Badania lekarskie kierowców

Badania lekarskie

Autopromocja

Na podstawie art. 39j ustawy o transporcie drogowym kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.

Rodzaje badań

Na profilaktyczną opiekę zdrowotną pracowników składają się 3 rodzaje badań lekarskich:

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

1. wstępne – podlegają im wszystkie osoby przyjmowane do pracy. Jedynym wyjątkiem są osoby ponownie zatrudniane do pracy u tego samego pracodawcy, jeżeli były przyjmowane na to samo, co poprzednio stanowisko pracy lub stanowisko o takich samych warunkach pracy, a kolejna umowa o pracę została zawarta bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę,
2. okresowe – wykonywane po upływie określonego w przepisach czasu od ostatnich badań profilaktycznych,
3. kontrolne – na które są kierowane wszystkie osoby powracające do pracy po nieobecności spowodowanej chorobą, trwającą ponad 30 dni.

Częstotliwość badań okresowych

Pierwsze badanie lekarskie jest wykonywane przed dniem wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej, które potwierdza ukończenie kwalifikacji. Natomiast każde następne dla kierowcy w wieku do 60 lat przeprowadza się w terminie właściwym do ukończenia szkolenia okresowego. Nie może jednak odbyć się później niż do dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie szkolenia okresowego.

Badania okresowe kierowców przeprowadza się:

• do ukończenia 60 lat – co 5 lat,
• powyżej 60 roku – co 30 miesięcy.

Zobacz również: Czas pracy a badania okresowe

Osoby podlegające badaniom lekarskim

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

W celu szczegółowego omówienia zagadnienia badań lekarskich kierowców, należy przybliżyć krąg osób podlegających opisywanym badaniom. Dla ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami badaniom podlega:

1. osoba ubiegająca się o uzyskanie uprawnień do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub uprawnienia do kierowania tramwajem (na wniosek);
2. osoba przedłużająca ważność prawa jazdy określonej kategorii lub pozwolenia na kierowanie tramwajem (na wniosek);
3. osoba ubiegająca się o przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem cofniętego ze względu na stan zdrowia (na wniosek);
4. kierujący motorowerem, pojazdem silnikowym lub tramwajem, jeżeli kierował pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (na podstawie skierowania);
5. osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu jej zdrowia (na podstawie skierowania);
6. osoba występująca o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym lub przewożącym wartości pieniężne albo o przedłużenie ważności tego dokumentu (na wniosek).

Osoba kierująca pojazdem

Zgodnie z art. 3 ustawy o kierujących pojazdami kierującym pojazdem może być osoba, która:

1. osiągnęła wymagany wiek,
2. jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz
3. spełnia jeden z następujących warunków:
   1. posiada umiejętność kierowania pojazdem w sposób niezagrażający bezpieczeństwu, nieutrudniający ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz odpowiedni dokument stwierdzający posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdem;
   2. odbywa w ramach szkolenia naukę jazdy;
   3. zdaje egzamin państwowy.

Zobacz także: Jak określić miejsce pracy kierowcy, który poza przejazdami międzynarodowymi wykonuje przewozy lokalne

Co więcej, kierującym pojazdem może być również osoba, która:

• odbywa szkolenie w ramach kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej lub kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej, o których mowa w przepisach rozdziału 7a ustawy o transporcie drogowym i
• jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym.

WAŻNE!
Kierującym może być również osoba niepełnosprawna pod względem fizycznym. Jednak musi uzyskać orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem.

Skierowanie na badania

W celu przeprowadzenia badań lekarskich pracowników pracodawca wystawia skierowanie. Powinno ono zawierać:

• określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane (wstępne, okresowe, kontrolne);
• określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona lub pracuje;
• informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, na których dana osoba ma pracować bądź już pracuje, czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

Lekarz

Badania przeprowadzają lekarze uprawnieni do wykonywania badań profilaktycznych pracowników oraz posiadający dodatkowo uprawnienia do przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców. Uprawnienia te określone są w § 14 rozporządzenia w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami. Za dodatkowe kwalifikacje uprawniające do wykonywania badań lekarskich uznaje się specjalizację w dziedzinie medycyny transportu.

