Jak ustalać wymiar czasu pracy w 2020 r.

Wymiar czasu pracy to liczba godzin, którą pracodawca, z jednej strony, powinien, a z drugiej strony - może zaplanować pracownikowi do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym.

Wymiar czasu pracy nie zależy od systemu czasu pracy lub rozkładu czasu pracy, w jakim pracownik wykonuje swoje obowiązki. Bez względu na system czasu pracy oraz na dni i godziny, w jakich pracownik wykonuje pracę - każdy ma taki sam wymiar w okresie rozliczeniowym. Prawidłowe rozplanowanie czasu pracy - zarówno w ramach stałego rozkładu, jak i zmiennych harmonogramów czasu pracy - zawsze powinno się zaczynać od prawidłowego ustalenia wymiaru.

Bez względu na system i rozkład czasu pracy wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym jest taki sam dla każdego pracownika.

Wymiar czasu pracy

Wymiar czasu pracy, bez względu na to, w jakim systemie czasu pracy pracownik jest zatrudniony oraz w jakich dniach tygodnia pracuje, ustalamy zawsze w taki sam sposób:

● Krok 1. Mnożymy 40 godzin przez pełne tygodnie pracy (pełne tygodnie pracy to 7 kolejnych dni, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego),

● Krok 2. Dodajemy iloczyn 8 godzin i dni "wystających" poza pełne tygodnie pracy przypadających od poniedziałku do piątku,

● Krok 3. Odejmujemy iloczyn 8 godzin i świąt przypadających od poniedziałku do soboty (jedynie święta przypadające w niedzielę nie obniżają wymiaru czasu pracy).

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w styczniu 2020 r. dla pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy (tygodnie pracy przypadają od 1 do 7, od 8 do 14, od 15 do 21 oraz od 22 do 28 stycznia) = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29-31 stycznia) = 184 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

184 godziny - 8 godzin × 2 dni świąt przypadających od poniedziałku do soboty (1 stycznia - Nowy Rok i 6 stycznia - Święto Trzech Króli) = 168 godzin.

Wymiar czasu pracy w styczniu 2020 r. wyniesie 168 godzin.

Planując pracę w miesięcznym okresie rozliczeniowym, należy pamiętać, że nie wolno zaplanować jej więcej, niż to wynika z wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym miesiącu, oraz żeby nie planować jej mniej niż wynosi obowiązujący pracownika wymiar. Zaplanowanie wymiaru czasu pracy poniżej etatu jest co do zasady dopuszczalne, jednakże pracodawca, mimo niedopracowania przez pracownika czasu pracy, będzie musiał zapłacić mu wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar.

Pracodawca nie może planować pracownikowi godzin nadliczbowych.

W lutym 2020 r. wymiar czasu pracy wynosi 160 godzin. Pracodawca nie może zaplanować pracownikowi zatrudnionemu w miesięcznym okresie rozliczeniowym więcej godzin do przepracowania niż 160 (byłyby to bowiem nadgodziny, zaś planowanie nadgodzin jest niedopuszczalne), a jeśli zaplanuje ich mniej, będzie i tak musiał zapłacić pracownikowi wynagrodzenie za 160 godzin.

Obliczając wymiar czasu pracy należy pamiętać, że ustala się go zawsze dla pełnego okresu rozliczeniowego, nie zaś dla poszczególnych miesięcy.

Wymiar czasu pracy dla okresu rozliczeniowego dłuższego niż 1 miesiąc ustala się dla całego okresu, a nie dla poszczególnych miesięcy.

Przykład

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od stycznia do marca 2020 r. obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 13 tygodni pracy (tygodnie pracy przypadają od 1 do 7, od 8 do 14, od 15 do 21, od 22 do 28 stycznia, od 29 stycznia do 4 lutego, od 5 do 11, od 12 do 18, od 19 do 25 lutego, od 26 lutego do 3 marca, od 4 do 10, od 11 do 17, od 18 do 24, od 25 do 31 marca) = 520 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

520 godzin + 8 godzin × 0 dni wystających przypadających od poniedziałku do piątku (w tym okresie rozliczeniowym brak jest dni wystających - żadne dni nie przypadają bowiem poza ostatni pełny tydzień pracy) = 520 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

520 godzin - 8 godzin × 2 święta przypadające od poniedziałku do soboty (1 i 6 stycznia) = 504 godziny.

