Drzemka w pracy. Jakie konsekwencje w 2025 r.?

• Czy drzemka w trakcie pracy jest dopuszczalna?
• Drzemka a praca zdalna
• Co grozi za spanie w miejscu pracy?
• Czy można zwolnić pracownika za spanie w pracy?
• Sen kierowcy i wypadek

Jednym z podstawowych obowiązków pracowników jest sumienne i staranne wykonywanie pracy oraz przestrzeganie zasad porządkowych w miejscu pracy. Jednak czy krótka - kilkuminutowa - "niewinna" drzemka może zaszkodzić pracownikowi? Czy wręcz pracodawca powinien dbać o zdrowie i życie pracowników, i tak jak w Japonii tworzyć wręcz specjalne przestrzenie do drzemek w pracy? A może pracodawca może wyciągnąć jakieś konsekwencje prawne w stosunku do pracownika, który utnie sobie przysłowiowego komara? Odpowiedź nie będzie jednoznaczna, bo wszystko zależy od polityki pracodawcy i obowiązujących w zakładzie pracy zwyczajów. Niebagatelne znaczenie ma też rodzaj wykonywanej pracy. Jeżeli pracownik musi być w ciągłej gotowości, gdy np. nadzoruje proces produkcji, gdy kontroluje jakość, gdy obsługuje sprzęt - nawet minutowa drzemka i brak nadzoru na procesem pracy mogłaby spowodować poważne problemy. Podobnie np. gdy pracownik ochrony zdrzemnąłby się kilkanaście minut, a w tym czasie teren, który ochrania, byłby okradziony. Może też zasnąć za kierownicą kurier, kierowca tira, czy kierowca MPK, także maszynista pociągu. Możliwości i przykładów jest wiele. Tak jak wiele jest ewentualnych konsekwencji snu w miejscu pracy.

Inspiracją do napisania tego artykułu było samo życie... chodzi o Panią z budki, która w najlepsze drzemała, zamiast otworzyć szlaban pracownikowi do wjazdu na teren zakładu pracy. Obudził ją dopiero klakson samochodu. Sytuacja zabawna i nie wywołująca przecież żadnych roszczeń, ale dająca do myślenia. Niewątpliwie jako społeczeństwo jesteśmy zapracowani, zmęczeni, przytłoczeni problemami i otaczającą nas wokół sytuacją polityczno-gospodarczą. Są nawet pomysły, aby osoby w wieku 55+ pracowały krócej i miały więcej urlopu.

Czy drzemka w trakcie pracy jest dopuszczalna?

Generalnie drzemka w trackie pracy nie jest dopuszczalna, ponieważ pracownik w czasie pracy jest dyspozycji pracodawcy oraz musi być w stałej gotowości do świadczenia pracy, czy też musi ją po prostu cały czas świadczyć. Oczywiście pracownik ma prawo do 15 minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy czy nawet godzinnej (nie wliczanej do czasu pracy) i może wtedy wykorzystać ten czas na regenerację i odpoczynek, np. drzemkę.

Niezasadne jest stawienie się do pracy bez obiektywnej zdolności do jej starannego i sumiennego wykonywania. Dla pracodawcy ważne jest dysponowanie osobą pracownika. Dlatego sen na stanowisku pracy, niekiedy określany przez pracowników eufemistycznie "chwilowym zasłabnięciem", może być niezależnie od swej przyczyny kwalifikowany jako naruszenie pracowniczego obowiązku wykonywania pracy (art. 22 § 1 w związku z art. 100 § 1 KP) i traktowany przez pracodawcę jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie stosunku pracy (art. 45 § 1 KP).

Drzemka a praca zdalna

Tak wielu z nas pracuje zdalnej. Wydaje się, że ta forma pracy jest sprzymierzeńcem do wielu naruszeń. Słyszy się przecież o picu alkoholu w trackie pracy zdalnej, o opiece nad dziećmi, o gotowaniu, praniu, sprzątaniu w domu, a spacerach z psem, a w końcu o drzemce czy wręcz spaniu w trakcie pracy. Są to rzeczywiste sytuacje opowiadane, w szczególności, przez pracowników korporacji. Im większa elastyczność pracy, tym łatwiej o pewne naruszenia. Rzadkością jest, że pracodawcy kontrolują swoich pracowników podczas pracy zdalnej.

Co grozi za spanie w miejscu pracy?