Zgodnie z art. 77 ustawy o kierujących pojazdami lekarzem uprawnionym do przeprowadzania badań lekarskich jest osoba łącznie spełniająca następujące wymagania:

1. posiadająca prawo wykonywania zawodu lekarza;
2. posiadająca co najmniej 5-letni staż w zawodzie lekarza;
3. posiadająca:
   1. specjalizację w zakresie medycyny transportu lub medycyny pracy albo
   2. inną specjalizację i dodatkowe szkolenie określone w przepisach wydanych na podstawie art. 81 ust. 1;
4. która nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych lub przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów;
5. wpisana do ewidencji uprawnionych lekarzy.

W ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz może skierować osobę badaną na konsultację do lekarza specjalisty lub psychologa albo zlecić przeprowadzenie pomocniczych badań diagnostycznych. Po przeprowadzeniu badania lekarskiego wydaje się orzeczenie lekarskie.

Zobacz również: Czas pracy kierowców

Ograniczenia

Orzeczenie lekarskie może zawierać wynikające ze stanu zdrowia ograniczenia w zakresie:

1. terminu ważności uprawnienia do kierowania pojazdami;
2. pojazdów, którymi może kierować osoba badana, ich wyposażenia, oznakowania lub przystosowania;
3. specjalnych wymagań wobec osoby kierującej pojazdem.

Zakres badań lekarskich

Zgodnie z § 4 rozporządzenia w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami w ramach badania lekarskiego uprawniony lekarz ocenia u osoby badanej ogólny stan zdrowia, a w szczególności stan układu krążenia, układu oddechowego, układu nerwowego, sprawność narządu ruchu i stan psychiczny.

Lekarz stwierdza u osoby badanej istnienie lub brak:

1. chorób narządu wzroku;
2. chorób narządu słuchu i równowagi;
3. chorób układu sercowo-naczyniowego;
4. chorób narządu ruchu;
5. chorób układu nerwowego;
6. zaburzeń psychicznych;
7. cukrzycy, przy uwzględnieniu wyników badania poziomu cukru we krwi;
8. niewydolności nerek;
9. objawów wskazujących na uzależnienie od alkoholu lub jego nadużywanie;
10. objawów wskazujących na uzależnienie od środków o działaniu podobnym do alkoholu lub ich nadużywanie;
11. przyjmowania leków, mogących mieć wpływ na zdolność do prowadzenia pojazdu;
12. innych poważnych zaburzeń stanu zdrowia istotnych dla oceny zdolności do prowadzenia pojazdu.

Zobacz również: Forum Kadry - BHP

Orzeczenie lekarskie

Na podstawie badania lekarskiego wydaje się orzeczenie lekarskie stwierdzające brak lub istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami. 

Osoba badana lub podmiot kierujący na badania, niezgadzający się z treścią orzeczenia lekarskiego, może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania lekarskiego w jednostce określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 81. Ponowne badanie lekarskie jest przeprowadzane na koszt osoby badanej, z wyjątkiem badań wstępnych (art. 229 Kodeksu pracy). Jednostka mająca przeprowadzać badania w trybie odwoławczym powinna być jednostką o wyższym poziomie referencyjnym w stosunku do jednostki, która przeprowadziła badanie pierwotne.

Wniosek o przeprowadzenie ponownego badania lekarskiego składa się pisemnie, w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego, za pośrednictwem lekarza, który je wydał. Orzeczenie lekarskie wydane po przeprowadzeniu ponownego badania lekarskiego jest ostateczne.

W przypadku gdy pierwsze orzeczenie lekarskie wydał uprawniony lekarz zatrudniony w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, podmiotami odwoławczymi są:

1. Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi;
2. Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu;
3. Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej;
4. Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie;
5. Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie;
6. Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej w Warszawie.

Uprawniony lekarz, za pośrednictwem którego jest wnoszone odwołanie, przekazuje je w terminie 14 dni do właściwego podmiotu odwoławczego wraz z dokumentacją medyczną badania stanowiącego podstawę wydania orzeczenia. Lekarz podmiotu odwoławczego wydaje orzeczenie lekarskie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia otrzymania odwołania.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2011 Nr 30, poz. 151 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2001 Nr 125, poz. 1371 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 Nr 69, poz. 332 z późn. zm.)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2013, poz. 133)