Unijne przepisy dotyczące ochrony sygnalistów

Dnia 23 kwietnia Komisja Europejska wystąpiła z nowym, ciekawym projektem zmian legislacyjnych. Przepisy, zawarte w projekcie Dyrektywy Komisji Europejskiej w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa unijnego, mają na celu zapewnienia odpowiedni standard ochrony dla tzw. sygnalistów.

Inicjatywa prawodawcza Unii w tym zakresie, spowodowana jest niedawnymi skandalami takimi jak Panama Papers, Cambridge Anlalityca oraz LuxLeaks. Wszystkie powyższe działania sprzeczne z prawem, zostały wykryte dzięki osobom z wewnątrz, często pracownikom, którzy postanowili powiadomić o nieprawidłowościach w ich miejscach pracy, opinię publiczną.

Z uwagi na fakt, iż większość nieprawidłowości została wykryta właśnie dzięki osobom pracującym w danych przedsiębiorstwach, unijny prawodawca postanowił otoczyć ich szczególną ochroną. Bez wątpienia zmiany w prawie, mają skłonić do informowania o działaniach niezgodnych z prawem w jego miejscu pracy. Osoba taka nie będzie musiała obawiać się negatywnych konsekwencji od pracodawcy. Oczywistym jest, iż często pracownicy z obawy przed represjami pracodawcy, nie decydują się na podjęcie takiego ryzyka i milcząco akceptują działania sprzeczne z prawem.

Polecamy: RODO dla kadrowych i HR. Wzory dokumentów z objaśnieniami

W preambule projektu dyrektywy jako ratio legis unormowań wskazuje się także konieczność uszczelnienia prawa konkurencji w Unii Europejskiej, wskazując, że procedura tzw. leniency, funkcjonująca już od kliku lat, jest niewystarczająca.

Zgłoszenie jakich naruszeń wiązać będzie się z ochroną sygnalisty?

Artykuł pierwszy dyrektywy, wskazuje, że sygnalista uzyska ochronę na podstawie przepisów dyrektywy, w przypadku, gdy naruszenia dotyczyć będą: zamówień publicznych, usług finansowych, prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, bezpieczeństwa produktów, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, bezpieczeństwa nuklearnego, bezpieczeństwa żywności, ochrony prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych.

W świetle dyrektywy, zgłoszeniu podlegać będą takie zachowania, które stanowią naruszenia prawa unijnego, a także takie działania, które naruszają  regulacje prawne tylko w sposób pośredni.

Kim jest sygnalista?

Projekt dyrektywy wskazuje, iż jest to osoba zgłaszająca zauważone w swym miejscu pracy zachowania, które mogą naruszać interes publiczny np. szkodzić środowisku, zdrowiu publicznemu, prawom konsumenta oraz finansów publicznych UE. W projekcie wyszczególniono, że ochronę będzie mógł uzyskać pracownik, osoba podejmująca współpracę na zasadach samozatrudnienia, udziałowcy oraz osoby wchodzące w skład zarządu spółki, jakiekolwiek osoby pracujące pod nadzorem i kierunkiem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy. Co szczególnie „niebezpieczne” dla pracodawcy, z ochrony przewidzianej dla sygnalistów skorzystać będą mogli także wolontariusze i nie otrzymujący wynagrodzenia stażyści, a nawet osoby uczestniczące w procesie rekrutacji lub negocjacjach przed zawarciem umowy z pracodawcą.