Wymiar czasu pracy w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od stycznia do marca 2020 r. wynosi 504 godziny.

Ustalając wymiar czasu pracy dla dłuższego niż miesięczny okresu rozliczeniowego, należy pamiętać, że obowiązuje on w całym okresie, nie zaś w poszczególnych jego miesiącach. Oznacza to, że planując pracę, można ją zaplanować co do zasady na dowolną liczbę godzin w miesiącach kalendarzowych (nie naruszając jednak pozostałych przepisów o czasie pracy, np. o dobowych odpoczynkach, obowiązujących dobowych normach czasu pracy itp.), byleby nie przekroczyć wymiaru czasu pracy obwiązującego w okresie rozliczeniowym.

Przykład

Pracodawca zatrudniający pracowników w równoważnym systemie czasu pracy dopuszczającym pracę do 12 godzin na dobę, w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym, w związku z przewidywanym dużym zamówieniem ma zamiar na początku 2020 r. zaplanować pracownikom następującą liczbę godzin do przepracowania:

● w styczniu - 204 godziny,

● w lutym - 204 godziny,

● w marcu - 96 godzin.

Takie zaplanowanie pracy jest prawnie dopuszczalne. Wymiar czasu pracy obowiązuje bowiem w okresie rozliczeniowym i nie ogranicza liczby godzin możliwych do przepracowania w poszczególnych jego miesiącach. Jeśli zatem w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od stycznia do marca 2020 r. wymiar czasu pracy wynosi 504 godziny, to oznacza, że pracodawca może go rozłożyć na pracę we wskazany powyżej sposób, byleby łączna liczba zaplanowanych na te miesiące godzin pracy nie przekroczyła obowiązującego w tym okresie wymiaru, czyli 504 godzin.

Polecamy: Pracownicze plany kapitałowe. Nowe obowiązki pracodawców i płatników

Wymiar czasu pracy pracowników niepełnoetatowych

Wymiar czasu pracy pracowników niepełnoetatowych ustalamy identycznie jak tych, którzy pracują w pełnym wymiarze czasu pracy, z tym jednak zastrzeżeniem, że ostatecznie mnożymy go przez wielkość etatu, która jest zastrzeżona w ich umowach o pracę.

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w październiku 2020 r. dla pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin x 4 tygodnie pracy (tygodnie pracy przypadają od 1 do 7, od 8 do 14, od 15 do 21 oraz od 22 do 28 października) = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 2 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29 i 30 października, 31 października to sobota, więc jako dzień nieprzypadający od poniedziałku do piątku nie jest uwzględniany) = 176 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

176 godzin - 8 godzin x 0 świąt przypadających od poniedziałku do soboty (w październiku brak jest świąt) = 176 godzin

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

176 godzin x 1/2 etatu = 88 godzin.

Wymiar czasu pracy dla pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu w październiku 2020 r. wyniesie 88 godzin.

W tym przypadku, również należy pamiętać, że wymiar ustalany jest dla pełnego okresu rozliczeniowego, w którym pracownik niepełnoetatowy jest zatrudniony.

Przykład

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od października do grudnia 2020 r. obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 13 tygodni pracy = 520 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

520 godzin + 8 godzin × 1 dzień wystający przypadający od poniedziałku do piątku (31 grudnia) = 528 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

528 godzin - 8 godzin × 3 święta przypadające od poniedziałku do soboty (11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, 25 i 26 grudnia - Boże Narodzenie) = 504 godziny

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

504 godziny × 1/2 etatu = 252 godziny.

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od października do grudnia 2020 r. wynosi 252 godziny.

