Urlop opiekuńczy – dodatkowe 5 dni – nowość w KP

• Zmiany w KP od 2023
• Komu będzie przysługiwał urlop opiekuńczy?
• W jakim celu ma być przyznawany urlop opiekuńczy?
• Ile dni przysługuje dni urlopu opiekuńczego?
• Czy urlop opiekuńczy jest częścią urlopu wypoczynkowego?
• Na kogo przysługuje urlop opiekuńczy?
• Jak ubiegać się o urlop opiekuńczy?
• Co należy wskazać we wniosku o urlop opiekuńczy?
• Czy podczas urlopu opiekuńczego pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę?
• Skąd wynikają zmiany?

Zmiany w KP od 2023

W dniu 9 lutego 2023 r. przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu uchwaloną przez Sejm RP ustawę z dnia 8 lutego 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa). Prawdopodobnie nowe przepisy wejdą w życie na wiosnę 2023 r., ponieważ zgodnie z założeniem ustawa wchodzi w życie po upływie 21 dni od dnia ogłoszenia, a ustawa przechodzi jeszcze proces legislacyjny.

Autopromocja

Zmiany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 240, dalej: KP) wejdą na skutek wdrożenia do polskiego porządku prawnego postanowień dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE):

1) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej;

2) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE.

Autopromocja

Urlopy wypoczynkowe. Ustalanie wymiaru, udzielanie i rozliczanie

Sprawdź

Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami"

Komu będzie przysługiwał urlop opiekuńczy?

W KP proponuje się dodać nowy urlop – urlop opiekuńczy. Komu i kiedy będzie przysługiwał? Zgodnie z założeniami ustawy urlop ma przysługiwać pracownikowi. Zatem osobie, która jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru czy też spółdzielczej umowy o pracę. Osoby zatrudnione na podstawach cywilnoprawnych, m.in. umowa o dzieło, zlecenia, agencyjna – nie mają prawa do urlopu opiekuńczego. Urlop ten ma być uregulowany w Kodeksie Pracy a nie w Kodeksie Cywilnym. Ma zostać dodany cały Rozdział Ia – tj. art. 173 zn. 1 do 173 zn. 3 KP.

W jakim celu ma być przyznawany urlop opiekuńczy?

Istotą i celem urlopu opiekuńczego ma być zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia 

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

• osobie będącej członkiem rodziny
• lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym

która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. 

Użyte w proponowanym przepisie sformułowania są nieostre i niedoprecyzowane – nie wiadomo bowiem co oznaczają słowa: wsparcie i poważnych? Czy chodzi o pomoc w bieżących czynnościach dnia codziennego czy też może o inne okoliczności – np. wizyta u lekarza. Czym są też względy medyczne i kiedy są poważne. Zdaje się, że przepis będzie polem do nadużyć przez pracowników - to w końcu 5 dodatkowych dni wolnego!

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Ile dni przysługuje dni urlopu opiekuńczego?

Pracownikowi ma przysługiwać 5 dni urlopu opiekuńczego w ciągu roku kalendarzowego. Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

Czy urlop opiekuńczy jest częścią urlopu wypoczynkowego?

Nie, urlop opiekuńczy nie jest częścią urlopu wypoczynkowego. Jednak co ważne, okres urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. odprawa, nagroda jubileuszowa).

Na kogo przysługuje urlop opiekuńczy?

Urlop opiekuńczy przysługuje na członka rodziny, którym w stosunku do pracownika w rozumieniu przepisów jest: syn, córka, matka, ojciec lub małżonek. Wydaje się, że definicja powinna być szersza i obejmować choćby macochę i ojczyma. Wprawdzie przez członka rodziny nie rozumie się partnera/partnerki – ale ustawodawca dopuszcza urlop opiekuńczy również na osobę zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym. Jeżeli więc tzw. konkubenci mieszkają razem i mają status prawników będą mogli skorzystać z urlopu opiekuńczego (każde z nich niezależnie).

Jak ubiegać się o urlop opiekuńczy?

Pracodawca zobowiązany jest udzielić urlopu opiekuńczego jeżeli tylko pracownik o niego zawnioskuje. Urlopu opiekuńczego udziela się na wniosek pracownika. Wniosek może być złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Co należy wskazać we wniosku o urlop opiekuńczy?

We wniosku o urlop opiekuńczy wskazuje się:

1. imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych;
2. przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika;
3. oraz w przypadku członka rodziny ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem;
4. lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny ‒ adres zamieszkania tej osoby.

Czy podczas urlopu opiekuńczego pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę?

Nie. Pracownikowi, który korzysta z urlopu opiekuńczego przysługuje ochrona stosunku pracy. Pracodawca nie może rozwiązać umowy (nawet za wypowiedzeniem). Co ważne, według nowych regulacji nie będzie tego mógł zrobić nawet kilka czy kilkanaście dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Ponadto pracownik ma prawo powrotu na dotychczas zajmowane stanowisko po urlopie opiekuńczym.

Skąd wynikają zmiany?

Konieczność uregulowania urlopu opiekuńczego wynika z art. 6 w zw. z art. 3 lit. c dyrektywy 2019/1158, zgodnie z którym państwa członkowskie wprowadzają niezbędne środki w celu zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze pięciu dni roboczych w roku. Państwa członkowskie mogą określić dodatkowe szczegóły dotyczące zakresu i warunków urlopu opiekuńczego, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką. Skorzystanie z tego prawa może być uzależnione od odpowiedniego uzasadnienia, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką. Państwa członkowskie mogą przyznawać urlop opiekuńczy w oparciu o okres rozliczeniowy inny niż rok, na osobę potrzebującą opieki lub wsparcia, bądź na konkretny przypadek.

Motyw 27 dyrektywy 2019/1158 wskazuje, że aby zapewnić mężczyznom i kobietom pełniącym obowiązki opiekuńcze większe możliwości pozostania na rynku pracy, każdy pracownik powinien mieć prawo do urlopu opiekuńczego wynoszącego pięć dni roboczych w roku.