Dodatek dla niepełnoetatowca za godziny ponadwymiarowe

Obliczenie liczby godzin i odpowiedniego wynagrodzenia osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze czasu pracy, która przekroczyła przewidziany umową limit, odbiega w sposób zdecydowany od jego ustalenia w odniesieniu do osoby zatrudnionej w klasycznym systemie czasu pracy. Problem pojawia się w szczególności w sytuacji, gdy trzeba obliczyć dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Powstaje pytanie - od którego momentu należy liczyć te godziny. Przepisy Kodeksu pracy regulują tę materię w sposób szczególny. W odniesieniu do zatrudnienia niepełnoetatowców wprowadzają bowiem dodatkową kategorię godzin pracy, tj. „godziny pracy ponad ustalony w umowie wymiar czasu pracy”, które niejako występują przed godzinami nadliczbowymi, ale są tak samo wynagradzane.

Autopromocja

Określenie godzin w umowie

W przypadku zatrudnienia osoby w niepełnym wymiarze czasu pracy strony powinny już na etapie zawierania umowy o pracę ustalić dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku (art. 151 § 5 k.p.), przy czym godziny te nie są godzinami nadliczbowymi.

Przykład

Pracownik został zatrudniony na 1/2 etatu - 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie. Jego wynagrodzenie zostało ustalone na poziomie 1000 zł. Umowa o pracę przewidywała dla niego prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli w ciągu doby przepracuje ponad 6 godzin. W styczniu jednego dnia przepracował 8 godzin. W tym przypadku za pierwsze 4 godziny pracy pracownik otrzyma normalne wynagrodzenie, za godzinę 5. i 6. również, natomiast dodatek (obok normalnego wynagrodzenia) będzie mu przysługiwać dopiero za godzinę 7. i 8.

Autopromocja

Webinarium: Sygnaliści w dokumentacji pracodawcy – wzory prawidłowych zapisów

Sprawdź

Interesujący wyrok w tym zakresie wydał Sąd Najwyższy 9 lipca 2008 r. (I PK 315/07, niepubl.), stwierdzając, że jeśli w angażu zatrudnionego w niepełnym wymiarze nie wskażemy limitu godzin, którego przekroczenie uprawnia do dodatków jak za godziny nadliczbowe, należą się one dopiero po 8 godzinach roboczych.

Przypomnijmy, że za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości (art. 151¹§ 1 k.p.):

• 100% wynagrodzenia - za nadgodziny przypadające: w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• 50% wynagrodzenia - za nadgodziny przypadające w każdym innym dniu niż wymieniony w punkcie poprzedzającym.

Zasada wypłaty dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przysługującego niepełnoetatowcowi wynika z ogólnych zasad niedyskryminacji tej kategorii pracowników. Zawarcie z pracownikiem umowy o pracę przewidującej zatrudnienie go w niepełnym wymiarze czasu pracy nie może powodować ustalenia jego warunków pracy i płacy w sposób mniej korzystny niż pracownikom wykonującym taką samą lub podobną pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwzględnieniem jednak proporcjonalności wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą do wymiaru jego czasu pracy (art. 29 § 1 k.p.).

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

Ustalenie stawki godzinowej

Aby prawidłowo obliczyć przysługujący dodatek, należy uprzednio ustalić należną pracownikowi stawkę godzinową, od której dodatek będzie ustalany, osobno dla stałych i zmiennych składników wynagrodzenia, jeżeli takie zostały przewidziane.

Podstawę do wyliczenia dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeśli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagrodzenia - 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 k.p.). Jeśli wynagrodzenie pracownika wynikające z osobistego zaszeregowania jest określone w stawce miesięcznej, stawkę tę należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w miesiącu, w którym wystąpiła praca w godzinach nadliczbowych.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

W odniesieniu do pracownika z naszego przykładu, jego wstępnie miesięczne wynagrodzenie (1000 zł) dzielimy przez wymiar czasu pracy pracownika w danym miesiącu.

Aby ustalić jego wymiar, np. w marcu 2009 r., w którym przypada 168 godzin, dzielimy ten wymiar przez 2, czyli:

168 godzin : 2 = 84 godziny.

Następnie ustalamy stawkę godzinową tego pracownika:

1000 : 84 = 11,90 zł.

Jest to godzinowa stawka wynagrodzenia wynikająca ze stałych składników wynagrodzenia.

W przypadku pracowników, którzy oprócz podstawowego wynagrodzenia otrzymują również jego zmienne składniki, podstawę obliczenia dodatku będzie stanowiło jedynie wynagrodzenie zasadnicze, w odniesieniu zaś do pracowników wynagradzanych procentowo należy sięgnąć pomocniczo do rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Wówczas bierzemy pod uwagę faktycznie otrzymane przez pracownika kwoty z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiły nadgodziny, w przypadku zaś znacznych wahań otrzymywanego wynagrodzenia, punktem wyjścia będzie płaca w tym zakresie za okres 12 miesięcy.

Otrzymana stawka godzinowa stanowi punkt wyjścia do obliczenia wysokości dodatku.

Ustalenie należnego wynagrodzenia

W odniesieniu do pracownika z naszego przykładu za dzień, w którym świadczył pracę w wymiarze 8 godzin, a jego stawka godzinowa wynosi 11,90 zł, otrzyma wynagrodzenie w wysokości: 107,10 zł, co wynika z następującego obliczenia:

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

• 47,60 zł za pierwsze 4 godziny pracy,
• 23,80 zł za 5. i 6. godzinę,
• 35,70 zł za 7. i 8. godzinę (2 x 11,90 + 2 x 50% z 11,90, tj. 23,80 + 11,90),

przy czym za dodatkowe godziny przepracowane w tym dniu sumujemy jedynie kwoty 23,80 i 35,70 (59,50 zł), gdyż kwota za pierwsze 4 godziny wliczona jest już w jego wynagrodzenie podstawowe wynikające z umowy o pracę.

Podstawa prawna:

• art. 29 § 1, art. 151 § 5, art. 151¹ § 3 Kodeksu pracy,
• § 4 i 4a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).