O wymiarze czasu pracy pracowników niepełnoetatowych należy pamiętać w szczególności, gdy pracują oni w stałych dniach i godzinach. Może się bowiem zdarzyć, że praca w tych ustalonych dniach i godzinach spowoduje przekroczenie obowiązującego w okresie rozliczeniowym wymiaru czasu pracy lub jego niedopracowanie. W takiej sytuacji, pracodawca powinien podjąć decyzję o zmianie niektórych dni lub godzin ich pracy w tym okresie, tak by pracownik wypracował tyle godzin, ile wynika z obowiązującego go wymiaru czasu pracy.

Przykład

Pracodawca zatrudnił na 1/2 etatu pracownika, który ma pracować stale w poniedziałki i wtorki po 8 godzin oraz w środy po 4 godziny z wyłączeniem świąt, w miesięcznym okresie rozliczeniowym.

W lutym 2020 r. pracownik, pracując w ten sposób (4 poniedziałki, 4 wtorki i 4 środy) wypracuje 80 godzin, czyli tyle, ile wynosi jego wymiar czasu pracy obowiązujący w tym miesiącu ([40 × 4 tygodnie pracy + 8 godzin × 0 dni wystających przypadających od poniedziałku do piątku - 8 godzin × 0 świąt przypadających od poniedziałku do soboty] × 1/2 etatu = 80 godzin).

Jednak w czerwcu 2020 r., pracując w ustalony sposób (5 poniedziałków, 5 wtorków i 4 środy), pracownik wypracowałby 96 godzin, podczas gdy jego wymiar czasu pracy wynosi w tym miesiącu 84 godziny ([40 × 4 tygodnie pracy + 8 godzin × 2 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku - 8 godzin × 1 święto przypadające od poniedziałku do soboty] × ½ etatu = 84 godziny). Z tego też względu pracodawca powinien zdecydować, że w czerwcu, ze względu na obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy, np. nie będzie on pracował w jeden poniedziałek i jedną środę. W przeciwnym przypadku 12 nadpracowanych godzin będzie dodatkową pracą, za którą pracownikowi będzie przysługiwało wynagrodzenie.

W październiku 2020 r. pracownik pracując w ustalony sposób (4 poniedziałki, 4 wtorki i 4 środy) wypracowałby 80 godzin, podczas gdy jego wymiar czasu pracy wynosi w tym miesiącu 88 godzin ([40 × 4 tygodnie pracy + 8 godzin × 2 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku - 8 godzin × 0 świąt przypadających od poniedziałku do soboty] × 1/2 etatu = 88 godzin). Pracownik nie wypracuje zatem obowiązującego go wymiaru czasu pracy, zaś pracodawca będzie musiał wypłacić mu wynagrodzenie za cały ten wymiar, czyli za 88 godzin. Warto jednak temu zapobiec i wpisując do umowy o pracę dni i godziny, w jakich pracownik ma pracować (jeśli taki zapis w umowie ma się znajdować), pracodawca może zaznaczyć możliwość wprowadzenia zmian do takiego rozkładu, jeśli tego wymaga wymiar czasu pracy obowiązujący w danym okresie rozliczeniowym.

Przykład:

Pracodawca zatrudnił na 1/2 etatu pracownika, który "ma pracować stale w poniedziałki i wtorki po 8 godzin oraz w środy po 4 godziny z wyłączeniem świąt, chyba że z wymiaru czasu pracy wynika inna liczba godzin".

W październiku 2020 r. pracownik pracując w ustalony sposób (4 poniedziałki, 4 wtorki i 4 środy) wypracowałby 80 godzin, podczas gdy jego wymiar czasu pracy wynosi w tym miesiącu 88 godzin ([40 × 4 tygodnie pracy + 8 godzin × 2 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku - 8 godzin × 0 świąt przypadających od poniedziałku do soboty] × 1/2 etatu = 88 godzin). Dzięki zapisowi w umowie o pracę pracodawca - aby pracownik przepracował pełny obowiązujący go wymiar czasu pracy w tym okresie rozliczeniowym - polecił mu dodatkowo pracę w jeden czwartek.

Święta przypadające w inne dni niż niedziela a wymiar czasu pracy

Zasadą jest, że święta przypadające w okresie rozliczeniowym obniżają wymiar czasu pracy każdego pracownika o 8 godzin z tytułu każdego z nich. Dlatego też, ustalając wymiar czasu pracy, odejmowaliśmy od niego iloczyn 8 godzin i liczby świąt przypadających w okresie rozliczeniowym. Jedynym wyjątkiem są święta przypadające w niedzielę. O te święta wymiar nigdy nie jest obniżany.

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w maju 2020 r. dla pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 1 dzień wystający przypadający od poniedziałku do piątku (jest to 29 maja, bowiem 30 i 31 maja nie przypadają od poniedziałku do piątku) = 160 godzin + 8 godzin = 168 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

168 godzin - 8 godzin × 1 święto przypadające od poniedziałku do soboty (jest to 1 maja - Święto Państwowe, bowiem 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja przypada w niedzielę, a więc nie obniża wymiaru czasu pracy) = 160 godzin

Wymiar czasu pracy w maju 2020 r. wyniesie 160 godzin.

Podobnie jest w dłuższym niż miesięczny okresie rozliczeniowym.

Przykład

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od kwietnia do czerwca 2020 r. obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 13 tygodni pracy = 520 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

520 godzin + 8 godzin × 0 dni wystających przypadających od poniedziałku do piątku = 520 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

520 godzin - 8 godzin × 3 święta przypadające od poniedziałku do soboty (13 kwietnia - drugi dzień Wielkanocy, 1 maja - Święto Państwowe, i 11 czerwca - Boże Ciało. Przypadające 12 kwietnia - pierwszy dzień Wielkanocy, 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja, oraz 31 maja - pierwszy dzień Zielonych Świątek nie obniżają wymiaru czasu pracy, gdyż przypadają w niedzielę) = 496 godzin.

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od kwietnia do czerwca 2020 r. wynosi 496 godzin.

Zasadą jest, jak wcześniej zostało wskazane, że wymiar czasu pracy obniżany jest o 8 godzin z tytułu każdego święta, które przypada w innym dniu niż niedziela. Dotyczy ona zatem zarówno świąt przypadających od poniedziałku do piątku, jak i święta przypadającego w sobotę. Zwykle jednak za każdym razem, kiedy w okresie rozliczeniowym święto wypada w sobotę, powoduje ono mnóstwo komplikacji i pytań, których rozwiązanie znajduje się jedynie w prawidłowym ustaleniu wymiaru czasu pracy.

Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Święto sobotnie obniża o 8 godzin wymiar czasu pracy, tak jak święto przypadające w każdym dniu innym niż niedziela. Nie ma przy tym znaczenia, czy mowa o pracownikach, którzy pracują od poniedziałku do piątku, czy o takich, dla których soboty, a nawet niedziele i święta są dniami pracy. Dla wszystkich wymiar czasu pracy ustalamy bowiem tak samo.

W 2020 r. święta przypadające na sobotę wystąpią dwukrotnie - 15 sierpnia (Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) oraz 26 grudnia (drugi dzień Bożego Narodzenia). Święta te, tak jak każde inne święto, poza jedynie tymi, które przypadają w niedziele, obniżą wymiar czasu pracy każdego pracownika.

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w sierpniu 2020 r. dla pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 1 dzień wystający przypadający od poniedziałku do piątku (31 sierpnia) = 168 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

168 godzin - 8 godzin × 1 święto przypadające od poniedziałku do soboty (przypadające 15 sierpnia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny - mimo iż przypada w sobotę - obniża wymiar czasu pracy) = 160 godzin

Wymiar czasu pracy w sierpniu 2020 r. wyniesie 160 godzin.

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w grudniu 2020 r. dla pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29, 30 i 31 grudnia) = 184 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

184 godziny - 8 godzin × 2 święta przypadające od poniedziałku do soboty (25 i 26 grudnia - Boże Narodzenie. 26 grudnia, mimo iż przypada w sobotę, obniża wymiar czasu pracy) = 168 godzin

Wymiar czasu pracy w grudniu 2020 r. wyniesie 168 godzin.

