Zatrudnianie cudzoziemców. Karta pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” – jakie uprawnienia mają cudzoziemcy

Karta pobytu jest dokumentem, który cudzoziemcy otrzymują po uzyskaniu zezwolenia na pobyt np. czasowy lub stały. Potwierdza ona tożsamość obcokrajowca podczas pobytu w Polsce oraz uprawnia wraz z ważnym paszportem do wielokrotnego przekraczania granicy Polski. 

Najczęściej na karcie pobytu widnieje adnotacja „dostęp do rynku pracy”. Wyjątkiem jest zezwolenie na pobyt czasowy wydane ze względu na konieczność krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na terytorium Polski, wynikającą z obowiązku stawienia się przed polskim organem władzy publicznej lub ważnego interesu cudzoziemca, lub interesu Polski. Ono nie uprawnia do wykonywania pracy w Polsce. Adnotacja „dostęp do rynku pracy” bywa jednak błędnie interpretowana, zarówno przez cudzoziemców, jak i pracodawców, którzy ich zatrudniają.

Co oznacza adnotacja „dostęp do rynku pracy”

Na karcie pobytu umieszcza się adnotację „dostęp do rynku pracy” – w przypadku zezwolenia udzielonego cudzoziemcowi, który jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę – tak stanowi art. 244 ustawy o cudzoziemcach.

Adnotacja „dostęp do rynku pracy” oznacza więc, że jej posiadacz (cudzoziemiec) jest uprawniony do wykonywania pracy w Polsce. Nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku zatrudnienie będzie możliwe bez dokonania dodatkowych czynności, np. uzyskania zezwolenia na pracę czy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Zgodnie z wyjaśnieniem Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, adnotacja ta nie oznacza, że cudzoziemiec ma w każdym przypadku pełny dostęp do polskiego rynku pracy. Może to być dostęp ograniczony, np. jeśli cudzoziemiec otrzymał zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, może pracować u konkretnego pracodawcy i na konkretnym stanowisku, określonym w decyzji.

Adnotacja ta może więc oznaczać, że cudzoziemiec ma pełny dostęp do polskiego rynku pracy. Np. posiadacz karty pobytu stałego lub karty rezydenta długoterminowego UE wydaną w Polsce może pracować na terytorium RP bez dodatkowych formalności legalizujących zatrudnienie, czyli bez uzyskania zezwolenia na pracę czy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy.

Dlatego sama informacja z karty pobytu „dostęp do rynku pracy” nie wyjaśnia wszystkiego. W przypadku zezwolenia na pobyt czasowy zawsze warto sięgnąć do decyzji wydanej do tego zezwolenia i sprawdzić, w związku z jaką okolicznością (np. pracą, studiami, małżeństwem, działalnością gospodarczą, innymi okolicznościami) zostało ono wydane. Kluczowy jest tu artykuł z ustawy o cudzoziemcach, który określa okoliczność wydania i pozwoli ustalić, czy zatrudnienie będzie możliwe bez dokonania dodatkowych czynności, czy jednak konieczne będzie uzyskanie zezwolenia na pracę lub jego innego odpowiednika.  

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)