REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Problem sygnalistów w polskim prawie pracy

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

REKLAMA

Wykrycie nieprawidłowości w zakładzie pracy może okazać się niemożliwe. Powinni informować o nich sami pracownicy, którzy jednak boją się konsekwencji. Problem sygnalistów w polskim prawie pracy polega na braku ochrony takich osób.

Polscy sygnaliści, czyli osoby ujawniające nieprawidłowości w pracy, narażają się na szykany, zwolnienie z pracy, a nawet konieczność przeprowadzki i zmiany zawodu. Trzeba zmienić prawo i postawy społeczne - alarmuje raport Instytutu Spraw Publicznych.

REKLAMA

REKLAMA

Eksperci Instytutu w ramach międzynarodowego badania przeanalizowali 12 przypadków polskich sygnalistów z różnych sektorów i typów instytucji, m.in. z administracji państwowej i samorządowej, służby zdrowia, wyższych uczelni, służb mundurowych, organizacji pozarządowych i firm prywatnych.

Sygnalizowane przez pracowników nieprawidłowości dotyczyły spraw takich jak: mobbing i nadużywanie stanowiska przez przełożonego w policji, łamanie praw pracowniczych (w tym zmuszania do nieodpłatnej pracy w nadgodzinach) przez dużą sieć handlową, nieprawidłowości finansowe i księgowe w instytucji samorządowej (między innymi udzielanie sobie przez szefową nieoficjalnych „pożyczek” z kasy instytucji), plagiat wysoko postawionego pracownika uczelni wyższej, ustawienia przetargu w instytucji publicznej, usiłowanie gwałtu na jednej z pracownic dokonane przez kolegę z pracy w jednostce służby zdrowia, fikcyjnie realizowane projekty dotowane z pieniędzy publicznych i fałszowania dokumentacji w firmie farmaceutycznej, wyprowadzanie majątku w przedsiębiorstwach państwowych, niezgodne z prawem obniżenie wysokości podatku lokalnego polityka dokonane przez urzędników skarbowych, nieprawidłowości na uczelni medycznej, w tym nieuzasadnione stosowanie inwazyjnej procedury medycznej w szpitalu klinicznym w celu uzyskania finansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia.

Produkt: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015

"Były to bardzo różne sprawy, ale nie było sygnalisty, który w jakiś sposób nie zapłaciłby za swoją aktywność, np. w postaci zwolnienia z pracy. Każdy z nich ucierpiał zawodowo" - powiedziała PAP autorka raportu Aleksandra Kobylińska z Instytutu Spraw Publicznych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak wynika z ustaleń badaczy ISP, duża część sygnalistów popadła w problemy finansowe lub poważne długi w związku z utratą źródła utrzymania.

"Jedna z sygnalistek nie tylko została bez pracy, ale także – za sprawą szeroko zakrojonego czarnego PR-u, który zastosowano wobec jej rodziny – pracę stracił jej mąż. Kobieta ta, nękana procesami przez byłego pracodawcę, nie mogła sobie nawet pozwolić na odpowiednią pomoc prawną. Ostatecznie – na skutek tarapatów finansowych, jak i w obawie o własne bezpieczeństwo – musiała się przeprowadzić z powrotem do rodzinnej miejscowości na drugi koniec Polski" - napisano w raporcie o jednym z przypadków.

Zadaj pytanie na FORUM

REKLAMA

Z kolei, "sygnalista policyjny, który na skutek szykan zrezygnował ze służby, idąc na wcześniejszą emeryturę, został zmuszony do emigracji ze względów ekonomicznych, co boleśnie odbiło się na całej rodzinie. Przejście od pracy umysłowej do pracy fizycznej, jaką wykonywał za granicą, było dla niego równoznaczne także z trudną do zaakceptowania zmianą pozycji społecznej".

Większość badanych przez ISP pracowników na początku próbowała rozwiązać problem w obrębie dotkniętej firmy czy instytucji, ale ponieważ w żadnym przypadku nie przynosiło to rezultatów, wychodziły ze swoją informacją o nadużyciach na zewnątrz. W pierwszej kolejności do instytucji nadzorującej albo policji, prokuratury czy CBA.