Identycznie sprawa przedstawia się w przypadku pracowników zatrudnionych w dłuższym niż miesięczny okresie rozliczeniowym. Im również święto sobotnie obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Przykład:

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od lipca do września 2020 r. obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 13 tygodni pracy = 520 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

520 godzin + 8 godzin × 1 dzień wystający przypadający od poniedziałku do piątku (30 września) = 528 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

528 godzin - 8 godzin × 1 święto przypadające od poniedziałku do soboty (15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) = 520 godzin

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od lipca do września 2020 r. wynosi 520 godzin.

Święto w sobotę zawsze obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Nie ma przy tym znaczenia, czy pracownik zatrudniony jest w pełnym wymiarze czasu pracy czy na część etatu. Wymiar bowiem dla każdego ustalamy tak samo, a jedynie, w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, jest on ostatecznie mnożony przez wielkość jego etatu.

Przykład

Wymiar czasu pracy obowiązujący w grudniu 2020 r. dla pracownika zatrudnionego na ¼ etatu w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29, 30 i 31 grudnia) = 184 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

184 godziny - 8 godzin × 2 święta przypadające od poniedziałku do soboty (25 i 26 grudnia - Boże Narodzenie. 26 grudnia, mimo iż przypada w sobotę - obniża wymiar czasu pracy) = 168 godzin

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

168 godzin × 1/4 etatu = 42 godziny.

Wymiar czasu pracy dla pracownika zatrudnionego na ¼ etatu w grudniu 2020 r. wyniesie 42 godziny.

Podobnie będzie w dłuższym niż miesięczny okresie rozliczeniowym.

Przykład:

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym przypadającym od lipca do września 2020 r. obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 13 tygodni pracy = 520 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

520 godzin + 8 godzin × 1 dzień wystający przypadający od poniedziałku do piątku (30 września) = 528 godzin

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

528 godzin - 8 godzin × 1 święto przypadające od poniedziałku do soboty (15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny) = 520 godzin

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

520 godzin × 1/2 etatu = 260 godzin.

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego na ½ etatu w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym od lipca do września 2020 r. wynosi 260 godzin.

---

Święto w sobotę a praca od poniedziałku do piątku

Należy zwrócić szczególną uwagę na święto w sobotę w przypadku pracowników, którzy pracują stale od poniedziałku do piątku.

Jeśli pracodawca ustala dla pracowników harmonogramy czasu pracy, to w okresie rozliczeniowym obejmującym święto przypadające w sobotę powinien zaplanować w grafikach tyle godzin pracy, ile wynika z obowiązującego wymiaru czasu pracy w tym okresie. Ten wymiar uwzględnia bowiem również święto sobotnie (które obniżyło go o 8 godzin).

Trzeba jednak pamiętać, że wymiar czasu pracy obowiązuje również pracowników, dla których pracodawca nie tworzy grafików, którzy pracują zawsze w tych samych godzinach stale od poniedziałku do piątku. Z tego właśnie względu, w odniesieniu do tej grupy pracowników, pracodawca ma obowiązek wyznaczyć dodatkowy - poza sobotami, niedzielami i świętami - dzień wolny od pracy, w okresie rozliczeniowym, który obejmuje święto sobotnie. Inaczej pracownicy ci przekroczą obowiązujący ich wymiar czasu pracy.

Przykład

Pracownik pracujący w miesięcznym okresie rozliczeniowym stale od poniedziałku do piątku, jeśli będzie pracował w sierpniu 2020 r. w każdy dzień oprócz sobót, niedziel i świąt, przepracuje 168 godzin, czyli 8 godzin ponad wymiar czasu pracy. Dlatego pracodawca ma obowiązek udzielić mu "dodatkowego" dnia wolnego przypadającego w dniach od poniedziałku do piątku - dzięki temu pracownik będzie miał zapewnioną pracę w obowiązującym wymiarze czasu pracy.

Podobnie jest z pracownikami zatrudnionymi na część etatu, którzy pracują zawsze w tych samych dniach i godzinach. W ich przypadku, mimo że co do zasady nie są ustalane grafiki, pracodawca musi sprawdzić obowiązujący wymiar czasu pracy i dostosować rozkład czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym do tego wymiaru.

Przykład

Pracownik zatrudniony jest na ½ etatu i pracuje od poniedziałku do piątku po 4 godziny na dobę.

