Zatrudnianie cudzoziemców. Jakie dokumenty pobytowe pozwalają na legalną pracę w Polsce

• Jakie obowiązki ma pracodawca chcący zatrudnić cudzoziemca   
• Jakie dokumenty pobytowe uprawniają cudzoziemców do pracy w Polsce

Procedurę zatrudnienia w Polsce cudzoziemców z krajów trzecich, a więc państw spoza Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii, należy zacząć od:

Autopromocja

• sprawdzenia dokumentu pobytowego, który uprawnia obcokrajowca do pracy w RP, jeżeli przebywa on w Polsce lub
• ułatwienia cudzoziemcowi uzyskania wizy do Polski, poprzez uzyskanie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, które obcokrajowiec przedstawi w polskim konsulacie w swoim kraju.

Jakie obowiązki ma pracodawca chcący zatrudnić cudzoziemca   

Chociaż mogłoby się wydawać, że tytuł do legalnego pobytu w Polsce to „problem” cudzoziemca, obowiązek sprawdzenia dokumentu pobytowego i przechowywania jego kopii ciąży na pracodawcy. W  art. 2 i 3 ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej czytamy, że podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi ma obowiązek:

• żądać od cudzoziemca przedstawienia – przed rozpoczęciem pracy – ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP, w szczególności wizy lub karty pobytu;
• przechowywać kopię tego dokumentu – co najmniej przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca (należy jednak przyjąć, że w przypadku zatrudnienia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę kopia ta powinna być przechowywana w aktach osobowych pracownika – na zasadach i przez okres obowiązkowego przechowywania tych akt).

Jakie dokumenty pobytowe uprawniają cudzoziemców do pracy w Polsce

Cudzoziemcy mogą pracować w Polsce, jeśli przybywają w naszym kraju na podstawie wizy, zezwolenia na  pobyt czasowy lub są obywatelami państw, od których wizy nie są wymagane. Przepisy przewidują ponadto szereg innych przypadków, w których cudzoziemiec, chociaż nie posiada wskazanych wyżej dokumentów może w Polsce legalnie pracować.

1. Wizy

Każda wiza (wydana przez uprawniony do tego polski organ), czy to krajowa (typu D), czy Schengen (typu C), ma określony cel wydania. Wśród nich są dokumenty przeznaczone typowo do wykonywania pracy. Ich cele wydania określone są jako:

Autopromocja

Zatrudnianie i zwalnianie pracowników

Sprawdź

• „05a” – w celu wykonywania pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanego do ewidencji oświadczeń przez powiatowy urząd pracy;
• „05b” – w celu wykonywania pracy sezonowej;
• „06” – w celu wykonywania pracy, której nie obejmują powyższe wizy, tj. najczęściej na podstawie zezwolenia na pracę.

Nie oznacza to, że są to jedyne wizy, na których przebywający w Polsce cudzoziemiec może legalnie pracować.

Na stronie Państwowej Inspekcji Pracy czytamy wyjaśnienie:

„Obowiązujące przepisy przyjmują bowiem zasadę, że dokument pobytowy odpowiedni do wykonywania pracy – wraz z zezwoleniem na pracę lub oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – stanowi każda wiza wydana przez polskie organy (typu „C” – wiza Schengen, krótkoterminowa lub typu „D” – wiza krajowa, długoterminowa), niezależnie od celu jej wydania oraz każde zezwolenie na pobyt czasowy, z wyjątkiem wiz i zezwoleń wskazanych w przepisach jako wykluczające podjęcie pracy.”

 Warto od razu wymienić wizy, które wykluczają wykonywanie legalnej pracy w Polsce:

 ”01” – cel turystyczny;

 ”20” – korzystanie z ochrony czasowej.

Autopromocja

Dokumentacja i oświadczenia związane z pracą zdalną – wzory dokumentów dla każdej formy pracy zdalnej

Sprawdź

Również wizy wydane przez inne kraje strefy Schengen uprawniają do pracy w Polsce. W tym przypadku warto jedynie pamiętać, że pobyt cudzoziemca na takiej wizie wynosi 90 dni w ciągu 180 dni.

2. Zezwolenia na pobyt czasowy

Podobnie wygląda to, w przypadku zezwoleń na pobyt czasowy w Polsce. Z wyjątkiem zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu), każde zezwolenie na pobyt czasowy uprawnia cudzoziemca do pracy w Polsce.

W zależności od rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy:

• z zezwoleniem na pracę / oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi / powiadomieniem o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy lub
• bez dokumentów legalizujących pracę.

Również zezwolenia na pobyt czasowy wydane przez inne kraje strefy Schengen uprawniają do pracy w Polsce. W tym przypadku warto jedynie pamiętać, że pobyt cudzoziemca na takim zezwoleniu wynosi 90 dni w ciągu 180 dni.

3. Ruch bezwizowy

Również cudzoziemcy, którzy mogą przyjeżdżać do Polski bez konieczności uzyskania wizy lub innego dokumentu pobytowego, czyli w ramach ruchu bezwizowego, mogą pracować w Polsce, pod warunkiem uzyskania dla nich zezwolenia na pracę / oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub wysłania powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy, chyba że cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie odrębnych przepisów.

Warto dodać, że obywatele takich krajów, jak np.: Ukraina, Mołdawia czy Gruzja mogą korzystać z ruchu bezwizowego do Polski, tylko pod warunkiem posiadania paszportu biometrycznego.

Okres, w którym cudzoziemiec może skorzystać z pobytu na podstawie ruchu bezwizowego, to 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu – liczy się tu łączny okres przebywania danego cudzoziemca na terytorium wszystkich państw strefy Schengen.

4. Inne dokumenty

Warto również wspomnieć o innych tytułach pobytowych, które umożliwiają cudzoziemcom z krajów trzecich legalną pracę w Polsce. I to bez zezwolenia na pracę. Tytuły te są wymienione w art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Czytamy w nim m.in.:

Cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:

• posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
• udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
• posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
• posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
• korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej. 

Te tytuły pobytowe, i jeszcze kilka wymienionych w ww. przepisie, wystarczą do zatrudnienia cudzoziemca bez uzyskiwania dla niego dokumentu legalizującego pracę (zezwolenia / oświadczenia / powiadomienia).

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)