Dodatek stażowy 2020 - zasady jego przyznawania i naliczania

Dodatek stażowy jest elementem wynagrodzenia gratyfikującym określony staż pracy. Ten składnik pensji może wynikać z tzw. pragmatyk służbowych (w sferze budżetowej) lub z umów o pracę bądź regulacji wewnątrzzakładowych w przypadku prywatnych pracodawców.

Dodatek stażowy w budżetówce

Dodatek za wysługę lat, zwany stażowym, w sferze budżetowej jest wypłacany na podstawie przepisów szczególnych, regulujących kwestie związane ze stosunkiem pracy pewnych grup zawodowych. Mowa tu m.in. o pracownikach samorządowych, osobach zatrudnionych w służbie cywilnej, w instytucjach kultury czy o nauczycielach.

Polecamy: Kodeks pracy 2021. Praktyczny komentarz z przykładami

Dodatek stażowy w sferze budżetowej

Komu przysługuje dodatek stażowy	Podstawa prawna	Podstawowe reguły
Pracownicy samorządowi	art. 38 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych § 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź	Dodatek za wieloletnią pracę: przysługuje po 5 latach pracy w wysokości wynoszącej 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego; wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku stażowego wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jeżeli pracownik był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia. Jeżeli pracownik pozostawał równocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy, przy obliczaniu okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wieloletnią pracę uwzględnia się korzystniejszy dla pracownika okres zatrudnienia. Warunkiem ustalenia prawa do ww. składnika płacowego jest udokumentowanie odpowiedniego okresu zatrudnienia. Dodatek za staż jest przyznawany za dni, za które należne jest wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które zatrudniony otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź
Pracownicy instytucji kultury	art. 31 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej § 2 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 22 października 2015 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury
Członkowie korpusu służby cywilnej	art. 90 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej § 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 29 stycznia 2016 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej
Nauczyciele zatrudnieni w placówkach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego	art. 33 ust. 1 Karty Nauczyciela § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy	Dodatek za wysługę lat: należny jest w wysokości 1% wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany jest w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku stażowego wlicza się: okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Nauczycielowi pracującemu na mocy umowy o pracę jednocześnie w kilku szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć, do okresów uprawniających do dodatku za staż w każdej ze szkół wlicza się okresy zatrudnienia, o których mowa powyżej. Nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wieloletnią pracę ustala się zasadniczo odrębnie dla każdego stosunku pracy, z wyżej wskazanym zastrzeżeniem. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony. Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.

Dla kogo?

Jak wynika z powyższej tabeli, dodatek stażowy należny pracownikom samorządowym, zatrudnionym w instytucjach kultury oraz członkom korpusu służby cywilnej:

• wypłacany jest za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego oraz zasiłku opiekuńczego,
• nie przysługuje za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego.

Jak liczyć?

Aby ustalić dodatek za staż pomniejszony o trwające przez część miesiąca okresy absencji w pracy, podczas których dodatek nie jest należny, należy:

• Krok 1. Podzielić miesięczną stawkę dodatku stażowego przez 30 (bez względu na to, ile dni ma dany miesiąc kalendarzowy),
• Krok 2. Pomnożyć otrzymaną kwotę przez liczbę dni nieobecności pracownika spowodowanej nieobecnością, za czas której dodatek nie przysługuje,
• Krok 3. Odjąć wyliczony iloczyn od dodatku należnego w pełnej miesięcznej stawce.

Przykład

Pracownica zatrudniona w urzędzie miasta co miesiąc ma przyznawany dodatek stażowy w wysokości 20% płacy zasadniczej (czyli w kwocie 600 zł brutto). W listopadzie 2019 r. przez pierwsze 14 dni przebywała ona na urlopie rodzicielskim, a później do końca miesiąca na urlopie wypoczynkowym. W tym przypadku wyznaczenie stawki listopadowego dodatku za staż pracy powinno wyglądać następująco:

600 zł : 30 = 20 zł;

20 zł x 14 dni urlopu rodzicielskiego = 280 zł;

600 zł - 280 zł = 320 zł (kwota dodatku stażowego za listopad 2019 r.).

Dodatek za staż w prywatnych zakładach pracy

W przypadku pracodawców prywatnych, reguły przyznawania i naliczania dodatku stażowego powinny być określone w umowie o pracę i/lub układzie zbiorowym pracy bądź regulaminie wynagradzania.