Wymiar czasu pracy obowiązujący w grudniu 2020 r. dla pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym obliczamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29, 30 i 31 grudnia) = 184 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

184 godziny - 8 godzin × 2 święta przypadające od poniedziałku do soboty (25 i 26 grudnia - Boże Narodzenie. 26 grudnia, mimo że przypada w sobotę, obniża wymiar czasu pracy) = 168 godzin

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

168 godzin × 1/2 etatu = 84 godziny.

Wymiar czasu pracy dla pracownika zatrudnionego na ½ etatu w grudniu 2020 r. wyniesie 84 godziny. Jeśli ten pracownik w grudniu 2020 r. będzie pracował w każdy dzień oprócz sobót, niedziel i świąt, przepracuje 88 godzin, czyli 4 godziny ponad wymiar czasu pracy. Dlatego pracodawca ma obowiązek udzielić mu "dodatkowego" dnia wolnego przypadającego w dniach od poniedziałku do piątku - dzięki temu pracownik będzie miał zapewnioną pracę w obowiązującym wymiarze czasu pracy.

Szczególną ostrożność należy zachować przede wszystkim w przypadku pracowników, którzy pracują na część etatu w niewielkiej liczbie dni w tygodniu. Tu bowiem pracodawcy bardzo często mylnie przyjmują, iż skoro mają oni stosunkowo dużą liczbę dni wolnych, to w ich przypadku święto sobotnie nie ma wpływu na czas pracy. To błędny pogląd, bowiem takim pracownikom, jak wszystkim innym, święto sobotnie obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.

Przykład

Pracownik zatrudniony jest na ½ etatu i pracuje w poniedziałki i wtorki po 8 godzin oraz w środy po 4 godziny, z wyłączeniem świąt. Wymiar czasu pracy tego pracownika również jest obniżany o 8 godzin z tytułu święta sobotniego. Wymiar czasu pracy tego pracownika w grudniu 2020 r. obliczamy zatem następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 4 tygodnie pracy = 160 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach wystających poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (29, 30 i 31 grudnia) = 184 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

184 godziny - 8 godzin × 2 święta przypadające od poniedziałku do soboty (25 i 26 grudnia - Boże Narodzenie. 26 grudnia, mimo iż przypada w sobotę - obniża wymiar czasu pracy) = 168 godzin

Krok 4. Mnożymy czas pracy przez wielkość etatu

168 godzin × 1/2 etatu = 84 godziny.

Jeśli ten pracownik w grudniu będzie pracował w ustalony sposób, to wypracuje 92 godziny, zaś jego wymiar to 84 godziny. Aby pracownik wypracował taką liczbę godzin, jaka wynika z jego wymiaru czasu pracy, pracodawca powinien wskazać pracownikowi w grudniu dodatkowe dni wolne. Inaczej pracownik przepracuje 8 godzin ponad jego wymiar, a co za tym idzie, będzie mu przysługiwało - za te ponadwymiarowe godziny - wynagrodzenie.

Wymiary czasu pracy w 2020 r.

Miesiąc	Wymiar czasu pracy	3-miesięczny okres rozliczeniowy	12-miesięczny okres rozliczeniowy	Święta
Styczeń	168 godz.	504 godz.	2024 godz.	1 - Nowy Rok 6 - Święto Trzech Króli
Luty	160 godz.
Marzec	176 godz.
Kwiecień	168 godz.	496 godz.		12-13 - Wielkanoc
Maj	160 godz.			1 - Święto Państwowe, 3 - Święto Narodowe Trzeciego Maja, 31 - pierwszy dzień Zielonych Świątek
Czerwiec	168 godz.			11 - Boże Ciało,
Lipiec	184 godz.	520 godz.
Sierpień	160 godz.			15 - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Wrzesień	176 godz.
Październik	176 godz.	504 godz.
Listopad	160 godz.			1 - Wszystkich Świętych, 11 - Narodowe Święto Niepodległości
Grudzień	168 godz.			25-26 - Boże Narodzenie

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 130 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495),

● art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 90).