Jak wynika z raportu, gdy na skutek tego sygnału oskarżona instytucja musiała tłumaczyć się ze swoich działań, jednocześnie rozpoczynała represje wobec sygnalisty i próbowała go zdyskredytować, nierzadko nie przebierając w środkach.

Ochrona pracowników sygnalizujących nieprawidłowości

"Na różne sposoby kwestionowano ich kompetencje, uczciwość i rzetelność, czasem zaś uciekano się nawet do insynuowania zaburzeń psychiatrycznych. Niektórzy sygnaliści relacjonowali, że macierzyste organizacje zaczęły zbierać na nich +haki+, a więc gromadzić dowody świadczące o tym, że są osobami niegodnymi zaufania. Naukowcy, którzy wystąpili z oskarżeniami pod adresem swoich przełożonych, sami zostali przez nich oskarżeni o nierzetelność naukową. Przeciwko policjantowi, który ujawnił wiele nadużyć w swojej formacji, sfabrykowano zarzuty o korzystanie z treści pedofilskich i zoofilskich w internecie. Kobieta, która ujawniła nieprawidłowości w firmie farmaceutycznej, musiała się zmierzyć między innymi ze sfingowanym oskarżeniem, że na bazie ukradzionej z linii produkcyjnej pseudoefedryny produkowała amfetaminę" - napisano w raporcie.

Sygnalistom wytaczano także procesy o zniesławienie, zarówno cywilne, jak i karne.

Ponadto, mimo próśb sygnalistów o zachowanie anonimowości, ich tożsamość była też często ujawniana przez instytucje badające sprawę. Raport podaje przykład urzędniczki skarbowej, która ujawniła, że lokalnemu politykowi obniżono podatek. Ona i jej mąż, oprócz miejscowych organów ścigana, zawiadomili o sprawie także m.in. resort finansów, wyraźnie prosząc o anonimowość. Jednak, jak napisano w raporcie, urzędnicy Ministerstwa Finansów przekazali pismo w niezmienionej treści do naczelnika urzędu skarbowego, którego dotyczyło zgłoszenie.

W związku z bardzo trudną sytuacją sygnalistów, ISP rekomenduje przede wszystkim uregulowanie zagadnienia ochrony sygnalistów w odrębnym akcie prawnym.

Ochrona dla pracownika sygnalizującego nieprawidłowości

"Takie rozwiązanie nie tylko pomogłoby całościowo rozstrzygnąć różne problemy związane z sytuacją sygnalistów, ale także przyczyniłoby się do pogłębiania świadomości w tej kwestii. (...) Przepisy powinny skuteczniej przeciwdziałać działaniom odwetowym w stosunku do osób, które informują o nieprawidłowościach. Zgodnie z rekomendacjami Rady Europy, wskazane byłoby także wprowadzenie możliwości uzyskania odszkodowania, które adekwatnie rekompensowałoby ponoszone przez jednostki straty wynikające z niekorzystnych skutków whistleblowingu" - napisano w raporcie.

Zdaniem ISP, uporządkowania wymaga także kwestia gromadzenia materiału dowodowego przez sygnalistów.

"Z jednej strony, w obecnym stanie prawnym sygnalista musi się bowiem liczyć z tym, że spoczywa na nim cały ciężar udowodnienia, że jego oskarżenia mają pokrycie w rzeczywistości. Z drugiej strony, proces gromadzenia dowodów napotyka bardzo poważne ograniczenia, które w wielu sytuacjach są niemal nieprzezwyciężalne" - napisano.

Kolejną sprawą, która wymaga zmian, jest - zdaniem ISP - ochrona tożsamości pracowników sygnalizujących nieprawidłowości, bo obecnie jest ona niewystarczająca. A także kampania społeczna, która uświadomiłaby społeczną wagę sygnalistów oraz potrzebę ich ochrony.

Ochrona sygnalistów w Kodeksie pracy

Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: PAP

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Realia pracy tymczasowej. Co liczy się dziś dla firm i kandydatów? [Badanie]

Na rynku pracy, gdzie coraz trudniej o trwałość i przewidywalność, głos pracowników oraz pracodawców staje się jednym z najczulszych barometrów zmian. Job Impulse co roku bada poziom satysfakcji obu tych grup. Najnowsze wyniki wskazują, że oczekiwania wobec agencji dynamicznie rosną: firmy domagają się sprawnych, natychmiastowych rekrutacji, ale przy zachowaniu wysokiej jakości procesów i maksymalnym ograniczeniu rotacji. Z kolei pracownicy tymczasowi coraz wyraźniej sygnalizują potrzebę stabilności, poszerzania systemu benefitów, a także obsługi formalności online.