Podmiot zatrudniający kształtując warunki płacowe pracowników (w tym przyznając im dodatkowe składniki wynagrodzenia) musi pamiętać m.in. o:

• konieczności równego traktowania i zakazu wszelkiej dyskryminacji, w tym również w sferze wynagrodzeń,
• regule, w myśl której postanowienia aktów wewnątrzzakładowych nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż te wynikające z ustawowych przepisów prawa pracy i przepisów wydanych na ich podstawie.

Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie narusza m.in. stosowanie kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze względu na wiek (art. 18^3b § 2 pkt 4 Kodeksu pracy).

Sąd Najwyższy w wyroku z 15 marca 2016 r. (II PK 17/15) wskazał, że: "(...) dłuższy ogólny staż pracy wpływa co do zasady na uprawnienie i wysokość dodatku stażowego, jeżeli znajduje to oparcie w obowiązujących regulacjach płacowych, i wtedy staż pracy nie narusza zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18 § 2 pkt 4 in fine k.p.). Równocześnie staż pracy może usprawiedliwiać różnicowanie innych niż dodatek stażowy składników wynagrodzenia za pracę pracowników wykonujących tę samą lub jednakową pracę tylko wtedy, gdy praktyka i większe doświadczenie zawodowe zdobyte podczas dłuższego stażu pracy na porównywanym stanowisku pracy obiektywnie usprawiedliwiają wyższe wynagradzanie pracowników z tytułu wyższych kwalifikacji, przydatności, sprawności zawodowej lub jakości świadczonej pracy wynikających z dłuższego stażu zatrudnienia na tym samym stanowisku pracy. (...).".

Jakie okresy uprawniają do dodatku stażowego?

Zasadą jest, że do okresów pracy uwzględnianych przy przyznawaniu prawa do dodatku stażowego wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a także inne okresy (tzw. zaliczalne) kwalifikowane na poczet pracowniczych uprawnień na podstawie odrębnych regulacji. Chodzi tu np. o okres:

• za który przysługuje odszkodowanie w przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia, jeżeli pracownik nie podjął w tym czasie pracy (art. 36¹ § 2 Kodeksu pracy),
• pozostawania bez pracy, za który przyznano odszkodowanie pracownikowi przywróconemu do pracy (art. 51 § 2 Kodeksu pracy),
• prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie (art. 1 ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy).

Poprzednio zakończone okresy zatrudnienia pracowniczego uwzględniamy z wyjątkiem dotyczącym członków korpusu służby cywilnej, którym wykluczamy okresy pracy w:

• partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej),
• organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, czyli np.: w Resorcie Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego.

Ze stażu uprawniającego do dodatku stażowego wyłączamy m.in. działalność gospodarczą czy czas pracy na podstawie umów cywilnoprawnych.

Pracodawcy prywatni, z uwagi na brak obowiązku przestrzegania przepisów wynikających z pragmatyk służbowych, mają większą swobodę niż podmioty ze sfery budżetowej we wskazywaniu okresów, które powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości dodatku stażowego. Mogą oni przykładowo w regulacjach wewnątrzzakładowych postanowić, że do stażu pracy uprawniającego do dodatku za wysługę lat będą wliczali tylko czas zatrudnienia w swoim zakładzie.

Polecamy: Dokumentacja kadrowa

Wyłączenie dodatku stażowego z płacy minimalnej

Od 1 stycznia 2020 r. włączono dodatek stażowy do katalogu składników płacy, które nie są uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika porównywanego z wysokością ustawowego minimum płacowego za pracę.

Z uwagi na różnorodność stosowanego nazewnictwa oraz odmienne zasady przyznawania dodatku stażowego, w celu usunięcia mogących się pojawić wątpliwości interpretacyjnych, ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie definicji "dodatku za staż pracy". Przedmiotowy składnik został określony jako dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 9 § 2, art. 18^3b, art. 36¹, art. 51 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495),

• art. 38 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282),

• § 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 936; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2437),

• art. 31 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1983; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020),

• § 2 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 22 października 2015 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury (Dz.U. z 2015 r. poz. 1798),

• art. 90 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1559; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2020),

• § 4 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 29 stycznia 2016 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 807),

• art. 33 ust. 1 z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 967; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1287),

• § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 416),

• art. 1 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2019 r. poz. 1564),

• § 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927).