Wiek emerytalny przyczyną rozwiązania umowy a dyskryminacja

Rozwiązanie umowy o pracę ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego a zarzut dyskryminacji

Dyskryminacja jest zjawiskiem, które może pojawić się na każdym etapie zatrudnienia, a nawet jeszcze przed zawarciem umowy o pracę, bowiem ryzyko wystąpienia zachowań o znamionach dyskryminacji występuje zarówno podczas rekrutacji, trwania stosunku pracy, jak i w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Jak wskazuje kodeks pracy, do dyskryminacji dochodzi ze względu na kryterium dyskryminacyjne, czyli cechę, przez którą pracownik został dyskryminowany.

Autopromocja

Jak stanowi art. 18^3a kodeksu pracy pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Ważnym i często pojawiającym się problemem jest dyskryminacja ze względu na wiek, zwłaszcza jeśli dotyczy ona osób, które osiągnęły wiek emerytalny.  

Polecamy: Pakiet Kadrowy: Wynagrodzenia 2020 + Czas pracy 2020 + Zatrudnianie i zwalnianie pracowników + Uprawnienia rodziców w pracy

Autopromocja

Webinarium: Sygnaliści w dokumentacji pracodawcy – wzory prawidłowych zapisów

Sprawdź

Dyskryminacja ze względu na wiek

Jak wskazuje orzecznictwo, „dyskryminacja ze względu na wiek jest doświadczeniem odmiennego traktowania i nieposzanowania osobistych praw i możliwości. Opiera się na stereotypowych przeświadczeniach o naturze jednostki, jej możliwościach i umiejętnościach formułowanych w odniesieniu do wieku. Dyskryminacja ze względu na wiek dotyka osób w różnym wieku, choć w sposób szczególny doświadczana jest przez osoby starsze, przez co przyczynia się do wykluczania ich ze społeczeństwa.” Istotnym pytaniem dotyczącym zakończeniem umowy o pracę, jest kwestia czy zwolnienie pracownika ze względu na osiągnięcie przez niego wieku emerytalnego może być przejawem dyskryminacji.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 21 stycznia 2009 r. o sygn. akt II PZP 13/08 osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 k.p.).

Dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia

Sąd Najwyższy, stwierdził, że wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego stanowi bezpośrednią dyskryminację ze względu na wiek. Natomiast wypowiedzenie pracownicy umowy o pracę z tego powodu, że osiągnęła wiek emerytalny i nabyła uprawnienia emerytalne (jeżeli wiek emerytalny jest niższy dla kobiet niż dla mężczyzn) stanowi pośrednią dyskryminację ze względu na płeć.

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

Uzasadnienie wypowiedzenia umowy pracownikowi w wieku emerytalnym

Sąd Najwyższy uzasadnił ponadto, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury, nie stanowi uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia, gdyż nie pozostaje w żadnym związku z wykonywaną przez pracownika pracą ani z sytuacją ekonomiczną pracodawcy, ani z żadnym innym zdarzeniem lub zdarzeniami, które wskazywałaby na nieprzydatność pracownika lub istnienie interesu pracodawcy w rozwiązaniu stosunku pracy. Uzasadnienie wypowiedzenia stosunku pracy pracownikowi w wieku emerytalnym, posiadającemu prawo do emerytury, musi się odwoływać do obiektywnych, indywidualnie skonkretyzowanych, przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy związanych z wykonywaniem pracy, takich jak np. niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych, obniżenie wydajności, długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobami, brak zdolności dostosowania się pracownika do procesów modernizacyjnych, ograniczenie zakresu działalności zakładu pracy, zmiana profilu działalności produkcyjnej lub usługowej wymuszająca zatrudnienie pracowników o innych kwalifikacjach, itp.

Zwolnienia grupowe

Co istotne, nie w każdej sytuacji rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego będzie przejawem dyskryminacji ze względu na wiek. Wyjątek stanowi rozwiązanie umowy o pracę w ramach tzw. zwolnień grupowych. Jak wskazał Sąd Najwyższy  w wyroku z  3 grudnia 2003 roku, o sygn. akt. I PK 80/03: „Spełnienie przez pracownika warunków nabycia prawa do emerytury jest społecznie usprawiedliwioną przesłanką jego wyboru do zwolnienia z pracy w ramach racjonalizacji zatrudnienia”. Pracodawca dokonując wyboru pracowników do zwolnienia, nie może kierować się kryteriami, które mają charakter dyskryminacyjny. W przypadku zwolnień grupowych pracodawca może wybrać kryterium sytuacji ekonomicznej pracownika, która w przypadku pracownika pobierającego świadczenia emerytalne, będzie bezpieczniejsza niż innych pracowników. Ważne jest jednak to, by w ramach zwolnień grupowych pracodawca nie dopuścił się dyskryminacji, np. poprzez zwolnienie jedynie kobiet, które osiągnęły wiek emerytalny, z pominięciem mężczyzn, którzy również pobierają świadczenia emerytalne.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź