Prawo do odszkodowania w razie rozwiązania umowy o pracę w trybie natychmiastowym przez pracownika

Do zakończenia stosunku pracy z pracownikiem doszło w wyniku rozwiązania przez niego umowy o pracę bez wypowiedzenia, a nie na skutek wypowiedzenia dokonanego przez Państwa. Zatem nie ma podstaw do wypłaty odszkodowania za 2 miesiące skróconego okresu wypowiedzenia. Pracownik może jednak domagać się od Państwa przed sądem odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.

UZASADNIENIE

Pracodawca, który wypowiada umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony z przyczyn niedotyczących pracowników, może skrócić okres wypowiedzenia najwyżej do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 36¹ § 1 Kodeksu pracy).

Pracodawca ma zatem obowiązek wypłacić odszkodowanie za podstawowy okres wypowiedzenia, a nie za skrócony. Wysokość tego odszkodowania należy ustalać na zasadach obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (§ 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy...), nie stosując przy tym współczynnika ekwiwalentowego.

WAŻNE!

Przy ustalaniu wysokości odszkodowania przysługującego pracownikowi za skrócony okres wypowiedzenia nie stosujemy współczynnika ekwiwalentowego.

Natomiast w przedstawionej sytuacji umowa o pracę rozwiąże się nie w wyniku wypowiedzenia przez pracodawcę, lecz w trybie bez wypowiedzenia z winy pracodawcy na podstawie art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy i taką podstawę ustania stosunku pracy powinni Państwo podać w świadectwie pracy. W tych okolicznościach nie będą Państwo zobowiązani do wypłaty odszkodowania za pozostałą część okresu wypowiedzenia, tj. za 2 miesiące.

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków musi być poprzedzone winą umyślną lub co najmniej rażącym niedbalstwem pracodawcy. Dodatkowo takie zachowanie zatrudniającego powinno naruszać istotne interesy pracownika. W wyroku z 4 kwietnia 2000 r. (I PKN 516/99, OSNP 2001/16/516) Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca, który świadomie nie wypłaca w terminie wynagrodzeń w pełnej wysokości, narusza w sposób umyślny swój podstawowy obowiązek, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.

Należy przy tym mieć na uwadze, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika jest skuteczne bez względu na to, czy wskazane przez niego przyczyny rzeczywiście występują. Natomiast odszkodowanie z tego tytułu przysługuje pracownikowi tylko w sytuacji uzasadnionego rozwiązania przez niego umowy o pracę. Oznacza to, że jeżeli pracodawca wykaże przed sądem, że nie było podstaw do zakończenia stosunku pracy w trybie natychmiastowym z winy zakładu pracy, to pracownik nie będzie miał prawa do odszkodowania. W takim przypadku pracodawca nie może żądać przywrócenia pracownika do pracy, ale może przed sądem wystąpić o odszkodowanie od pracownika. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 29 kwietnia 2005 r. (III PK 2/05, OSNP 2005/ 23/372), nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1¹ usprawiedliwia żądanie od pracownika odszkodowania (art. 61¹ Kodeksu pracy) niezależnie od tego, czy pracodawca poniósł szkodę.

WAŻNE!

Jeżeli pracodawca wykaże przed sądem, że nie było podstaw do zakończenia stosunku pracy w trybie natychmiastowym z winy zakładu pracy, to pracownik nie będzie miał prawa do odszkodowania.

PRZYKŁAD

Pracownik działu technicznego rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia w związku z tym, że jego przełożony – dyrektor ds. technicznych – odmówił mu skierowania na roczny kurs języka niemieckiego. Dyrektor uzasadnił dwoją decyzję tym, że znajomość tego języka nie jest niezbędna przy wykonywaniu pracy przez tego pracownika. Po ustaniu stosunku pracy okazało się, że pracownik wyjechał do pracy w Niemczech. Przełożony wykazał, że nie doszło do naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika, który rozstał się w sposób natychmiastowy z pracodawcą w celu wyjazdu do pracy za granicę. Wobec tego wystąpił z pozwem do sądu pracy o odszkodowanie od pracownika na podstawie art. 61¹ Kodeksu pracy i wygrał proces.

Trzeba przy tym pamiętać, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy nie może nastąpić po upływie miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy (art. 55 § 2 Kodeksu pracy).

PRZYKŁAD

Zarząd spółki 4 października 2010 r. wypowiedział pracownikowi umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony. Jednocześnie pisemnie poinformował pracownika, że skraca 3-miesięczny okres wypowiedzenia do 1 miesiąca. W czasie miesięcznego okresu wypowiedzenia pracownik podczas pracy pił alkohol. Z tego powodu zarząd spółki zwolnił pracownika dyscyplinarnie i skutecznie obronił swoją decyzję w sądzie pracy. Wobec tego złożone wcześniej przez pracodawcę wypowiedzenie nie będzie miało już żadnych skutków prawnych.

Podstawa prawna:

• • art. 36¹ § 1, art. 55 § 1¹, § 2, art. 61¹ Kodeksu pracy,
• • § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.).

Orzecznictwo uzupełniające:

• Z reguły pracodawcy nie można przypisać ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy), jeżeli nie wypłaca określonego składnika wynagrodzenia za pracę, którego przysługiwanie jest sporne, a pracodawca uważa w oparciu o usprawiedliwione argumenty roszczenie pracownika za nieuzasadnione. (Wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 2008 r., II PK 185/07, OSNP 2009/13-14/170)

Więcej na ten temat przeczytasz w naszej publikacji

Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2021

Tylko teraz

59,00 zł

Przejdź do sklepu