pracę w sposób rotacyjny. Powyższe nie może jednak spowodować obniżenia wynagrodzenia pracowników.

Woda, napoje profilaktyczne i posiłki w czasie upałów

Pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym, m.in. :

• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28ºC,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10ºC lub powyżej 25ºC,
• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego powyżej 25ºC,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal u mężczyzn i 1000 kcal u kobiet.

Posiłki należy zapewnić pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu:

• powyżej 1500 kcal u mężczyzn
• powyżej 1000 kcal u kobiet

wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub wynosi powyżej 25°C. Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.

Ile wody przysługuje pracownikowi w czasie upałów?

Napoje czy woda powinny być dostępne stale, w ilości dostatecznej, czyli zaspokajającej potrzeby zatrudnionych, podczas całej zmiany roboczej. Woda powinna też być zapewniona do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych. Co do celów higienicznych woda przypadająca dziennie na każdego pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż: 

• 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych;
• w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków.