Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

• Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ
• Ośrodki Zbiorowego Zakwaterowania (OZZ)
• "Zwykli beneficjenci" i kategorie wrażliwe: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ
• Kto nadal będzie mógł mieszkać w OZZ?
• Kto traci uprawnienia do pobytu w OZZ?
• Nowe opłaty i zmiany w zwolnieniach: w tym dla seniorów (pobierających polską emeryturę)
• Program Wspólnie do Niezależności jako alternatywa dla mieszkańców OZZ
• Wspólnie do Niezależności
• Podsumowanie: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, ich opiekunów, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ. Wszystko za sprawą nowej ustawy, którą podpisał Prezydent Karol Nawrocki. Nowe reguły wprowadzają pewnego rodzaju selektywność dostępu do usług, modyfikują system opłat i ograniczają kompetencje wojewody w zakresie zwolnień, jednocześnie oferując alternatywny program wsparcia ułatwiający aktywizację. Szczegóły poniżej.

Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Od 1 listopada 2025 roku weszły w życie istotne zmiany dotyczące działania ośrodków zbiorowego zakwaterowania (OZZ) dla uchodźców z Ukrainy. Nowelizacja tzw. ustawy pomocowej redefiniuje kryteria uprawniające do pozostawania w ośrodkach oraz wprowadza nowe zasady opłat i ograniczeń. Celem zmian jest określenie zasad pobytu w ośrodkach na osobach najbardziej narażonych i najbardziej potrzebujących stałego wsparcia, a jednocześnie zachęcenie pozostałych beneficjentów do przejścia na formy mieszkalnictwa samodzielnego. Poniżej szczegółowa analiza nowych reguł, mechanizmów wsparcia towarzyszącego oraz praktycznych konsekwencji dla mieszkańców OZZ, organizacji pomocowych i samorządów. Podstawą prawną do powyższe jest ustawa z 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2025 poz. 1301, dalej jako: ustawa). Ustawa określa też nowe zasady nadawania PESEL czy pobierania świadczenia 800 plus.

Ośrodki Zbiorowego Zakwaterowania (OZZ)

Jak stanowi ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, obowiązuje szczególna forma pomocy jak pomoc o charakterze socjalnym udzielana obywatelom Ukrainy przez organy administracji publicznej; polecenia wojewody. Chodzi o to, że wojewoda może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy, polegającą na zapewnieniu zakwaterowania zbiorowego z całodziennym wyżywieniem, za które uznaje się zakwaterowanie w obiekcie:

1. w którym przebywa co najmniej 20 osób lub
2. w którym za zgodą ministra właściwego do spraw rodziny przebywają osoby, o których mowa w art. 27e, lub
3. będącym własnością lub przedmiotem trwałego zarządu jednostek sektora finansów publicznych;

prowadzeniu punktów recepcyjnych; zapewnieniu transportu związanego z zakwaterowaniem lub opieką medyczną; podjęciu innych działań niezbędnych do realizacji pomocy, po uzyskaniu zgody właściwego ministra.

"Zwykli beneficjenci" i kategorie wrażliwe: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Nowe przepisy w sposób przejrzysty dzielą osoby uprawnione do pobytu w ośrodkach na tzw. kategorie wrażliwe oraz pozostałych beneficjentów.

• Grupy priorytetowe w OZZ to osoby z niepełnosprawnościami, seniorzy, kobiety w ciąży oraz inne osoby wskazane w ustawie jako szczególnie wrażliwe.
• Grupy pozbawione prawa do dalszego pobytu: osoby, które dotychczas mogły korzystać z ulgowych opłat lub pobytu bez opłat, a które nie mieszczą się w katalogu grup wrażliwych.

Kto nadal będzie mógł mieszkać w OZZ?

Ustawa wskazuje, że zamieszkiwanie w OZZ będzie możliwe przede wszystkim dla:

1. osób z orzeczoną niepełnosprawnością wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu;
2. seniorów, których zdolność do samodzielnego prowadzenia życia w mieszkaniu jest ograniczona;
3. kobiet w ciąży potrzebujących bezpiecznego warunku pobytu i opieki;
4. rodzin opiekujących się małymi dziećmi, jeżeli sytuacja rodzinna stwarza uzasadnioną potrzebę kontynuowania zakwaterowania w ośrodku.

Kto traci uprawnienia do pobytu w OZZ?

Ustalono kilka kategorii osób, które utracą prawo do dalszego zakwaterowania w ośrodkach:

1. osoby, które dotychczas płaciły za pobyt według preferencyjnej stawki 50% lub 75% — po wejściu w życie zmian nie będą już mogły pozostać w OZZ;
2. nowo przybyli, którzy nie kwalifikują się do żadnej z grup wrażliwych i nie wykazują przesłanek konieczności zakwaterowania zbiorowego;
3. rodziny wychowujące troje dzieci, jeżeli wszystkie te dzieci mają ukończone 7 lat — w tym zakresie ustawodawca nie przewidział dalszego utrzymywania ich w zasobach OZZ na zasadzie automatycznej;
4. osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne w roli opiekuna osoby z niepełnosprawnością — wówczas opiekun traci prawo do zakwaterowania wraz z podopiecznym w OZZ, o ile pobiera to świadczenie.

Taka restrykcja ma skłonić beneficjentów do poszukiwania alternatywnych rozwiązań mieszkaniowych i zmniejszyć presję na ośrodki. Chodzi o usamodzielnienie się osób z Ukrainy i pomoc - ale tylko tym najbardziej potrzebującym (tzw. grupom wrażliwym).

Nowe opłaty i zmiany w zwolnieniach: w tym dla seniorów (pobierających polską emeryturę)

Ustawa wprowadza modyfikacje w systemie opłat za pobyt oraz ogranicza dotychczasowe kompetencje wojewody do udzielania zwolnień. Następuje uchylenie zwolnienia humanitarnego: wojewoda nie będzie mógł zwalniać z opłat osób, które nie spełniają ustawowych kryteriów. Ogranicza to arbitralne decyzje administracyjne i standaryzuje praktykę poboru opłat. Kolejna nowość to nowa stawka dla emerytów: osoby pobierające polską emeryturę będą zobowiązane do płacenia stałej kwoty 15 zł za dzień pobytu, niezależnie od wysokości otrzymywanej emerytury. Te zmiany mają charakter finansowy i administracyjny — celem jest zarówno odciążenie budżetu ośrodków, jak i skorelowanie kryteriów dostępu z rzeczywistą potrzebą wsparcia.

Program Wspólnie do Niezależności jako alternatywa dla mieszkańców OZZ

Ustawodawca przewidział mechanizmy wsparcia dla osób, które utracą prawo do pobytu w ośrodkach. Program "Wspólnie do Niezależności" realizowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Polskim Czerwonym Krzyżem oraz Fundacją Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej oferuje ścieżkę wyjścia z OZZ i wsparcie w osiedlaniu się w społeczeństwie. Główne elementy programu:

• Podpisanie deklaracji uczestnictwa — pierwszy formalny krok, potwierdzający gotowość do przejścia na samodzielne mieszkanie.
• Pomoc w znalezieniu mieszkania — wsparcie pośredniczące w poszukiwaniu lokalizacji i lokalu odpowiadającego potrzebom uczestnika.
• Wsparcie finansowe — jednorazowe lub okresowe wsparcie pieniężne mające ułatwić opłacenie czynszu lub początkowych kosztów wyposażenia.
• Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy — indywidualne poradnictwo, szkolenia oraz aktywna pomoc w znalezieniu zatrudnienia.
• Kursy języka polskiego — rozwijanie kompetencji językowych ułatwiających integrację i aktywność zawodową.
• Działania integracyjne i kulturalne — programy zwiększające udział społeczny i tworzenie sieci wsparcia lokalnego.

Wspólnie do Niezależności

Projekt został wybrany do dofinansowania przez Komisję Europejską w ramach naboru „Specific Action MS under pressure - Support for Ukraine”. KE przyznała na jego realizację 84 149 255,34 zł, co stanowi 90 proc. budżetu tego przedsięwzięcia.

Podsumowując, Inicjatywa zakłada udzielanie pomocy obywatelom Ukrainy, objętym ochroną czasową (6 000 osób) w osiągnięciu samodzielności. Pierwszy krok to opuszczenie ośrodka zbiorowego zakwaterowania. Beneficjentom projektu oferowane będzie wsparcie finansowe oraz szereg działań sprzyjających integracji i budowaniu życia w Polsce. To również m.in. indywidualne doradztwo zawodowe i pomoc w poszukiwaniu pracy, kursy języka polskiego i aktywności kulturalno-integracyjne.

Ponadto zostanie im udzielone wsparcie informacyjne dotyczące zasad i przepisów funkcjonowania w polskim społeczeństwie, np. w zakresie pomocy w ramach systemu zabezpieczenia społecznego, zapisania dziecka do przedszkola, szkoły czy dostępu do opieki zdrowotnej. Działania w projekcie mają być prowadzone do 31 marca 2026 r.

Podsumowanie: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Zmiany w funkcjonowaniu ośrodków zbiorowego zakwaterowania, które wchodzą w życie 1 listopada 2025 roku, przesuwają akcent pomocy z form masowych i czasowych na wsparcie skoncentrowane na osobach najbardziej potrzebujących oraz na działania prowadzące do samodzielności. Nowe reguły wprowadzają selektywność dostępu, modyfikują system opłat i ograniczają kompetencje w zakresie zwolnień, jednocześnie oferując alternatywny program wsparcia ułatwiający wyjście z ośrodków. Kluczowa będzie sprawna koordynacja między administracją, organizacjami pomocowymi i samorządami, by proces przejścia był bezpieczny, sprawiedliwy i prowadził do trwałej integracji w społeczeństwie polskim.