Lipiec 2025 – dni wolne, godziny pracy

Lipiec 2025 – dni wolne od pracy i godziny pracy. To najbardziej zapracowany miesiąc w roku. Jaki jest wymiar czasu pracy w lipcu? Czy kalendarz dni wolnych od pracy przewiduje święta w tym miesiącu?

Wyzwania dla pracodawców w zakresie wynagrodzeń. Zmiany pomogą zmniejszyć rotację pracowników

Połowa polskich pracowników uważa, że zarabia za mało. To powód dużej rotacji pracowników. Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami? Co muszą zmienić, aby zmniejszyć rotację w firmie?

Raz w roku 14 dni z rzędu urlopu wypoczynkowego? Czy to obowiązek pracownika?

Czy pracownik musi raz w roku kalendarzowym wykorzystać 14 dni urlopu wypoczynkowego z rzędu? Zgodnie z art. 162 Kodeksu pracy na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, ale co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

REKLAMA

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł: nowe przepisy już w mocy. Poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł. Aż 9. krotnie poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kto zyska a kto straci i dlaczego tak się stało? Ustawodawca reaguje na bieżącą sytuację na rynku pracy. Tym samym znowelizowano najistotniejszą ustawą w obszarze ubezpieczeń społecznych jaką jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350, dalej jako: ustawa). Zatem za co można nałożyć taką grzywnę?

Sprawdź, którym liderem jesteś: kontroler, terapeuta, mesjasz, eko-lider [Zarządzanie]

Dr Simon Western wyróżnia 4 typy liderów w firmach: terapeuta, mesjasz, kontroler i eko-lider. Który typ przywództwa został uszyty na miarę naszych czasów? Sprawdź, którym typem lidera jesteś.

Nadchodzi jawność wynagrodzeń. Co się zmieni?

94% kandydatów do pracy przez brak widełek płacowych w ogłoszeniu rezygnuje z aplikowania, nawet jeśli oferta jest atrakcyjna dla rozwoju ich ścieżki kariery. Nadchodzi jawność wynagrodzeń. Co to oznacza? Czy podanie widełek płacowych w ogłoszeniach o pracę będzie obowiązkowe?

Lipiec 2025: jakie zmiany i ważne daty w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych?

Lipiec 2025 r. przyniósł ważne zmiany w prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Zmiany mają wpływ na sytuację pracowników, pracodawców, osób z niepełnosprawnościami, przedsiębiorców, osób bezrobotnych, stażystów i dla wielu innych grup. Wchodzi w życie sporo nowych przepisów - jedne są bardziej niszowe - bo dotyczące np. zatrudnienia w służbach, a drugie mniej, odnoszące się do wielu osób. Przypominamy też jakie są ważne terminy kadrowo-płacowe, które powinny być dochowane w lipcu 2025 r.

REKLAMA

Czy certyfikacja ISO nadal ma sens?

Zarządzanie jakością, zarządzanie środowiskowe, systemy zapewniania bezpieczeństwa i higieny pracy czy czystości mikrobiologicznej – nowoczesne organizacje, szczególnie te, działające globalnie, porządkują wewnętrzne procesy własnymi procedurami. Czy w tej sytuacji certyfikacja ISO nadal ma sens? – Bez wątpienia. I to nie tylko po to, żeby zwiększyć konkurencyjność i wiarygodność w oczach kontrahentów – przekonuje Katarzyna Petrusiewicz, ekspert CWS Workwear.

Najbardziej szanowane zawody 2025. B2B, outsourcing i praca tymczasowa wypierają umowę o pracę

Jakie zawody są obecnie najbardziej szanowane przez społeczeństwo? Na końcu listy znajdują się posłowie, europosłowie, samorządowcy, influencerzy i youtuberzy. Zmienia się idealna wizja pracy - B2B, outsourcing i praca tymczasowa wypierają umowę o pracę.

REKLAMA