Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

• Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ
• "Zwykli beneficjenci" i kategorie wrażliwe: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ
• Kto nadal będzie mógł mieszkać w OZZ?
• Kto traci uprawnienia do pobytu w OZZ?
• Nowe opłaty i zmiany w zwolnieniach: w tym dla seniorów (pobierających polską emeryturę)
• Program Wspólnie do Niezależności jako alternatywa dla mieszkańców OZZ
• Podsumowanie: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, ich opiekunów, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ. Wszystko za sprawą nowej ustawy, którą podpisał Prezydent Karol Nawrocki. Nowe reguły wprowadzają pewnego rodzaju selektywność dostępu do usług, modyfikują system opłat i ograniczają kompetencje wojewody w zakresie zwolnień, jednocześnie oferując alternatywny program wsparcia ułatwiający aktywizację. Szczegóły poniżej.

Od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Od 1 listopada 2025 roku weszły w życie istotne zmiany dotyczące działania ośrodków zbiorowego zakwaterowania (OZZ) dla uchodźców z Ukrainy. Nowelizacja tzw. ustawy pomocowej redefiniuje kryteria uprawniające do pozostawania w ośrodkach oraz wprowadza nowe zasady opłat i ograniczeń. Celem zmian jest określenie zasad pobytu w ośrodkach na osobach najbardziej narażonych i najbardziej potrzebujących stałego wsparcia, a jednocześnie zachęcenie pozostałych beneficjentów do przejścia na formy mieszkalnictwa samodzielnego. Poniżej szczegółowa analiza nowych reguł, mechanizmów wsparcia towarzyszącego oraz praktycznych konsekwencji dla mieszkańców OZZ, organizacji pomocowych i samorządów. Podstawą prawną do powyższe jest ustawa z 12 września 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu weryfikacji prawa do świadczeń na rzecz rodziny dla cudzoziemców oraz o warunkach pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2025 poz. 1301, dalej jako: ustawa). Ustawa określa też nowe zasady nadawania PESEL czy pobierania świadczenia 800 plus.

"Zwykli beneficjenci" i kategorie wrażliwe: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Nowe przepisy w sposób przejrzysty dzielą osoby uprawnione do pobytu w ośrodkach na tzw. kategorie wrażliwe oraz pozostałych beneficjentów.

• Grupy priorytetowe w OZZ to osoby z niepełnosprawnościami, seniorzy, kobiety w ciąży oraz inne osoby wskazane w ustawie jako szczególnie wrażliwe.
• Grupy pozbawione prawa do dalszego pobytu: osoby, które dotychczas mogły korzystać z ulgowych opłat lub pobytu bez opłat, a które nie mieszczą się w katalogu grup wrażliwych.

Kto nadal będzie mógł mieszkać w OZZ?

Ustawa wskazuje, że zamieszkiwanie w OZZ będzie możliwe przede wszystkim dla:

1. osób z orzeczoną niepełnosprawnością wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu;
2. seniorów, których zdolność do samodzielnego prowadzenia życia w mieszkaniu jest ograniczona;
3. kobiet w ciąży potrzebujących bezpiecznego warunku pobytu i opieki;
4. rodzin opiekujących się małymi dziećmi, jeżeli sytuacja rodzinna stwarza uzasadnioną potrzebę kontynuowania zakwaterowania w ośrodku.

Kto traci uprawnienia do pobytu w OZZ?

Ustalono kilka kategorii osób, które utracą prawo do dalszego zakwaterowania w ośrodkach:

1. osoby, które dotychczas płaciły za pobyt według preferencyjnej stawki 50% lub 75% — po wejściu w życie zmian nie będą już mogły pozostać w OZZ;
2. nowo przybyli, którzy nie kwalifikują się do żadnej z grup wrażliwych i nie wykazują przesłanek konieczności zakwaterowania zbiorowego;
3. rodziny wychowujące troje dzieci, jeżeli wszystkie te dzieci mają ukończone 7 lat — w tym zakresie ustawodawca nie przewidział dalszego utrzymywania ich w zasobach OZZ na zasadzie automatycznej;
4. osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne w roli opiekuna osoby z niepełnosprawnością — wówczas opiekun traci prawo do zakwaterowania wraz z podopiecznym w OZZ, o ile pobiera to świadczenie.

Taka restrykcja ma skłonić beneficjentów do poszukiwania alternatywnych rozwiązań mieszkaniowych i zmniejszyć presję na ośrodki. Chodzi o usamodzielnienie się osób z Ukrainy i pomoc - ale tylko tym najbardziej potrzebującym (tzw. grupom wrażliwym).

Nowe opłaty i zmiany w zwolnieniach: w tym dla seniorów (pobierających polską emeryturę)

Ustawa wprowadza modyfikacje w systemie opłat za pobyt oraz ogranicza dotychczasowe kompetencje wojewody do udzielania zwolnień. Następuje uchylenie zwolnienia humanitarnego: wojewoda nie będzie mógł zwalniać z opłat osób, które nie spełniają ustawowych kryteriów. Ogranicza to arbitralne decyzje administracyjne i standaryzuje praktykę poboru opłat. Kolejna nowość to nowa stawka dla emerytów: osoby pobierające polską emeryturę będą zobowiązane do płacenia stałej kwoty 15 zł za dzień pobytu, niezależnie od wysokości otrzymywanej emerytury. Te zmiany mają charakter finansowy i administracyjny — celem jest zarówno odciążenie budżetu ośrodków, jak i skorelowanie kryteriów dostępu z rzeczywistą potrzebą wsparcia.

Program Wspólnie do Niezależności jako alternatywa dla mieszkańców OZZ

Ustawodawca przewidział mechanizmy wsparcia dla osób, które utracą prawo do pobytu w ośrodkach. Program "Wspólnie do Niezależności" realizowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Polskim Czerwonym Krzyżem oraz Fundacją Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej oferuje ścieżkę wyjścia z OZZ i wsparcie w osiedlaniu się w społeczeństwie. Główne elementy programu:

• Podpisanie deklaracji uczestnictwa — pierwszy formalny krok, potwierdzający gotowość do przejścia na samodzielne mieszkanie.
• Pomoc w znalezieniu mieszkania — wsparcie pośredniczące w poszukiwaniu lokalizacji i lokalu odpowiadającego potrzebom uczestnika.
• Wsparcie finansowe — jednorazowe lub okresowe wsparcie pieniężne mające ułatwić opłacenie czynszu lub początkowych kosztów wyposażenia.
• Doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy — indywidualne poradnictwo, szkolenia oraz aktywna pomoc w znalezieniu zatrudnienia.
• Kursy języka polskiego — rozwijanie kompetencji językowych ułatwiających integrację i aktywność zawodową.
• Działania integracyjne i kulturalne — programy zwiększające udział społeczny i tworzenie sieci wsparcia lokalnego.

Podsumowanie: od 1 listopada 2025 r. nowe zasady dla osób z niepełnosprawnościami, seniorów, czy kobiet w ciąży w OZZ

Zmiany w funkcjonowaniu ośrodków zbiorowego zakwaterowania, które wchodzą w życie 1 listopada 2025 roku, przesuwają akcent pomocy z form masowych i czasowych na wsparcie skoncentrowane na osobach najbardziej potrzebujących oraz na działania prowadzące do samodzielności. Nowe reguły wprowadzają selektywność dostępu, modyfikują system opłat i ograniczają kompetencje w zakresie zwolnień, jednocześnie oferując alternatywny program wsparcia ułatwiający wyjście z ośrodków. Kluczowa będzie sprawna koordynacja między administracją, organizacjami pomocowymi i samorządami, by proces przejścia był bezpieczny, sprawiedliwy i prowadził do trwałej integracji w społeczeństwie polskim.