Prawo do zasiłku macierzyńskiego po rozwiązaniu umowy o pracę z pracownicą w ciąży z powodu likwidacji pracodawcy

PROBLEM

Zatrudniamy 8 pracowników, w tym 1 kobietę we wczesnej ciąży, oraz 4 zleceniobiorców. Prowadzona przez nas działalność zostanie niebawem zlikwidowana. Pracownica w ciąży ma wątpliwości, czy po rozwiązaniu umowy o pracę nabędzie prawo do zasiłku chorobowego, a następnie do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

RADA

Jeżeli z powodu likwidacji zakładu pracy zostanie rozwiązany z pracownicą w ciąży stosunek pracy i w okresie po rozwiązaniu umowy o pracę nie zostanie jej zapewnione inne zatrudnienie, do dnia porodu pracownicy przysługuje zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Prawo do zasiłku macierzyńskiego pracownica nabędzie również za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Szczegóły w uzasadnieniu.

Polecamy: Prawo pracy i ZUS 2020 - pakiet PREMIUM

UZASADNIENIE

Uchylenie ochrony zatrudnienia. Ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę z kobietą w ciąży zostaje wyłączona w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy. W takiej sytuacji pracodawca ma prawo wypowiedzieć jej umowę o pracę. Termin rozwiązania tej umowy pracodawca ma obowiązek uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową, jeżeli taka działa u pracodawcy. W przeciwnym wypadku (brak reprezentacji związkowej lub brak organizacji związkowej w zakładzie pracy) decyzję w zakresie terminu rozwiązania umowy podejmuje samodzielnie pracodawca.

Świadczenia zasiłkowe w razie niezapewnienia innego zatrudnienia. W razie niemożności zapewnienia pracownicy w okresie ciąży innego zatrudnienia przysługują jej świadczenia określone w odrębnych przepisach (art. 177 § 4 Kodeksu pracy). Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2011 r. (II UK 374/10) taką odrębną regulacją w rozumieniu wskazanego art. 177 § 4 Kodeksu pracy jest art. 30 ustawy zasiłkowej, a świadczeniem określony w nim zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje pracownicy do dnia porodu (art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej). Jednocześnie w ww. wyroku SN uznał, że:

SN

(...) przez "zapewnienie innego zatrudnienia" w rozumieniu art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej należy rozumieć przedstawienie pracownicy w okresie ciąży realnej propozycji nawiązania stosunku pracy na stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym, niestanowiącego zagrożenia dla stanu ciąży i uwzględniającego jej sytuację osobistą oraz rodzinną. (…) ustawa zasiłkowa nie wskazuje, kto (jaki podmiot) ma zapewnić takie zatrudnienie pracownicy zwalnianej z pracy w okresie ciąży z powodu likwidacji pracodawcy, ani nie precyzuje, jakim cechom powinno takie zatrudnienie odpowiadać. (…) obowiązek zapewnienia innego zatrudnienia nie polega na wskazaniu przez pracodawcę jakiegokolwiek dowolnego zatrudnienia, lecz proponowane zatrudnienie powinno odpowiadać kwalifikacjom zawodowym pracownicy, nie może stanowić zagrożenia dla stanu ciąży i musi uwzględniać sytuację osobistą i rodzinną pracownicy. Niespełnienie tych warunków uprawnia pracownicę do odmowy przyjęcia proponowanego zatrudnienia, bez utraty prawa do zasiłku przewidzianego w art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej.

Pracownica w ciąży, z którą rozwiązano stosunek pracy z powodu likwidacji pracodawcy, nabędzie zatem po tym okresie i do dnia poprzedzającego poród prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego zarówno w sytuacji, gdy nie zapewniono jej innej pracy, jak i wówczas, gdy pracodawca nie podjął żadnych działań w tym zakresie. Natomiast w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości pracodawcy, od dnia porodu takiej pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński przez okres ustalony jako urlop macierzyński, a następnie urlop rodzicielski. Potwierdził to Rzecznik ZUS w odpowiedzi z 31 stycznia 2020 r. na pytanie redakcji MPPiU:

Stanowisko ZUS w zakresie prawa do świadczeń zasiłkowych przysługujących pracownicy w ciąży w razie upadłości lub likwidacji pracodawcy

Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, z późn. zm.), zwanej dalej "k.p.", przewidują szczególną ochronę pracownic, które są w ciąży. Z pracownicą będącą w ciąży umowa o pracę nie może zostać rozwiązana, z wyjątkiem sytuacji określonych przepisami k.p. Tymi wyjątkowymi sytuacjami są upadłość lub likwidacja pracodawcy (art. 177 § 4 k.p.). Przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2019 r. poz. 645, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą zasiłkową", gwarantują w takim przypadku prawo do świadczeń. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej zasiłek macierzyński przysługuje w razie urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje wówczas za okres ustalony przepisami k.p. jako okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Ponadto pracownicy, z którą rozwiązano stosunek pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy w okresie ciąży i której nie zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Prawo do zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego oraz jego wysokość będzie ustalał ZUS na podstawie dokumentacji złożonej przez płatnika składek i ubezpieczoną pracownicę.

Dokumenty niezbędne do przyznania i wypłaty świadczeń z tytułu macierzyństwa w przypadku likwidacji lub upadłości pracodawcy

Zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego przysługującego w razie rozwiązania z pracownicą stosunku pracy w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy	Zasiłek macierzyński za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży, z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy
zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku stwierdzające stan ciąży w okresie zatrudnienia złożone w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS
świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy
oświadczenie ubezpieczonej, że nie zapewniono jej innego zatrudnienia złożone w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS	odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez płatnika składek albo przez ZUS
zaświadczenie płatnika składek (ZUS Z-3)

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 177 § 1, § 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• art. 30 ust. 1, ust. 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 645; ost.zm. Dz.U z 2020 r. poz. 568

• § 2 ust. 1 pkt 1, § 11, § 13 i załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 87