PYTANIE OD CZYTELNIKA

(?) Jak ustalić wymiar czasu pracy nowo zatrudnionego pracownika

Często zdarza się, że pracownik zaczyna zatrudnienie w czasie trwającego okresu rozliczeniowego. Jak powinno się ustalić jego wymiar czasu pracy na ten czas? Czy może on "wejść" w grafik pozostałych pracowników czy trzeba mu odrębnie ustalić wymiar czasu pracy?

Dla pracownika, który podejmuje zatrudnienie w trakcie okresu rozliczeniowego, wymiar czasu pracy należy ustalić niezależnie od pozostałych pracowników - w odniesieniu do okresu rozliczeniowego, który dla niego będzie krótszy niż standardowo obowiązujący. Zasady przy ustalaniu tego wymiaru są standardowe, czyli:

• mnożymy 40 godzin przez pełne tygodnie pracy (pełne tygodnie pracy to 7 kolejnych dni, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego - tego skróconego, który obowiązuje w tym przypadku pracownika),
• dodajemy iloczyn 8 godzin i dni "wystających" poza pełne tygodnie pracy przypadających od poniedziałku do piątku,
• odejmujemy iloczyn 8 godzin i świąt przypadających od poniedziałku do soboty.

Zasady te należy jednak odnieść do tego specyficznego - krótszego okresu rozliczeniowego.

Przykład

Pracownik podpisuje umowę o pracę 7 stycznia 2020 r. i zostaje zatrudniony w miesięcznym okresie rozliczeniowym. Jego wymiar czasu pracy w tym pierwszym okresie przypadającym od 7 do 31 stycznia 2020 r. ustalamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 3 tygodnie pracy (tygodnie pracy przypadają od 7 do 13, od 14 do 20 oraz od 21 do 27 stycznia) = 120 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

120 godzin + 8 godzin × 4 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku = 152 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

152 godziny - 8 godzin × 0 dni świąt przypadających od poniedziałku do soboty = 152 godziny.

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w miesięcznym okresie rozliczeniowym od 7 stycznia 2020 r. wynosi w tym pierwszym okresie 152 godziny. Tyle zatem godzin należy zaplanować pracownikowi do przepracowania w styczniu, bez względu na to, jak wyglądają harmonogramy czasu pracy pozostałych pracowników.

Identycznie jest w dłuższym, niż miesięczny, okresie rozliczeniowym - tu także należy zastosować ogólne zasady liczenia wymiaru, odnosząc je jednak do tego szczególnego krótszego okresu.

Przykład:

Pracownik podpisał umowę o pracę od 1 maja 2020 r. w firmie, w której obowiązuje 3-miesięczny okres rozliczeniowy przypadający na kwartały roku kalendarzowego. W pierwszym okresie rozliczeniowym przypadającym od 1 maja do 30 czerwca 2020 r. wymiar czasu pracy tego pracownika ustalamy następująco:

Krok 1. Ustalamy czas pracy w pełnych tygodniach pracy

40 godzin × 8 tygodni pracy (tygodnie pracy przypadają od 1 do 7, od 8 do 14, od 15 do 21, od 22 do 28 maja, od 29 maja do 4 czerwca, od 5 do 11, od 12 do 18 oraz od 19 do 25 czerwca) = 320 godzin

Krok 2. Dodajemy czas pracy w dniach "wystających" poza pełne tygodnie pracy

160 godzin + 8 godzin × 3 dni wystające przypadające od poniedziałku do piątku (26, 29 i 30 czerwca) = 344 godziny

Krok 3. Odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające od poniedziałku do soboty

344 godziny - 8 godzin × 2 dni świąt przypadających od poniedziałku do soboty (1 maja i 11 czerwca, 3 i 31 maja nie są uwzględniane, gdyż przypadają w niedziele) = 328 godzin.

Wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym, który rozpoczyna zatrudnienie 1 maja wynosi w tym pierwszym okresie 328 godzin. Tyle zatem godzin należy pracownikowi zaplanować do przepracowania w tym okresie, bez względu na to, jak wyglądają harmonogramy czasu pracy pozostałych pracowników.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 130 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495).