Za spanie w miejscu pracy grozi między innymi:

• ustnie upomnienie ze strony przełożonego czy pracodawcy;
• pisemna kara upomnienia;
• pisemna kara nagany;
• kara finansowa;
• utrata reputacji wśród innych współpracowników, kierownictwa czy bezpośrednio pracodawcy;
• nie przyznanie nagrody czy premii, ze względu na niską ocenę wydajności pracy pracownika;
• wszczęcie planu naprawczego w stosunku do pracownika (tzw. performance improvement plan);
• utrata zaufania do pracownika. W takiej sytuacji pracodawca może stracić zaufanie do pracownika, co może negatywnie wpłynąć na pozycję pracownika w strukturze zakładu pracy i np. przydzielanie odpowiedzialnych zadań;
• szkoda, którą można wyrządzić pracodawcy czy innym współpracownikom lub osobom trzecim;
• odpowiedzialność materialna za ww. szkodę, a to oznacza nawet w przypadku umyślności działania (celowych drzemek) nieograniczoną finansową odpowiedzialność finansową pracownika - np. gdy zepsuje się maszyna na której pracował, lub którą nadzorował, czy też, gdy dojdzie do kradzieży na terenie zakładu pracy. W przypadku nieumyślnego działania (drzemki np. z przemęczenia, gdy pracownik tego nie chciał) odpowiedzialność może być złagodzona do 3-miesięcznego wynagrodzenia.
• rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem;
• rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem wypowiedzenia;
• rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Czy można zwolnić pracownika za spanie w pracy?

Tak, za spanie w pracy można zwolnić pracownika. Nawet przed samym Sądem Najwyższym toczyły się takie sprawy. Przykładowo warto znać wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 421/98, SN wskazał, że: zaśnięcie pracownika w czasie pracy jest naruszeniem pracowniczego obowiązku jej wykonywania (art. 22 § 1 w związku z art. 100 § 1 KP) i może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę. W tej sprawie pracownik powoływał się na swój zły stan zdrowia. Sąd jasno wskazał: powód nie może powoływać się na sprzeczność dokonanego wypowiedzenia z zasadami współżycia społecznego, skoro sam naruszał je swoim postępowaniem. Bezzasadnie twierdzi też powód, że zaśnięcie na stanowisku pracy było spowodowane złym stanem zdrowia. Pracownik obowiązany jest bowiem stawić się do pracy w stanie umożliwiającym jej podjęcie i wykonywanie, a tymczasem powód odmówił przyjęcia zwolnienia lekarskiego. Co prawda powód tłumaczył to obawą o rozwiązanie stosunku pracy, ale nie wykazał, iżby poniósł ze strony pracodawcy jakieś ujemne konsekwencje z powodu wcześniejszych niezdolności do pracy, czy też wykorzystywania w tym celu urlopu wypoczynkowego.

Sen kierowcy i wypadek

W jednej ze spraw, która toczyła się w polskim sądzie było to, że bezpośrednią przyczyną wypadku było zaśniecie pracownika za kierownicą. W wyroku z 24 listopada 1998 r. (I PKN 456/98), SN stwierdził, że naruszenie przez pracownika jego obowiązków z winy nieumyślnej z reguły nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 KP (OSNP 2000/1/25, Prok.i Pr.-wkł. (...), M.Prawn. 2000/2/111), przy czym w uzasadnieniu wskazał, że spowodowanie przez pracownika w czasie wykonywania pracy wypadku samochodowego, choćby z winy nieumyślnej, stanowi naruszenie obowiązków pracowniczych. Podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika mogą być tylko takie jego zachowania, które mogą być zakwalifikowane jako działania z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Sąd Najwyższy dodał, że jest oczywiste, że każda praca wiąże się z ryzykiem nieumyślnego popełnienia błędu. W szczególności dotyczy to uczestnictwa w ruchu drogowym. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest istotną dolegliwością dla niego i z tego względu prawo pracy dopuszcza to tylko w wyjątkowych przypadkach, strona pozwana mogłaby w tej sytuacji rozwiązać z powodem umowę o pracę za wypowiedzeniem. Tę czynność może bowiem uzasadniać także nieumyślne naruszenie obowiązków pracowniczych.

Trzeba jednak pamiętać o rzeczy najważniejsze dla prawnika i dla sądu, Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie i zależy od specyfiki danej sytuacji oraz przepisów obowiązujących w miejscu pracy.