Umowa o pracę nakładczą - definicja
REKLAMA
REKLAMA
Umowa o pracę nakładczą
Definicja podstawowa
Umowa odrębna od stosunku pracy, na podstawie której wykonawca świadczy pracę na rzecz nakładcy.
REKLAMA
Zobacz również: Czym jest praca nakładcza?
W prawie pracy
Przy zawarciu umowy o pracę nakładczą nie powstaje stosunek pracy. Osobom zatrudnionym na tej podstawie przysługują uprawnienia podobne do pracowniczych.
Przy umowie o pracę nakładczą nie jest konieczne wykonywanie czynności w siedzibie podmiotu zatrudniającego, a osoba wykonująca pracę nakładczą jest zobowiązana do dostarczania co pewien czas wyników swojej pracy w określone miejsce. Wykonywanie umowy nie wymaga stałego nadzoru nakładcy. Zlecający nie może wymagać od chałupnika dyspozycyjności i wykonywania jego poleceń służbowych. Jej cechą charakterystyczną jest to, że nakładca wymaga konkretnego efektu pracy, ale nie wpływa na ustalenie czasu oraz miejsca wykonania pracy przez wykonawcę. Umowa o pracę nakładczą powinna być zawarta na piśmie. Może zostać zawarta na okres próbny, na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na czas nieokreślony. Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy. W umowie o pracę nakładczą należy określić minimalną miesięczną ilość pracy, jaką powinien wykonać chałupnik. Nie powinna zawierać postanowień charakterystycznych dla umów o pracę, np. określenia czasu pracy, niezbędne jest jednak wskazanie warunków jej wykonywania. Powinna zawierać terminy i zasady dostarczania materiałów potrzebnych do wykonywania pracy przez wykonawcę. Jeżeli strony tak postanowią, powinien się znaleźć w niej zapis, że to strona wykonująca pracę ma obowiązek zapewnić sobie materiały i urządzenia potrzebne przy pracy. Gdy nie ma takiego postanowienia, obowiązek ten należy do nakładcy.
Umowa o pracę nakładczą może zostać uznana za umowę o pracę, gdy wykonawca będzie świadczył pracę osobiście, codziennie, w ściśle określonych godzinach, pod nadzorem i w siedzibie nakładcy. Chałupnicy korzystają jedynie z uprawnień pracowniczych, które są im przyznane przez przepisy prawne regulujące wykonywanie przez nich pracy i w umowie. Przepisy te odsyłają wprost do niektórych przepisów Kodeksu pracy, które powinny być odpowiednio stosowane.
REKLAMA
Do osób wykonujących pracę nakładczą należy stosować przez analogię odpowiednie przepisy odnoszące się do pracowników w zakresie sposobu prowadzenia akt osobowych. Nakładca powinien założyć i prowadzić akta osobowe wykonawców. Musi bowiem zapewnić przestrzeganie przepisów dotyczących uprawnień osób wykonujących pracę nakładczą, np. w zakresie urlopów wypoczynkowych czy bhp (badania lekarskie). Dostarczane przez nakładcę surowce, materiały, maszyny i inne urządzenia techniczne powinny odpowiadać wymaganiom bhp. Jeżeli praca nakładcza jest wykonywana w siedzibie nakładcy, musi on zapewnić wykonawcy warunki bhp zawarte w Kodeksie pracy. Jeżeli zaś taka praca jest świadczona w mieszkaniu wykonawcy, nakładca nie może powierzać prac, których wykonywanie jest szkodliwe dla zdrowia wykonawcy lub jego współmieszkańców.
Chałupnik jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego. Do wymiaru urlopu stosuje się odpowiednie przepisy Kodeksu pracy. Wykonawcy przysługuje urlop odpowiednio w wymiarze 20 i 26 dni. Wykonawcy będącemu osobą niepełnosprawną zaliczoną do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy płatny urlop w wymiarze 10 dni roboczych w każdym roku kalendarzowym. Urlopów wykonawcy udziela się na zasadach obowiązujących jak w przypadku urlopów pracowniczych. Za przepracowany w całości lub w części rok kalendarzowy chałupnikowi udziela się urlopu wypoczynkowego w następnym roku kalendarzowym w wymiarze 1/12 należnego urlopu za każdy przepracowany miesiąc. Urlop ulega skróceniu o 1/12 części za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym wykonawca ze swej winy nie uzyskał co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia. Oprócz urlopów wypoczynkowych osobom wykonującym pracę nakładczą przysługuje urlop macierzyński i urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wymiar i zasady udzielania tych urlopów są takie same jak zawarte w Kodeksie pracy. Chałupnicy nie mają natomiast prawa do urlopu wychowawczego. W każdym czasie strony mogą rozwiązać umowę o pracę nakładczą na mocy porozumienia stron. Umowa zawarta na okres próbny może być rozwiązana za 2-tygodniowym wypowiedzeniem, natomiast umowa na czas nieokreślony może być rozwiązana za 1-miesięcznym wypowiedzeniem. Nakładca może rozwiązać umowę z wykonawcą bez wypowiedzenia:
- z winy wykonawcy w razie ciężkiego naruszenia przez niego obowiązków wynikających z umowy, a w szczególności wadliwego wykonywania z jego winy powierzonej pracy, nieprzestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, nierozliczania się w ustalonych terminach z pobranych surowców lub materiałów, niewykonywania bez uzasadnionych przyczyn przez okres 3 miesięcy umówionej ilości pracy albo dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń socjalnych,
- z winy wykonawcy w razie popełnienia przez niego przestępstwa, które uniemożliwia dalsze powierzanie mu pracy nakładczej, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- w razie niewykonywania pracy przez wykonawcę z powodu:
- niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną przez okres dłuższy niż 3 miesiące,
- niezdolności do pracy wskutek choroby zawodowej lub spowodowanej wypadkiem przy pracy przez okres dłuższy niż 6 miesięcy,
- niemożności wykonywania pracy z innych przyczyn przez okres dłuższy niż 1 miesiąc (z wyjątkiem okresu ćwiczeń lub przeszkolenia wojskowego).
