Zwrot nadpłaconych składek, które ZUS uznał za przedawnione

W wyroku z 26 maja 2010 r. (sygn. akt P 29/08) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 24 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Niekonstytucyjny przepis utracił moc obowiązującą 15 czerwca 2010 r. Zdaniem TK, wspomniany przepis różnicował niezgodnie z Konstytucją RP poziom ochrony praw majątkowych poszczególnych kategorii płatników (ubezpieczonych) oraz ZUS przez to, że:

• ograniczał możliwość dochodzenia przez płatników i ubezpieczonych zwrotu nienależnie opłaconych składek do 5 lat, gdy jednocześnie ZUS może ściągać nieopłacone składki przez 10 lat od daty ich wymagalności (od 8 maja 2008 r. termin ten został wydłużony do 10 lat, więc w tym zakresie wyrok dotyczy nadpłat przypadających przed tą datą),
• nie dopuszczał możliwości zawieszenia bądź przerwania 5-letniego okresu, w jakim płatnik lub ubezpieczony mógł starać się o zwrot nadpłaty (nie można było stosować zawieszenia ani przerwania, ponieważ nie był to termin przedawnienia w rozumieniu Kodeksu cywilnego, ale termin, w jakim przysługiwało prawo do żądania zwrotu nadpłaty).

Zawieszenie wypłat emerytur - nowelizacja ustawy >>

Wyrok TK jest ważny przede wszystkim w przypadku, gdy nadpłata dotyczy okresu od 1 stycznia 1998 r. do 7 maja 2003 r., co do której 5-letni termin zwrotu upłynął między 1 stycznia 2003 r. a 8 maja 2008 r. Do składek nienależnie opłaconych po 7 maja 2003 r. miał już bowiem zastosowanie 10-letni termin przedawnienia.

Możliwość zwrotu nadpłaty składek za okres od 1 stycznia 1998 r. do 7 maja 2003 r. powstała po uznaniu art. 24 ust. 7 ustawy systemowej za niekonstytucyjny. Jednak prawo złożenia wniosku o zwrot jest ograniczone w czasie. Szczególnie krótkie ograniczenia czasowe obowiązują płatników, których sprawa została rozstrzygnięta decyzją ZUS lub wyrokiem sądu.

Nowa składka pielęgnacyjna po 2020 roku >>

Jeśli płatnik otrzymał z ZUS decyzję odmawiającą zwrotu nadpłaty, od której się nie odwołał (decyzja stała się ostateczna), nie ma już możliwości ubiegania się o ten zwrot. Skargę o wznowienie postępowania można złożyć w terminie jednego miesiąca, licząc od dnia wejścia w życie wyroku TK, tj. w tym przypadku najpóźniej 15 lipca 2010 r. Płatnik może się jednak starać o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania na ogólnych zasadach, jeśli uprawdopodobni, że niezachowanie terminu nastąpiło bez jego winy.