Wiek przedemerytalny a ochrona przed zwolnieniem

Ustawodawca objął szczególną ochroną przed zwolnieniem pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia im uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Wprowadzona regulacja ma na celu przede wszystkim ochronę pracowników przed utratą pracy, którzy z jednej strony ze względu na zaawansowany wiek tracą przydatność dla pracodawcy, np. z powodu obniżonej zdolności psychofizycznej i tym samym są narażeni na zwolnienie, a z drugiej strony w przypadku zwolnienia będą mieli trudności ze znalezieniem zatrudnienia.

Zadaj pytanie: Forum Kadry

Wiek przedemerytalny jest to okres 4 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego, który pozwala uprawnionemu przejść na emeryturę. Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z dnia 6.12.2012 r., III APa 28/12, LEX nr 1239913) wyjaśnił, iż za wiek emerytalny w rozumieniu art. 39 k.p. uważa się tzw. powszechny wiek emerytalny oraz wiek uprawniający do przejścia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym, który dla określonych kategorii pracowników jest normalnym ustawowym wiekiem emerytalnym (górnicy, pracownicy kolejowi, pracownicy zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze). Tak więc ochroną przed wypowiedzeniem objęty jest pracownik, który z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego odpowiedniego dla swojego rodzaju zatrudnienia będzie miał na mocy obowiązujących przepisów możliwość uzyskania prawa do emerytury.

Do końca 2012 r. wiek emerytalny wynosił 60 lat dla kobiet i 64 lat dla mężczyzn. Ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 637), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., wydłużyła wiek emerytalny do 67 lata dla kobiet i mężczyzn. Co ważne wydłużenie jest wprowadzane stopniowo, każdy kolejny kwartał powoduje wzrost wieku emerytalnego o miesiąc.

Konsekwencją wydłużenia wieku emerytalnego jest automatyczne przesunięcie granicy od której należy liczyć wiek przedemerytalny. Tak więc oczywistym następstwem wprowadzonych zmian jest przesuwanie się okresu ochronnego, obejmującego 4 lata wstecz od rosnącego co kwartał wieku emerytalnego aż do osiągnięcia 67 lat.

Zobacz serwis: Świadczenia przedemerytalne

Artykuł 39 k.p. wyraźnie stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi w wieku przedemerytalnym. Oznacza to, że ochrona przed wypowiedzeniem dotyczy tylko wypowiedzenia, a nie rozwiązania łączącego strony stosunku pracy. Jeśli więc pracodawca złoży pracownikowi wypowiedzenie przed 4 laty od osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego, i termin wypowiedzenia, czyli rozwiązania umowy, będzie przypadał w okresie ochronnym, wówczas nie dochodzi do naruszenia art. 39 k.p. Takie stanowisko potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7.04.1999 r. (I PKN 643/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 418), w którym przyjął, że zakaz wypowiedzenia umowy o pracę z art. 39 nie obowiązuje przed osiągnięciem wieku przedemerytalnego, chociażby wiek ten pracownik przekroczył w okresie wypowiedzenia.

Zobacz serwis: Emerytury i renty

Ochrona przed zwolnieniem w wieku przedemerytalnym, choć ma charakter bezwzględny, ustaje w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także w przypadku uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18.01.2012 r. (II PK 149/11, LEX nr 1101743) podał, że ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę wynikająca z art. 39 k.p. jest wyłączona w stosunku do osoby całkowicie niezdolnej do pracy, której prawo do renty z tego tytułu zostało ustalone decyzją organu rentowego (art. 40 k.p.).