W odniesieniu do wykonawców stosuje się też szczególną ochronę przed zwolnieniem. Umowa zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, która uległaby rozwiązaniu po upływie 3. miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
Wykonawca może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeżeli zostało mu wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie, a nakładca w ciągu miesiąca nie przydzieli mu innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe, oraz nie zmieni warunków, w jakich praca jest wykonywana.
Po zakończeniu wykonywania pracy nakładca powinien wydać chałupnikowi świadectwo pracy nakładczej. Podaje w nim tylko okres pracy nakładczej, podczas której chałupnik uzyskał wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia. Należy w nim zamieścić także informację o przyczynie wypowiedzenia, jeżeli rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu upadłości lub likwidacji nakładcy oraz na skutek zakończenia lub ograniczenia systemu pracy nakładczej z przyczyn ekonomicznych. Pozostałe zasady dotyczące wydawania świadectwa pracy są takie same jak określone w Kodeksie pracy.
W wynagrodzeniach
W umowie o pracę nakładczą strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia, tj. 380 zł. W przypadku tej grupy zatrudnionych najniższego wynagrodzenia nie należy utożsamiać z wynagrodzeniem minimalnym, które zmienia się co roku. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wskazuje, że ilekroć w przepisach jest mowa o najniższym wynagrodzeniu przez odwołanie się do odrębnych przepisów lub do Kodeksu pracy, należy przez to rozumieć kwotę 760 zł.
Połowę kwoty najniższego wynagrodzenia - 380 zł muszą mieć zapewnioną chałupnicy, którzy mają jeszcze inne źródła dochodów, a praca nakładcza nie stanowi ich głównego lub wyłącznego źródła utrzymania. Jeżeli praca nakładcza jest dla wykonawcy wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania, ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie wynagrodzenia nie mniejszego od najniższego wynagrodzenia. Nakładca powinien więc tak wymierzyć ilość pracy, aby wykonawca mógł zarobić co najmniej 760 zł. Gdy nakładca nie przydzieli wykonawcy umówionej miesięcznej ilości pracy, czyli takiej, która zapewni mu osiągnięcie odpowiedniego wynagrodzenia, to za czas niewykonywania pracy wykonawcy przysługuje wynagrodzenie obliczone jak za urlop wypoczynkowy, nie wyższe jednak od najniższego wynagrodzenia. Będzie to wynagrodzenie obliczone na podstawie przeciętnego wynagrodzenia uzyskanego przez wykonawcę w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc niewykonywania pracy, a jeżeli wykonawca pracuje krócej - na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z okresu faktycznie przepracowanego, obejmującego pełne miesiące kalendarzowe. Wynagrodzenie za 1 dzień niewykonywania pracy ustala się, dzieląc przeciętne miesięczne wynagrodzenie przez 22. Wynagrodzenie za czas urlopu ustala się, mnożąc wynagrodzenie za 1 dzień urlopu przez liczbę dni udzielonego urlopu. Zatem wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy ustala się, mnożąc wynagrodzenie za 1 dzień niewykonywania pracy obliczone jak za urlop wypoczynkowy przez liczbę dni, w których wykonawca nie pracował. Za wykonaną pracę wykonawcy przysługuje wynagrodzenie obliczone według stawek jednostkowych, a gdy jest to uzasadnione rodzajem pracy - przy zastosowaniu innej odpowiedniej formy wynagrodzenia za tę pracę, ustalonej w umowie lub w obowiązujących u danego nakładcy zasadach wynagradzania wykonawców. W praktyce wykonawca ma najczęściej ustaloną kwotę odpłatności za sztukę ukończonego wyrobu. Nakładca płaci za wyniki pracy. Można również ustanowić dla chałupnika wynagrodzenie określone stawką godzinową, jeżeli efekty pracy nie przekładają się na ilość.
Polecamy serwis: Umowa o pracę
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat